Çimento

[bullvar_katip]

Çimento (İtalyanca "cemento" kelimesinden alınmıştır), esas olarak, doğal kalker taşları ve kil karışımının yüksek sıcaklıkta ısıtıldıktan sonra öğütülmesi ile elde edilen hidrolik bir bağlayıcı malzeme olarak tanımlanır. Çimento tanelerinin göz açıklığı 5 ila 90 mikron arasındadır. küçükresim|sağ|Torbalanmış Çimento Diğer bağlayıcı maddeler gibi çimentolar da, CaO, MgO gibi alkalin öğeler ve SiO, AlO ve FeO gibi hidrolik öğelerden oluşur. Çimento bağlayıcılık görevini su ile tepkimeye girdikten sonra kazandığı için hidrolik bağlayıcı olarak adlandırılır. Alkalin ve hidrolik öğelerin oranları bağlayıcı maddenin niteliğini belirler. Çimento, su ile karıştırılıp plastik hamur durumuna geldikten bir süre sonra havada ya da su içinde yavaş yavaş katılaşır. Bu katılaşma olayına piriz adı verilir. Normal şartlar altında (28 derece sıcaklık ve yağmursuz havada) bu katılaşma olayı ilk on dakikada başlar ve adına Yalancı Piriz denir, bir saat civarında ise donma ve mukavemet artar. Ancak bu olay içinde bulunulan koşullara bağlı olarak değişiklik gösterebilir, herhangi bir kimyasal priz geciktirici kullanılmadıysa ve hava sıcaklığı çok düşük değilse yaklaşık 10 saat gibi bir süreçte donma gerçekleşir. Çimento türleri Portland çimentosu: Betonarme yapılarda kullanımı en yaygın çimento türüdür. Portland çimentosu belirli oranda kalker taşı (CaCO) ve kilin (SiO ve AlO) karıştırılıp klinkerde pişirilmesinden sonra bilyali değirmende öğütülmesiyle elde edilir. Çimentonun sertleşmesini geciktirmek üzere klinkere bir miktar alçı taşı da eklenir. Yüksek Fırın Cüruf Çimentosu: Granüle yakın fırın cürufu ile Portland çimentosu klinkeri karışımının az miktarda alçıtaşı ile öğütülmesi ile elde edilir. Genelde, bu tür çimentolar deniz suyu ve diğer sülfatlı ortamlarda portland çimento suna kıyasla daha yavaş dayanım kazanırlar ve daha yüksek bir dayanıma sahip olurlar. Ancak geçirimlilikleri daha düşüktür. Traslı Çimentolar: Traslar silisli ve alüminli maddeler içeren volkanik tüflerdir. Kendi başlarına bağlayıcılık özellikleri olmamasına rağmen, çimentoda mevcut kireçle bu özelliği kazanırlar. Bu tür çimentolar imalat aşamasında portland çimentosu klinkerine aktif volkanik tüfler veya benzeri traslar katılarak, bunların öğütülmesiyle elde edilir. Karışımda ki tras oranı %20-%40 düzeyinde tutulur. Bu tür çimentoların geçirimliliği az hidrasyon ısıları düşük olduğundan genellikle su yapılarında kullanılırlar. Katkılı Çimentolar: Portland çimentosu klinkerinin ağırlıkça en fazla %19'nun puzolanik malzeme ile değiştirilmesi ve alçı taşı eklenmesiyle elde edilir. Katkılı çimento traslı çimento için belirtilen özelliklere sahiptir fakat traslı çimentodan farkı puzolan oranının daha fazla olmasıdır. Diğer Çimento Türleri : Uçucu Küllü Çimento Süper Sülfat Çimentosu Beyaz Portland çimentosu sorel çimento Toprak çimentosu Rosendale çimentosu Roma çimentosu Kalsiyum alüminat çimentosu Geopolimer çimento Fiber çimento Ferro çimento Enerjik olarak değiştirilmiş çimento eko-çimento Sülfata Dayanıklı Çimento Erken Dayanımı Yüksek Çimento Düşük hidratasyon ısılı çimento: 28% (CS), 49% (CS), 4% (CA), 12% (CAF), %1,8 MgO, %1,9 (SO) birleşiminden oluşur. (CS) ve(CAF) oranları yüksek and (CS) ve (CA) oranları oldukça düşüktür. CA için üst sınır %7 ve CS için üst sınır 35%'dir. Düşük hidratasyon ısısının sağladığı avantajlar sayesinde baraj inşaatlarında kullanılır. Yazın yüksek sıcaklıklı günlerde karışım sıcaklığını düşürmekte önemli bir katkısı yoktur. Günümüzde yerini puzolan (granüle yakın fırın cürufu) katkısı ile sunulan normal çimentoya bırakmaktadır. Son dayanım değeri açısından normal çimentodan güçlüdür. Çimento Ana Hammaddeleri Kalker (Kireç taşı) [[Dosya:Hot Clinker.jpg|sağ|küçükresim|Klinker]] Oldukça geniş bir kullanım alanı bulunan kalker (kireç taşı) tortul kayaç bir kayaç olup, çimento üretiminde çok büyük bir önem teşkil etmektedir. Kimyasal bileşiminde en az %90 CaCO vardır. Kalkerin sertlik derecesi, Mohs sertlik skalası'na göre 3, özgül ağırlığı ise 2,5-2,7 gr/cm3'tür. Marn Kil ve kalker karışımı bir maddedir. Özgül ağırlığı 2,0-2,9 gr/cm3'tür. Çimento sanayi için, kalker ve kilin beraber bulunduğu tek doğal hammaddedir. %50,70 kalker ve %30,50 kilden oluşmuş kayaca marn denir. Klinker, kil ve kalker içeren hammaddenin öğütüldükten sonra pişirilmesiyle elde edilir. Marn ise bu ikisini doğal olarak içerdiğinden ve kalkere kıyasla daha kolay öğütülmesinden dolayı, uygun bir hammaddedir. Kil Killerin ana maddesi alüminyum silikat hidratlardır. Çimentodaki alkalilerin ana kaynağı da kil bileşenleridir. Kil minerallerinin temel özelliği kimyasal bileşiminde AlO bulunması ve sulu alüminyum silikattan oluşmasıdır. Çimento Sanayinde Kullanılan Kimyasal Modüller küçükresim|250 px|С Hidrolik Modül HM < 1.7 ise; çimentonun dayanımı genelde yetersizdir. HM > 2.4 ise; çimentonun hacim dayanıklığı yoktur. Silikat Modülü SM > 4 ise; pişme zorlaşır. Alüminyum Modülü AlM < 1.3 ise; öğütmede sorunlara sebep olur. Kireç Standardı Kireç Doygunluk Faktörü KDF = 1 (%1,0) olduğunda silisin en fazla miktarı CS şeklindedir. KDF < 1 olduğu durumlarda ise silisin CS olarak bulunma oranı azalır. Türkiye'de Çimento Standartları Türkiye'de çimento üretimine ilişkin ilk geliştirilen standart 1959 yılının 6/640 numaralı standardıdır. Bu standart'ta değişik portland çimento, yüksek fırın cüruf çimentosu gibi çimento türlerine ilişkin üretim standartları belirlenmiştir. 1975 ve 1985 yılları arasında eski standartları iptal eden ve çimento çeşitlerini 6'dan 11'e çıkaran 6 farklı standart geliştiren Türkiye, 2000 yılında Avrupa standartlarını norm haline getirmiş ve EN 197 standardını benimsemiştir. Bu standart çerçevesinde CEM I, CEM II, CEM III, CEM IV ve CEM V tipleri tanımlanmıştır. Ayrıca yeni katkı maddelerinin standartları ile yeni kimyasal, fiziksel, mekanik test metot ve uygulamaları da EN 197 kapsamındadır. Kaynakça Ayrıca bakınız Bursa Çimento AS Çimento Adana Çimento Bolu Çimento OYAK Çimento Kategori:Yapı malzemeleri Kategori:Beton