Çiğdem Kağıtçıbaşı

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Çiğdem Kağıtçıbaşı (29 Ocak 1940 - 2 Mart 2017), Türk bilim insanı, psikolog. Türkiye'de sosyal psikolojiye çok büyük katkılar yapmış ve uluslararası psikoloji dünyasının önemli isimleri arasına girmiş bir bilim insanıdır. Araştırmalarında, insan gelişimi ve aile arasındaki etkileşimi kültürlerarası bir bakış açısıyla incelemiş; geliştirdiği kültürlerarası benlik ve aile modeli ile ana akım psikolojide kabul gören iki temel aile modeline alternatif üçüncü bir model sunmuştur ve bu modeli psikoloji dünyasında kabul görmüştür. Okul öncesi eğitim araştırmaları ile de tanınan Kağıtçıbaşı, Anne Çocuk Eğitim Vakfı'nda (AÇEV) ana-çocuk odaklı eğitim projeleri uyguladı. Hayatı 1940 yılında İstanbul'da doğdu. 1959'da Amerikan Kız Koleji'nden mezun olan Çiğdem Kağıtçıbaşı, Massachusetts'teki Wellesley College'de, psikoloji alanında lisans eğitimi aldı ve 1961 yılında mezun oldu. Lisansüstü çalışmalarına klinik alanında başladıysa da bireysel yönelimli klinik psikoloji bakış açısını reddederek kültürel etkenlerle sosyal bağlam üzerinde konuları ele alabileceği sosyal psikolojiye yöneldi. Doktora tezini 1967 yılında Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi'nde sosyal psikoloji alanında verdi. Kaliforniya'da bulunduğu dönemde Oğuz Kağıtçıbaşı ile evlendi. Çalışmaları otoriter kişilik ve psikolojik etkileri üzerine yoğunlaştı. Babasının ölümü üzerine ailesinin eğitim kurumunu çalıştırmada annesine yardımcı olmak için Türkiye'ye döndü. 1969-1973 yılları arasında Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nin, 1973-1995 yıllarında Boğaziçi Üniversitesi'nin psikoloji bölümünde görev yaptı. 1972-1982 arasında Boğaziçi Üniversitesi'nde Psikoloji bölümü başkanlığını üstlendi. 1995 yılında Koç Üniversitesi'ne geçti; Koç Üniversitesi Fen, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi dekanlığı (1998-2001) ve aynı Fakültede Yönetim Kurulu üyeliği yaptı. Çeşitli dönemlerde Duke, Columbia, Harvard ve Kaliforniya-Berkeley üniversitelerinde de misafir öğretim üyesi olarak ders verdi. Kağıtçıbaşı, 1975 yılında dokuz ülkeyi kapsayan Çocuğun Değeri Araştırması'nın (ÇDA) Türkiye'de ülke çapında yürütmüştür. Çocuğun aile için taşıdığı anlam, çocuğa atfedilen değerler, ailelerin neden çocuk sahibi oldukları gibi soruların yanıtlarının aranmasının hedefleyen bu çalışma sonucunda 1980 yılında Çocuğu Değeri adlı eseriyle Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü'ne değer görüldü. Kağıtçıbaşı'nın gerçekleştirdiği ilk Türkiye ÇDA'nın temel bulgusu, sosyoekonomik gelişme ve özellikle artan eğitim seviyesiyle birlikte çocukların ekonomik/faydacıl değerinin düşmüş, psikolojik değerinin ise yükselmiş olduğu idi. 2003 yılında bu çalışmayı güncelleyen Kağıtçıbaşı, 30 yıl içinde çocuğa atfedilen değerlerde ortaya çıkan kuşaklararası farklılıkları belirledi ve bu yeni araştırma sayesinde Türkiye’nin aile yapısındaki değişimlere ayna tuttu. Araştırmalarında, insan gelişimi ve aile arasındaki etkileşimi kültürlerarası bir bakış açısıyla inceledi. Geliştirdiği kültürlerarası benlik ve aile modeli ile psikolojide ABD egemenliğine karşı çıktı. 1982 yılında Türk Erken Destek Programı'nı geliştirmeye başladı; bu program ile sosyoekonomik olarak dezavantajlı çocuklara yardım etmek için çalıştı. 1993 yılında kurulan Anne Çocuk Eğitim Vakfı'nın (AÇEV) kurucularından olan Kağıtçıbaşı, bu vakıfta erken çocukluk eğitimi ve yetişkin eğitimi alanlarında bilimsel temele dayalı programlar geliştirmiştir. 1993 yılında kurulan Türkiye Bilimler Akademisi'nin de kurucu üyesidir. Kağıtçıbaşı, Türkiye'de ve gelişmekte olan ülkelerde çocuk gelişimi ile ilgili konularda UNICEF danışmanlığı yaptı; 1996-2000 yıllarında Uluslararası Psikoloji Bilimi Birliği'nin yardımcı başkanlığını yürüttü. UNESCO'ya bağlı Uluslararası Sosyal Bilim Konseyi’nde (ISSC) başkan yardımcılığı, Uluslararası Kültürler Arası Psikoloji Derneği’nin başkanlığı görevlerinde bulundu. Türkçe ve İngilizce olarak kaleme aldığı, çeşitli bilimsel dergi ve kitaplarda yayınlanan 200'e yakın makalesi vardır ve toplam 28 kitaba yazarlık yapmıştır. Çalışmaları, aile, ana-babalık, erken çocukluk dönemi ve kültürel bağlamda insan gelişimi üzerine kuramsal ve uygulamalı araştırmaları kapsamaktadır. 2007 yılında değişen aile modelleri ve bu modellerin insan gelişimine etkileri üzerinde durduğu ve farklı kültürlerin yansımalarını değerlendirdiği "Families Across Cultures: a 30-Nation Psychological Study” adlı kitabı, Amerikan Psikoloji Kuruluşu tarafından yılın en başarılı psikoloji kitabına verilen Ursula Gielen Global Psikoloji Kitabı Ödülü'ne layık görüldü. 2 Mart 2017 günü sabaha karşı hayatını kaybetmiştir. Ödülleri Avrupa Gelişim Psikoloji Kuruluşu 2007 William T. Preyer İnsan Gelişimi Çalışmalarında Mükemmellik Ödülü. Ursula Gielen Global Psikoloji Kitabı Ödülü, "Families Across Cultures: A 30-Nation Psychological Study” adlı kitabı ile (2007) The Academy of SciencesfortheDeveloping World “TWAS üyeliği” (2006) Hollanda İleri Araştırmalar Enstitüsü Üyeliği (2005) Uluslararası Uygulamalı Psikoloji Kuruluşu “Psikoloji Biliminin Uluslar arası Gelişimine Katkı Ödülü” (1998) Kültürlerarası Psikoloji Kuruluşu Onur Üyeliği (1998) WellesleyCollege Mezunlar Başarı Ödülü (1997) Mustafa Parlar Bilim Ödülü (1996) Hollanda İleri Araştırmalar Enstitüsü Ödülü (1993–94) Amerikan Psikoloji Kuruluşu “Uluslar arası Psikolojinin Gelişmesine Seçkin Katkı Ödülü” (1993) Phi Beta – Kapa (1985). Fulbright Ödülü (1983-84) Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü (1980) Kaynakça Kategori:1940 doğumlular Kategori:2017 yılında ölenler Kategori:Türk psikologlar Kategori:İstanbul doğumlu bilim insanları Kategori:Robert Lisesinde öğrenim görenler Kategori:Wellesley Kolejinde öğrenim görenler Kategori:Sedat Simavi Ödülü sahipleri Kategori:Koç Üniversitesi Fen, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi dekanları Kategori:Sosyal psikologlar Kategori:Orta Doğu Teknik Üniversitesi öğretim üyeleri Kategori:Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyeleri Kategori:TÜBİTAK Bilim Ödülü sahipleri Kategori:Hasdal Mezarlığı'na defnedilenler Kategori:İstanbul doğumlu akademisyenler

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Çiğdem Kağıtçıbaşı

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi