Codex Cumanicus (Kodeks Kumanikus), Karadeniz’in kuzeyindeki Kıpçak Türklerinden (Kumanlar) İtalyanlar ve Almanlar tarafından 14. yüzyılda derlenmiş iki bölümlük bir eserdir. Kumanlar arasında Hristiyanlığı yaymaya yönelik Katolik misyonerler tarafından “Codex Cumanicus” isminde Türk dilinde bir rehber ve ilmihal olarak geliştirilmiştir. Sözlük-metinler derlemesi olarak sayılabilecek eserin adı Latincedir ve Kuman Kitabı olarak Kirima çevrilebilir. Kod Kırım'da oluşturuldu ve Kıpçak ve Oğuz lehçelerinin tarihi için büyük önem taşıyan Kırım Tatar dilinin en eski anıtı olarak kabul ediliyor - doğrudan Karadeniz bozkırlarının Kıpçakları (Polovtsy, Kumanlar) ve özellikle Kırım yarımadası ile ilgilidir. El yazması El yazması özgün örnek İtalya-Venedik Marciana Millî Kütüphanesi, Biblioteca Divi Marci – Biblioteca Nazionale di S. Marco – Biblioteca ad templum Divi Marci Venetiarum, Venezia, Mss. latini, Fondo antico, Collocazione 1597, Codex DXLIX / No 549 sayı ile saklanmaktadır. Kuman (Kıpçak) Kitabı, birçok kişi tarafından yazılmış parçaların bir araya getirilmesi sureti ile oluşmuş bir çalışmadır. Günümüzdeki hâlini alması 14. yüzyıl başlarından 14. yüzyıl ortalarına kadar yaklaşık 60 yıl kadar zaman almıştır. Bölümler İtalyan bölümü İtalyan bölümü 55 yapraktır (110 sayfa) ve iki sözlük listesinden oluşur. Sözlükler Latince-Farsça-Kıpçakçadır. İlk liste alfabetik, ikinci liste tematiktir. İlk sayfasında 11 Temmuz 1303 tarihi yer alır. Eserin İtalyanca Kodeks (İtalyan Kitabı) denen ilk 110 sayfalık bölümü Latin alfabesine göre dizilmiş 1560 sözcük içeren, Latince-Farsça-Kıpçakça sözlükle başlar. Ardından sözcüklerin anlamlarına göre öbeklere ayrıldığı 1220 sözcük içeren ikinci bir sözlük yer alır. Buradaki 2680 sözcükten 200'ünün Farsça ve Kıpçakça karşılıkları verilmemiştir. Alman Bölümü Alman bölümü 27 yapraktır (54 sayfa). İki karışık sözlük listesi ve bazı metinlerden oluşur. Birinci liste Kıpçakça-Almanca, ikinci liste Kıpçakça-Latince sözlüktür. Bu dizinlerde bazı sözcüklere örnek cümleler de mevcuttur. Ardından Kıpçakçaya çevrilmiş dualar, ilahiler, 47 Kıpçak bilmecesi ve Kıpçakça eklere ilişkin bazı dil bilgisi kuralları yer alır. Örnek Kodeks'te yer alan Gerçek Dua: Kaynakça Konuyla ilgili yayınlar Mustafa Argunşah, Galip Güner (2015), Codex Cumanicus, Kesit Yayınları, İstanbul. Galip Güner (2016), Kuman Bilmeceleri Üzerine Notlar, Kesit Yayınları, İstanbul. Kategori:Türkçe sözlükler Kategori:Kıpçak grubu Kategoriilbilim Kategori:Latince kitaplar Kategori:13. yüzyıl el yazmaları Kategori:14. yüzyıl el yazmaları Kategorierleme kitaplar Kategori:Türkler hakkındaki kültürel tasvirler