Çimenli, Artvin

[bullvar_katip]

Çimenli, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Bugünkü Çimenli köyünün eski adı Cmerki'dir. Gürcüce bir yer adı olan Cmerki (ჯმერკი) Türkçe kaynaklarda daha çok Cimerk olarak geçer. Artvin vilayeti hakkıdan 1927 tarihli Osmanlıca bir yayında ise Cmerki, Cmirek (جمیرەك) biçiminde yazılmıştır. Günümüzde Çimenli köyü, eskiden bir köy olan Daba'yı da kapsamaktadır. Gürcüce bir yer adı olan Daba (დაბა), "kasaba", "köy" anlamına gelir. 1927 tarihli yayında bu yer adı Gürcücesine uygun biçimde Daba (دابا) olarak geçer. 93 Harbi'nde Klarceti bölgesini ele geçiren Ruslar bu iki yerleşmeyi tek köy olarak Daba-Cimerk (Даба-Джимерк) adıyla kaydetmiştir. Cmerki ve Daba adlarını taşıyan iki eski yerleşim birimini kapsayan Çimenli’nin en geç 9. yüzyıldan itibaren yerleşme olduğu bilinmektedir. Daba’daki Meryem Ana’ya adanmış Daba Manastırı ile Cmerki’deki Aziz Giorgi’ye adanmış olan Cmerki Manastırı 830-840’larda kurulmuştur. Erken ortaçağdan itibaren Gürcü Krallığı sınırları içinde yer alan Daba ve Cmerki, 11. yüzyılın son çeyreğinde Büyük Selçuklular tarafından yağmalandı ve bu yerleşmelerdeki manastılar yakıldı. Daba ve Cmerki manastırlarının bu tarihten sonra faaliyet göstermediği tahmin edilmektedir. Daha sonra Samtshe-Saatabago sınırları içinde kalan Daba ve Cmerki, 16. yüzyılın ortasında Osmanlı topraklarına katıldı. Bir süre sonra da Çıldır Eyaleti'ne bağlandı. Nitekim 1835 nüfus defterinde Cimerk, bu eyaletin Livane sancağına bağlı bir köydü. Livane sancağı ise, Berta ve Sinkot nahiyelerinden oluşuyordu. Vergi belirleme ve askere alma amacıyla Osmanlı idaresince sadece erkek nüfusunun tespit edildiği 1835 yılında Cmerki köyünde 24 hanede 79 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Cmerki köyünün toplam nüfusunun 158 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Söz konusu bu defterde Daba ayrı bir köy olarak yer almamaktadır. Cmerki ve Daba köyleri, 19. yüzyılın ikinci yarısında, Trabzon Vilayeti'nin Lazistan sancağına bağlı Livana kazası sınırları içinde yer alıyordu. İki yerleşme bu sırada “Daba-Cmerk” (دابەجمرك) adıyla tek köy olarak kaydedilmiştir. Daba-Cmerki'nin nüfusu 82 hanede yaşayan 430 kişiden oluşuyordu. Osmanlı idaresi bu tarihlerde ve daha erken dönemde sadece erkek nüfusu tespit ettiği halde hane başına düşen ortalama nüfusa bakınca, Daba-Cmerki’nin nüfusunun köyün toplam nüfusu olduğu söylenebilir. Bu salnameye göre köyün başlıca geçim kaynağı tarımdı. Hayvancılık tarımın önemli kollarından biriydi. Köydeki hayvan varlığı olarak 10 eşek, 30 öküz, 60 inek, 200 keçi ve 30 koyun tespit edilmiştir. Cmerki ve Daba, uzun süre Osmanlı yönetiminde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rusların eline geçti. Rus idaresinin Daba-Cimerk adıyla tek köy olarak kaydetti bu iki yerleşeme, Artvin sancağının (okrug) Artvin kazasına (uçastok) bağlıydı. Bu kaza içinde Berta nahiyesinin (сельское общество: kıtsal topluluk) beş köyünden biriydi. Nüfusu 252 kişiden oluşuyordu ve bu nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmişti. Dilbilimci ve tarihçi Nikolay Marr 1904 tarihli günlüklerinde siyah üzüm cinsi "Suereki" (სუერეკი) ile "Aheleki"nin (ახელეკი) Cmerki ile Gverda'da (bugün Sakalar köyünün mahallesi) çok iyi yetiştiğini yazar. Verdiği bilgiye göre "Suereki" cinsi üzümü bütün bir yıl saklamak mümkün oluyordu. Bununla birlikte bu üzümden şarap yapılmıyordu. "Aheleki" ise, hem sofralık hem de şaraplık bir üzüm cinsiydi. Kalın taneli bu üzüm Berta'da da yetişiyordu. Küçük taneli ve çok tatlı bir üzüm olan beyaz "Fındık üzümü" de Cmerki köyünde yetişiyor ve ağustos sonlarında olgunlaşıyordu. Bu tarihte Cmerki, 6-7 evden oluşan bir nüfusa sahipti. Eskiden burada yaşayanların çoğunluğu Osmanlı ülkesine göç etmişti. Cmerki ve Daba, I. Dünya Savaşı’nın sonunda Rus ordusunun bölgeden çekilmesinden bir süre sonra bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde yer aldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcü kuvvetleri çekilince, Artvin ile Ardahan bölgeleri fiilen Türkiye’ye katıldı. Sovyet Rusya ile Anakara Hükûmeti arasında 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması’yla Cmerki ile Daba'nın da içinde yer aldığı Artvin bölgesi Türkiye’ye bırakıldı. Ertesi yıl Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde Cmerki ve Daba, bu livanın merkez kazasında, Berta nahiyesine bağlıydı. Cmerki köyünde 7 hanede 40 kişi, Daba köyünde 4 hanede 12 kişi yaşıyordu. Bu sırada da nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir. Cmerki ve Daba Türkçe olmadığı için 1925 yılında Cmerki’nin adı Çimenli, Daba’nın adı da Güzel olarak değiştirildi. 1926 nüfus tahririne göre Çimenli’de 8 hanede 33 kişi ve Güzelköy’de 6 hanede 23 yaşıyordu. Çimenli ve Güzel köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Artvin vilayetinin merkez kazasının merkez nahiyesine bağlı iki ayrı köy olarak geçmektedir. Her ikisinin de nüfusunun çok az olması nedeniyle daha sonra Güzel köyü ile Çimenli’nin birleştirildiği anlaşılmaktadır. Bu yerleşme 1935 genel nüfus sayımında Güzel, 1940 genel nüfus sayımında ise Çimenli adıyla kaydedilmiştir. Nitekim Nikolay Marr, Daba sakinlerinin verdiği bilgiye dayanarak eskiden Cmerki'nin Daba köyünün bir mahallesi olduğunu yazar. Söz konusu nüfus tespitlerinde Berta nahiyesinde yer alan köyün nüfusu 1935 yılında 80 kişiden, 1940 yılında ise, 113 kişiden oluşuyordu. Bugünkü Çimenli köyünde bulunan Cmerki Manastırı’nın varlığı Gürcüce ve başka dillerdeki kaynaklardan bilinmektedir. Bu manastırdan günümüze ana kilisenin ve diğer yapıların duvar parçaları kalmıştır. Köydeki bir başka yapı da Cmerki Kilisesi’dir. Bu yapıdan da geriye bazı bölümleri kalmıştır. Kuzeybatı bölümü diğer kısımlarına göre daha fazla ayakta kalmıştır. Sunağın yuvarlak bölümü temel seviyesine kadar yıkılmıştır. Cmerki Kilisesi’nin üç nefli büyükçe bir yapı olduğu, bugüne kalan kalıntılardan tahmin edilmektedir. Bugün Çimenli köyünün bir mahallesi olan eski Daba (Güzel) köyündeki Daba Manastırı, Gürcüce ve başka dillerdeki kaynaklardan da bilinmektedir. Bu yapı topluluğundan günümüze yıkık durumdaki ana kilisenin bazı kısımları ulaşmıştır. Coğrafya Çimenli köyü, Artvin il merkezine 30km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Artvin tarihi Kategori:Tao-Klarceti Kategori:Artvin merkez belde ve köyleri