Cihangir Berker

[bullvar_katip]

Cihangir Berker veya Cihangir Bey Novruzov (1894, Bakü, Rusya İmparatorluğu — 17 Temmuz 1958, Bornova, Türkiye) Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bir subayı, Türk Silahlı Kuvvetleri tuğgeneralidir. Bakü, Karabağ ve Zengezur savaşlarına, Nisan işgalinden sonra Gence ve Karabağ'da işgale karşı baş tutan ayaklanmalara katıldı. Türk Kurtuluş Savaşı'na katıldı. 33 yıl Türk Silahlı Kuvvetleri'nde görev yaptı. Hayatı Cihangir Bey Nevruzov, 1894 yılında Bakü'de dünyaya geldi. Tiflis askeri okulunda okudu. Öğrenimi sırasında Sultan Mecit Ganizade, Mehmed Emin Resulzade ve Fetali Han Hoyski ile tanıştı. Nisan 1918'de tutuklandı. Daha sonra Azerbaycanlı aktivistlerin yardımıyla hapishaneden serbest bırakıldı ve Gence'ye gönderildi. Asker hizmeti I. Dünya Savaşı 18 yaşında I. Dünya Savaşı'nda dragun alayının süvari birliğinde teğmen rütbesiyle görev yaptı. Cumhuriyet ordusunda 28 Mayıs 1918'de Azerbaycan'ın bağımsızlığı ilan edildikten sonra, kardeşleri Albay Teymur Bey Novruzov, Albay Kazım Bey Novruzov ve amcası oğlu Binbaşı Rüstem Bey Novruzov Cumhuriyetin ordusuna katıldılar. Alahide Azerbaycan birliklerinin bünyesinde Kafkas İslam Ordusuyla beraber haziran ayının ortalarından 15 Eylül 1918'e kadar süren ve zaferle sonuçlanan Bakü yürüyüşüne katılmıştır. Bakü'nün işgalden kurtulmasının ardından 23 Eylül 1918'de, Karabağ harekâtı başlıyor. Karabağ Harekâtı, 9. ve 106. Türk birlikleri, gönüllü birlikleri ve 1. Azerbaycan bölük'ü kapsıyordu. Üsteğmen Cihangir Bey Novruzov'un komutanı olduğu topçu bataryası 1-ci Azerbaycan tümeninin bünyesine dahil edildi. Ekim ayının 4'ünde Türk Kafkas İslam Ordusu Ağdam'dan Şuşa'ya doğru saldırıya başladı. Askeran etrafında şiddetli çarpışmalardan sonra 6 Ekim'de Askeran ile Şuşa arasında bulunan Eğri köy çevresinde şiddetli çatışmalar yaşandı. Cihangir Bey'in topçu bataryasıyla birlikte 1'inci Azerbaycan Tümeni'nin diğer topçu bataryalarının sürekli ateşinden sonra Eğri köyü çevresinde bulunan düşman kuvvetleri kaçıp dağıldılar. Böylece ordunun Şuşa yönünde hareketi kolaylaştı ve iki gün sonra, 8 Ekim 1918 tarihinde Kafkas İslam Ordusu Şuşa'ya ulaştı. 1918 yılının Ekim ayından itibaren komutanı olduğu topçu bataryası ile Karabağ'da ve Zengezur'da sivil halka karşı katliamlar yapan Ermeni ayrılıkçılarına karşı savaşlara katılıyor, bölgede asayişin sağlanmasında büyük hizmetlerde bulunuyor ve tüm bunların karşılığında "yüzbaşı" rütbesi ile taltif ediliyor. 19-20 Mart 1921'de, Nevruz bayramı gecesinde Ermenistan hükûmetinin desteğiyle silahlanmış Ermeni-Taşnak kuvvetleri Askeran'da bulunan Cavanşir Piyade Alayı'nın mevzilerine ansızın saldırarak siperlerde nöbet tutan askerleri katlederek Askeran geçişini ele geçirirler. 1920 mart 26'de Azerbaycan ordusu Askeran yönünde general Dron'un birliklerine karşı geniş çaplı saldırıya başlar. Milli ordunun genç subayı Cihangir Novruzov da topçu bataryası ile bu savaşlara katıldı. Askeran bölgesinde başlayan şiddetli çatışmalar nisan ayının ortalarında Azerbaycan ordusunun zaferi ile sonuçlandı. Askeran Kalesi ile birlikte Karabağ'ın diğer bölgeleri de kurtarılarak, düşman kuvvetleri topyekûn imha edilir. Gence ve Karabağ isyanı Cumhuriyetin işgali'nden sonra Mayıs 1920'de 1. Piyade Tümeni'nin bünyesinde Azerbaycan ordusunun diğer bölümleri ve gönüllü ekiplerle birlikte Bolşeviklere karşı Gence Ayaklanması'na katılıyor. Birkaç gün süren şiddetli çarpışmalardan sonra isyan acımasızcasına bastırılır. Birkaç gün Gence Müdafaası'nda bulunduktan sonra Karabağ'a gitti ve burada Haziran 1920'de Nuri Paşa önderliğindeki Karabağ Ayaklanması'na katıldı. Ayaklanmanın yenilgiye uğratılmasından sonra komuta ettiği topçu bataryası ile birlikte Cumhuriyet Ordusu'nun süvari ve piyade alaylarından hayatta kalan askerleriyle muharebelere katılarak Karyagin ve Cebrayil istikametine çekilip Aras Nehri'ni geçerek İran'a girdiler. Türkiye'de Kurtuluş Savaşı Sovyet işgaline karşı ayaklanmanın yenilgisinden sonra Azerbaycan Cumhuriyeti Ordusu'nun kalan askerlerinin bir kısmı Zengezur'u geçerek Nahçıvan'a, bir kısmı da Hudaferin yönünden İran'a daha sonraysa Türkiye'ye gittiler. Azerbaycan ordusuna komuta eden Nuh Bey Sofiyev Türkiye sınırlarına yaklaşırken komutayı Samet bey Rafibeyli'ye devretti. Samet Bey önderliğinde önce Doğubayazıta, ardından Haziran-Temmuz aylarında Hasankale ve Erzurum'a ulaştılar. Topçu bataryaları ve piyade müfrezeleri de diğer tümenlere katıldılar. Bir süre Erzurum'da kaldıktan sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kararı ile bir süvari, bir piyade alayı ve bir topçu bataryasından oluşan 1.200 kişilik Azerbaycan birliği Kazım Karabekir Paşa'nın komutasındakı Doğu Ordusu (XV. Kolordu) saflarına kabul edildi. Cihangir, 1.200 kişilik Azerbaycan birliğinin 56 subayından biriydi. Cihangir Bey 1920 yılının sonbaharından başlayarak, 1921 yılının başlarına kadar Doğu Anadolu'nun ermenilerden kurtarılması ile sona eren Doğu hareketinde kahramanca savaşıyor. Sarıkamışın, Kars'ın, Gümrü'nün geri alınmasına katılıyor. Kars'ın Benli Ahmet Köyü yakınlarında Berna Meydan Savaşı'nda toplarının net ateşi ile düşman uçaklarını savaş meydanından kovarak komutanlarının takdirini kazanıyor. Kars yönünde yaşanan savaşlardan birinde ağzından parçacık yarası alır. Doğu Anadolu'nun Ermenistan işgalinden kurtarılmasıyla sona eren Doğu Harekâtı'ndan sonra, top bataryası ile batı cephesine gönderilir. Burada İzmirin Yunan işgalinden kurtarılması sonuçlanan savaşlarda yer alıyor. Türk Kurtuluş Savaşında gösterdiği cesaret nedeniyle Cihangir Bey Mustafa Kemal Atatürk tarafından "İstiklal" madalyası ile taltif edilir. Türk Kurtuluş Savaşı'nın sona ermesinden sonra orduda kaldı ve askerlik hizmetini sürdürdü. Sonraki hizmeti = Savaştan sonra 1925'te Şeyh Sait isyanının bastırılmasına ve 1926'da Birinci Ağrı Harekâtı, 1927'de İkinci Ağrı Harekâtı'ına katıldı. 1928'de eğitimini ilerletmek için Harp Okulu'na girdi. 1929'da okuldan mezun olduktan sonra "binbaşı" rütbesini aldı. Kütahya'da Genel Komutanlığa bağlı topçu alayının komutanı oldu. Savaşlarda yiğit, er bir adam olarak savaştığı için Türk komutanlığı ona "Berker" - yani sert, yiğit, savaşan bir adam - lakabını taktı. 21 Haziran 1934'te Türkiye'de kabul edilen Soyadı Kanunu'ndan sonra "Berker" soyadını aldı. 8 Ağustos 1948'de tuğgeneralliğe terfi etti. İzmir'de garnizon komutanı, ardından da iç bölge komutanı olarak görev yaptı. 1953 yılında yaşından dolayı emekli oldu. Aile Cihangir bey Azerbaycan'da askeri seçkin bir nesil olarak bilinen Tovuz'un Govlar Köyü'nden, Novruzovlar soyundan gelmektedir. Korgeneral Mirza Hacı Bey Novruzov, muhafıza albayı Kerim Bey Novruzov, Tümgeneral Teymur bey Novruzov, Binbaşı Rüstem bey Novruzov gibi askerler bu nesildendirler. Cihangir Bey'in yazılarına göre, dedesi Kerim Paşa, Rus Çarı'nın iç güvenlik kuvvetleri komutanı, babası Yusif Bey Novruzov ise 13. Süvari Alayı komutanıydı. 20 Ocak 1958'de kızına yazdığı mektupta ailesi hakkında şunları yazmıştı:Cihangir Bey Erzurum'da hizmet ettiği dönemde, zamanında Osmanlı meclisi mebusanının Erzurum milletvekili olmuş merhum Mehmet Arzak Bey'in kızı Vasfiye Hanım ile tanışmış, 1929 yılında aile kurmuşlardır. Güngör, Günaç ve Aynur adında üç kızları olmuştur. Güngör Hanım Cihangir Bey'in dostu, Gence'den olan albay Mehmet Ağpolad'ın oğlu Orhan Ağpolad ile evleniyor. Orhan Ağpolad da asker olmuş, Kore savaşı'nda yer almış ve gazi olarak geri döndükten sonra, albay rütbesine kadar yükseldi. Ölümü Cihangir Bey Berker birkaç kez enfarktüs geçirmişti. Ömrünün 38 yılı vatan özlemi ile geçiren bu insan, 20 Temmuz 1958 tarihinde ölmüştür. Generalin cenazesi askeri törenle Bornova mezarlığında defnedilmiştir. Ödülleri class=ve-pasteProtect|50x50px — 1923 yılında Türk Kurtuluş Savaşı'ndaki hizmetlerinden dolayı "İstiklal" madalyasıyla ödüllendirildi. Kaynakça Özel Genel Kategori:1894 doğumlular Kategori:1958 yılında ölenler Kategori:Azeri generaller Kategori:Bakü doğumlular Kategori:Türkiye'de ölenler Kategori:Azeri asıllı Türkler Kategori:Bornova Mezarlığı'na defnedilenler Kategori:Kurtuluş Savaşı'nda Azerbaycan asıllı askerler Kategori:Gence İsyanı (1920) katılımcıları