Çayağzı, Şavşat

[bullvar_katip]

Çayağzı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Çayağzı köyünün eski adı Sirasinkoti'dir. Gürcüce bir yer adı olan Sirasinkoti (სირასინკოთი), özel ad olan Sira ile Sinkoti kelimelerinden oluşur. Sinkoti, Çayağzı köyünün komşusu olan Küplüce köyü ile Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Sümbüllü köyünün de eski adıdır. Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı Sarıyamaç köyünün eski adı Sirasgomi de Sira özel adından türemiştir. Sirasinkoti, Türkçe kaynaklarda Sirasinkot (سیرەسینقوت) olarak geçer. Sirasinkoti, orta çağda Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Çayağzı köyü sınırları içinde kalıntıları bulunan eski kilise ve kale de bu dönemden kalmış olmalıdır. Sirasinkoti köyü, Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi belirleme amacıyla sadece erkek nüfusunu belirlediği 1835 yılında, "Sira Sinkot" adıyla Çıldır Eyaleti'ne bağla Şavşat (Satlel) sancağının köylerinden biriydi. Bu tarihte köyde 11 hanede 43 erkek bulunuyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Sira Sinkot köyünün toplam nüfusunun yaklaşık 86 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Sirasinkot, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresi sırasında köy, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Anklia nahiyesinin 11 köyünden biriydi. Rus idaresinin Sira-Singot (Сира-Сингот) olarak kaydettiği köyün nüfusu, 101'i erkek ve 93'ü kadın olmak üzere, 36 hanede yaşayan 194 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmişti. Oysa Şavkana (შავყანა), Napudzari (ნაფუძარი), Aho (ახო), Kusaho (ქუსახო), Kodistskali (კოდისწყალი), Totidze (თოთიძე) gibi çok sayıda mahalle ve mevki adı Sirasinkot'un eski bir Gürcü yerleşmesi olduğuna işaret etmektedir. Sirasinkoti köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sirasinkoti köyünü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı. Sirasinkoti köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus sayımı sırasında, "Sırasinkot" (سیرەسینقوت) adıyla Şavşat kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi. Köyün nüfusu, 153'ü kadın ve 170'i erkek olmak üzere, 56 hanede yaşayan 323 kişiden oluşuyordu. Bu sayımda da nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir. Sirasinkoti veya Sirasingot, Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında, Şavşat Çayı'nın kıyısında bulunması dolayısıyla Çayağzı olarak değiştirilmiştir. Çayağzı, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 496 kişiden oluşuyordu. 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 705 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 277 kişi okuma yazma biliyordu. Çayağzı köyünde eski bir kilise ile kalenin varlığı, hem daha önce tespit edilmiş olmasından hem de günümüze kalmış olan kalıntılardan bilinmektedir. Coğrafya Çayağzı köyü, Artvin il merkezine 77km, Şavşat ilçe merkezine 12km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Şavşat belde ve köyleri