Cape Kolonisi

[bullvar_katip]

[[Dosya:Jan van Riebeeck.jpg|küçükresim|sağ|255 px|Cape Kolonisi'nin kurucusu Jan van Riebeeck.]] [[Dosya:SA-riebeek1926.jpg|küçükresim|sağ|255 px|Jan van Riebeeck'in gemisini Cape Town açıklarında gösteren posta pulu, Güney Afrika, 1926.]] küçükresim|sağ|255 px|Cape Kolonisi'nin 1809 yılına ait haritası. Cape Kolonisi (Hollandaca "Kaapkolonie", İngilizce "Cape Colony", Afrikaanca "Kaapkolonie"), Hollanda'nın Güney Afrika'daki ilk göçmen kolonisi, daha sonra Birleşik Krallık egemenliğine geçmiştir. Merkezi bugünkü Cape Town'du. Hollanda Doğu Hindistan Şirketi'nin kontrolü altında Hollandalı denizci Jan van Riebeeck tarafından 1652 yılında Ümit Burnu yakınlığında elverişli bir koy olan Table Koyu'nda kurulmuştur. Hollanda'nın tüm göçmen kolonileri içinde ve Avrupalıların Afrika'daki göçmen kolonileri arasında en başarılısıydı. Hollandalılar; kendilerine katılan Almanlar ve Fransız Huguenotlarla beraber burada Afrika'nın beyaz tenli topluluğu olan ve sayıları 3 milyonu bulan Afrikanerleri oluşturmuşlardır. Bu topluluk Hollandaca temelinde gelişen yeni bir dil olan Afrikaanca konuşmaktadır. Koloninin 1806 yılında Birleşik Krallık'ın egemenliğine geçmesiyle, burada Britanya Adaları'ndan çıkma insanların sayısı artmaya başlamıştır. Hollanda egemenliğindeki dönemi 1652 yılında kurulan koloniye ilk büyük göçler 1657 yılında başladı. İlk göçmenler Avrupalı beyaz çiftçiler ve Batı Afrika'dan, Asya'dan, Endonezya'da, Seylan'dan ve Madagaskar'dan getirilen kölelerdi. 1691 yılında Simon van der Stel Cape Kolonisi'nin ilk valisi oldu. 1700 yılında gelindiğinde Hollandalılar kıyıdan 50-70 kilometrelik bir yarıçap alanı içinde kalan bölgeyi kontrol ediyor ve bu topraklar üzerinde tahıl, üzüm ve sebze yetiştiriyorlardı. 1713 yılında çiçek salgını nedeniyle Hottentotlardan binlercesi öldü, geride kalanları ise o bölgeden kaçtı. 1730 yılına gelindiğinde yerliler kıyıdan iç bölgelere doğru daha fazla sıkıştırılmış ve beyazların kontrolündeki alanın yarıçapı 400 kilometreye ulaşmış bulunuyordu. 1779-1781 yılları arasında göçmenlerle yerli Xhosa ulusu arasında ilk savaş yaşandı. 1795-1803 yılları arasında koloni Birleşik Krallık tarafından işgal edildi. Birleşik Krallık egemenliğindeki dönemi Fransa'nın Hollanda'yı işgali üzerine, Fransızların Hollanda kolonileri sayesinde güçlenmesine izin vermek istemeyen Birleşik Krallık Cape Colonisi'ni işgal etti. Hollanda 1803-1806 yılları arasında koloni üzerindeki egemenliğini tekrar sağladı. Çünkü Cape Kolonisi Hollanda'nın deniz ticaretinde ve Endonezya'nın sömürgeleştirilmesinde önemli bir konuma sahipti. İlk işgalleri sırasında koloninin stratejik önemini daha iyi kavrayan İngilizler, burayı tekrar ele geçirmeleri gerektiğine karar verdiler. Cape Kolonisi 1806 yılında Napolyon'un saldırılarını bahane eden Birleşik Krallık tarafından tekrar işgal edildi. Viyana Kongresi'nde (1814) koloni "ebedi olarak kullanılmak için" Birleşik Krallık'a verildi. İngiliz hakimiyetini protesto eden yaklaşık 15 bin Afrikaner 1835-1845 yılları arasında Cape Kolonisi sınırlarını terk ederek Güney Afrika'nın güneydoğu kıyılarına ve merkez bölgelerine (bu merkez bölge daha sonra Büyük Trek adıyla bilinecektir) göç etti. Koloninin sınırları Afrika halklarından Buşmanlar, Hottentotlar ve Bantuların topraklarının ilhak edilmesiyle sürekli genişledi. 1894 yılına gelindiğinde kolonin doğu sınırları Umtavun'a dayandı. 1895 yılında Tswana'nın güneyi koloniye birleştirildi. 1899-1902 yıllarında yerlilerle sömürgeciler arasındaki savaşlarda Afrikalıların direnişini kırabilmek için İngilizler tarihlerinde ilk kez olarak esir kampları kurmak zorunda kaldılar. 1910 yılında Güney Afrika Birliği dominyonunun (1961 yılından itibaren Güney Afrika Cumhuriyeti) kurulmasıyla Cape Kolonisi bu dominyonun sınırları içinde kaldı. Cape eyaleti 1910 yılında Kuzey Cape, Batı Cape, Doğu Cape olmak üzere üç yere bölündü.