Çanakkale Boğazı ya da tarihî ismiyle Dardanelya , Asya ile Avrupa kıtalarını birbirinden ayıran ve Ege Denizi ile Marmara Denizi'ni birbirine bağlayan bir boğaz ve uluslararası su yoludur. 1923'te Lozan Antlaşması ile birlikte imzalanan Boğazlar Sözleşmesi ile uluslararası su yolu niteliği kazanan ve 1936 yılında imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile tamamen Türkiye Cumhuriyeti'nin denetimine giren Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi ve İstanbul Boğazı ile birlikte Türk Boğazları olarak adlandırılır ve Avrupa ile Asya kıtalarını birbirinden ayıran doğal sınırlardan biri olarak kabul edilir. Uluslararası deniz taşımacılığında kullanılan en dar boğazlardan biri olan Çanakkale Boğazı, Ege Denizi'ni Marmara Denizi'ne bağlamaktadır. Boğaz, 61 kilometre (38 mil) uzunluğunda, 1,2 ila 6 kilometre (0,75 ila 3,73 mil) genişliğinde ve ortalama 55 metre (180ft) derinliğindedir. Boğazın en derin noktası ise 104 metre (341ft) derinliğindedir. Boğazda iki kıta arasındaki ulaşım feribotlar ve 1915 Çanakkale Köprüsü vasıtasıyla sağlanmaktadır. Önemli bir kısmı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihî Alanı'ndan oluşan Gelibolu Yarımadası boyunca uzanan boğazın kuzey kıyılarının çoğu seyrek yerleşimliyken, Biga Yarımadası boyunca uzanan güney kıyılarında ise yerleşim daha yoğundur ve boğazın en dar yerinde 180.000 nüfuslu Çanakkale il merkezi yer almaktadır. Coğrafya [[Dosya
ardanelles and Gulf of Saros by Piri Reis.jpg|upright=0.73|küçükresim|sol|Pîrî Reis'in haritasından bölge]] küçükresim|upright=0.91|Çanakkale Boğazı Yüzey bilimi İstanbul Boğazı'nın yaklaşık olarak iki katı uzunluğunda olan Çanakkale Boğazı, uzunluğunda olup en dar yeri en geniş yeri ise genişliğindedir. Ortalama derinliği olup, en derin noktası olan Çanakkale il merkezinin kuzeyindeki Kilitbahir mevkiindedir. Boğazda iki büyük akıntı mevcuttur: İlki Karadeniz'den Ege Denizi'ne doğru akan , ikincisi ise Ege Denizi'nden Karadeniz'e doğru akan . Bu akıntıların her ikisi de birbirlerine zıt istikâmetlerde akmaktadır. Boğazın batı yakasını Gelibolu Yarımadası, doğu yakasını ise Biga Yarımadası oluşturmaktadır. Konumu küçükresim|upright=1.14|sağ|Çanakkale Boğazı'nın en dar bölgesi. Boğazın her iki yakasında kaleler vardır. İlk defa Türk kuvvetleri 1356'da Süleyman Paşa ile Çimenlikhisar Kalesi'ni fethetti ve Çardak Kalesi'ni inşa etti. Yıldırım Bayezid Çimenlikhisar'daki Bizans surlarını yıktırıp, iç kaleyi düzelttirdi. Fatih Sultan Mehmet, Rumeli'de Sestos (Kilitbahir (Kilidülbahir) - Deniz Kilidi) ve Anadolu'da Aydos (Seddülbahir - Deniz Seddi) kalelerini yaptırdı. Batıdan boğaza girildiğinde -Tekeburun ile Çankaya arasındaki- Rumeli kıyısı boyunca sırasıyla Seddülbahir, Alçıtepe (Kirte), Kilitbahir, Eceabat, Bigalı (Boğalı), Büyük Anafarta, Kumköy, Uzundere, Küçük Anafarta, Cumalı, Bayırköy, Tayfurköy (Burgaz), Gelibolu ilçe merkezi, Yeniköy yerleşimleri; -Kumkale ile Çardak arasındaki- Anadolu kıyısında ise sırasıyla Kumkale, Erenköy, Kuzuköy, Çanakkale il merkezi, Nara Burnu, Yapıldak, Suluca, Lapseki ilçe merkezi, Çardak yerleşimleri görülmektedir. [[Dosyaardanelles map2 tr.PNG|küçükresim|upright=0.91|Çanakkale Boğazı, Balkanları (Avrupa) Gelibolu Yarımadası boyunca Anadolu'dan ayıran uzun dar bir boğazdır.]] Mitoloji Mitolojide Çanakkale Boğazı'nda geçen iki öykü vardır. Altın Post; Altın bir koça, erkek kardeşiyle binen Helle boğazda koçtan düşer ve boğulur. Bu yüzden Çanakkale Boğazı'nın isimlerinden biri de "Helle'nin Denizi" anlamına gelen Hellenpontos'tur. Hero ile Leandros; Bir Afrodit şenliğinde birbirini görüp vurulan Hero ile Leandros, boğazın iki yakasında yer alan Sestos ve Abydos kentlerinde yaşayan iki aşıktır. Hero her gece boğazı Leander'in yaktığı bir mum ışığında geçer; ama bir gün Leander'in babası fırtınalı bir günde işaret mumunu yakar, boğaza atılan Hero ise boğulur. Bu öykü Akdamar (Ahtamara) Adası ile benzerlik taşımaktadır. sol|küçükresim|upright=1.73|Çanakkale Boğazı'dan İstanbul yönüne bakış, 1726 Tarih Dardanelya ) ve Hellespontos , boğazın antik isimleridir. Boğazın Avrupa yakasındaki antik kentler; Aegospotami, Elaeus, Gelibolu, Madytus, Sestos. Asya Kıtasındaki antik kentler; Abidos, Aianteion, Arisbe, Dardanos, Lampsakos, Ophryneion, Rhoiteion, Truva. Persler, Yunanistan'ı işgal etmek amacıyla boğazı geçmek için Pers gemilerini halatlarla bağlayarak dünyanın ilk boğaz köprüsünü kurmuştur. Köprünün yıkılması üzerine Pers hükümdarı, denizi kılıç ve sopalarla dövdürerek cezalandırmıştır. İskender, boğazı geçerek aynı isimli ırmağın yakınlarında Granikos Savaşı'nı gerçekleştirmiştir. İskender'in kumandanlarından olan Lisimahos, boğazın Saros Körfezi kıyısında kendine bir başkent kurarak, Trakya'ya hükmetmiştir. Gelibolu Yarımadası'ndaki Çimpe Kalesi, Osmanlıların Avrupa'da ele geçirdikleri ilk toprak parçasıdır. Çanakkale Boğazı I. Dünya Savaşı sırasında tarihte eşine ender rastlanan bir savaşa ev sahipliği yapmış; bu savaş sonucunda yaklaşık 500,000 kişi ölmüştür. Ayrıca bakınız Türk Boğazları İstanbul Boğazı Çanakkale Savaşı Sakız Boğazı Kaynakça Dış bağlantılar Boğaz Kategori:Akdeniz'deki boğazlar Kategori:Troya Kategori:Türkiye'deki Önemli Kuş Alanları
ardanelles and Gulf of Saros by Piri Reis.jpg|upright=0.73|küçükresim|sol|Pîrî Reis'in haritasından bölge]] küçükresim|upright=0.91|Çanakkale Boğazı Yüzey bilimi İstanbul Boğazı'nın yaklaşık olarak iki katı uzunluğunda olan Çanakkale Boğazı, uzunluğunda olup en dar yeri en geniş yeri ise genişliğindedir. Ortalama derinliği olup, en derin noktası olan Çanakkale il merkezinin kuzeyindeki Kilitbahir mevkiindedir. Boğazda iki büyük akıntı mevcuttur: İlki Karadeniz'den Ege Denizi'ne doğru akan , ikincisi ise Ege Denizi'nden Karadeniz'e doğru akan . Bu akıntıların her ikisi de birbirlerine zıt istikâmetlerde akmaktadır. Boğazın batı yakasını Gelibolu Yarımadası, doğu yakasını ise Biga Yarımadası oluşturmaktadır. Konumu küçükresim|upright=1.14|sağ|Çanakkale Boğazı'nın en dar bölgesi. Boğazın her iki yakasında kaleler vardır. İlk defa Türk kuvvetleri 1356'da Süleyman Paşa ile Çimenlikhisar Kalesi'ni fethetti ve Çardak Kalesi'ni inşa etti. Yıldırım Bayezid Çimenlikhisar'daki Bizans surlarını yıktırıp, iç kaleyi düzelttirdi. Fatih Sultan Mehmet, Rumeli'de Sestos (Kilitbahir (Kilidülbahir) - Deniz Kilidi) ve Anadolu'da Aydos (Seddülbahir - Deniz Seddi) kalelerini yaptırdı. Batıdan boğaza girildiğinde -Tekeburun ile Çankaya arasındaki- Rumeli kıyısı boyunca sırasıyla Seddülbahir, Alçıtepe (Kirte), Kilitbahir, Eceabat, Bigalı (Boğalı), Büyük Anafarta, Kumköy, Uzundere, Küçük Anafarta, Cumalı, Bayırköy, Tayfurköy (Burgaz), Gelibolu ilçe merkezi, Yeniköy yerleşimleri; -Kumkale ile Çardak arasındaki- Anadolu kıyısında ise sırasıyla Kumkale, Erenköy, Kuzuköy, Çanakkale il merkezi, Nara Burnu, Yapıldak, Suluca, Lapseki ilçe merkezi, Çardak yerleşimleri görülmektedir. [[Dosyaardanelles map2 tr.PNG|küçükresim|upright=0.91|Çanakkale Boğazı, Balkanları (Avrupa) Gelibolu Yarımadası boyunca Anadolu'dan ayıran uzun dar bir boğazdır.]] Mitoloji Mitolojide Çanakkale Boğazı'nda geçen iki öykü vardır. Altın Post; Altın bir koça, erkek kardeşiyle binen Helle boğazda koçtan düşer ve boğulur. Bu yüzden Çanakkale Boğazı'nın isimlerinden biri de "Helle'nin Denizi" anlamına gelen Hellenpontos'tur. Hero ile Leandros; Bir Afrodit şenliğinde birbirini görüp vurulan Hero ile Leandros, boğazın iki yakasında yer alan Sestos ve Abydos kentlerinde yaşayan iki aşıktır. Hero her gece boğazı Leander'in yaktığı bir mum ışığında geçer; ama bir gün Leander'in babası fırtınalı bir günde işaret mumunu yakar, boğaza atılan Hero ise boğulur. Bu öykü Akdamar (Ahtamara) Adası ile benzerlik taşımaktadır. sol|küçükresim|upright=1.73|Çanakkale Boğazı'dan İstanbul yönüne bakış, 1726 Tarih Dardanelya ) ve Hellespontos , boğazın antik isimleridir. Boğazın Avrupa yakasındaki antik kentler; Aegospotami, Elaeus, Gelibolu, Madytus, Sestos. Asya Kıtasındaki antik kentler; Abidos, Aianteion, Arisbe, Dardanos, Lampsakos, Ophryneion, Rhoiteion, Truva. Persler, Yunanistan'ı işgal etmek amacıyla boğazı geçmek için Pers gemilerini halatlarla bağlayarak dünyanın ilk boğaz köprüsünü kurmuştur. Köprünün yıkılması üzerine Pers hükümdarı, denizi kılıç ve sopalarla dövdürerek cezalandırmıştır. İskender, boğazı geçerek aynı isimli ırmağın yakınlarında Granikos Savaşı'nı gerçekleştirmiştir. İskender'in kumandanlarından olan Lisimahos, boğazın Saros Körfezi kıyısında kendine bir başkent kurarak, Trakya'ya hükmetmiştir. Gelibolu Yarımadası'ndaki Çimpe Kalesi, Osmanlıların Avrupa'da ele geçirdikleri ilk toprak parçasıdır. Çanakkale Boğazı I. Dünya Savaşı sırasında tarihte eşine ender rastlanan bir savaşa ev sahipliği yapmış; bu savaş sonucunda yaklaşık 500,000 kişi ölmüştür. Ayrıca bakınız Türk Boğazları İstanbul Boğazı Çanakkale Savaşı Sakız Boğazı Kaynakça Dış bağlantılar Boğaz Kategori:Akdeniz'deki boğazlar Kategori:Troya Kategori:Türkiye'deki Önemli Kuş Alanları