küçükresim|sağ küçükresim|Bu sunumda Creative Commons lisansları Nedir, Nasıl Çalışır, Nasıl Kullanılır? hakkında bilgi bulunmaktadır. Creative Commons (CC) lisansı, telif hakkı bulunan bir eserin veya çalışmanın ücretsiz olarak dağıtılmasını sağlayan bir çeşit kamu telif hakkı lisansı. Bir yazar oluşturduğu eseri kullanılması için paylaşmak veya üzerinde değişiklikler yapma hakkını vermek istediğinde CC lisansı kullanır. Örneğin CC lisansı X isimli yazarın eserlerinin kullanımı konusunda bir esneklik sağlar. Dağıtım için yazar tarafından belirtilen izin koşullarına (örneğin; kendi çalışmalarınız için yalnızca ticari olmayan kullanımlara izin verebilirsiniz) uyulduğu sürece, eser hakkında telif hakkı için endişelenmeye gerek kalmaz. CC lisanslarının değişik türleri bulunmaktadır. Bunlar lisansın dağıtım şartları için değişik kombinasyonlar kullanılarak oluşturulur. Bu lisansların kullanımı Creative Commons tarafından 16 Kasım 2002 yılında yayımlanmıştır ve ABD merkezli kâr amacı gütmeyen kuruluş 2001 yılında kurulmuştur. Uygulama durumu küçükresim|thumbtime=18|Bu videoda Creative Commons lisanslarının ticari lisans düzenlemeleri ile birlikte nasıl kullanabileceği açıklanmaktadır. Creative Commons lisansı ile lisanslanan eserlere, yürürlükteki telif hakları uygulanır. Creative Commons lisansı, telif hakkı kapsamına giren tüm kitap, tiyatro, film, müzik, makale, fotoğraf ve internet sitelerindeki çalışmalar için uygulanabilir. Ancak Creative Commons yazılımı, bu tür konularda Creative Commons lisansı kullanımını önermemektedir. Ayrıca, Creative Commons lisansı uygulamaları ile materyalin adil kullanım izin hakları ya da diğer adil kullanım haklarını değiştiremez veya özel telif hakkı istisnaları ve kısıtlamalarını ihlal edemezsiniz. Bunların yanı sıra Creative Commons lisansları sınırlandırılabilir veya geri alınabilir. Creative Commons lisansıyla lisanslanmış bir materyal, kopyalandığı yerde bulunan aynı lisans ile kullanılmaya ve çalışmaya devam edilebilir. Bir eserin birden fazla ortak oluşturan kişi bulunduğu takdirde, bu korunan eserlere lisans veren bir kullanıcı seçilebilir. [[Dosya
iscussing Creative Commons licensing in Khmer.jpg|küçükresim|Creative Commons lisansları birçok dilde açıklanmış ve dünya genelinde kullanılmaktadır (Resimde Kamboçya'dan bir kullanım görüntüsü yer almaktadır).]] Lisans türleri CC lisanslarıyla genel olarak telif hakkı ile korunan esere tüm dünya çapında üzerinde herhangi bir değişiklik yapmadan ve herhangi bir ücret ödemeden tüm "temel hakların" verilmesi şeklinde işler. Bu lisans kullanımları seçilen sürüme bağlıdır ve seçilen sürümlerde her detay dört ana koşula bağlı olarak kullanılır: Son iki koşul DFSG ve Özgür Yazılım Vakfı'nın standart tanımlarına göre özgür içerik değildir ve Vikipedi gibi bu özgürlükleri gerektiren ortamlarda kullanılamaz. Bu koşullar altında, şartlara uyan toplam on altı olası lisans kombinasyonu üretilebilir ve üretilen bu kombinasyonlardan on bir tanesi geçerli bir Creative Commons lisansı olup, beş adeti ise geçersizdir. Bu nedenle, bu karıştırılmamalıdır. Beş geçersiz kombinasyondan dördü hem "nd" hem de "sa" içerir. Diğer kombinasyon ise hiçbir şart içermez. On bir geçerli kombinasyon, tüm kombinasyonların %98'ine tekabül eder ve beş kombinasyon ise "by" atıf istemesi nedeniyle emekliye ayrılmışlardır. Gerçi, bunlar web sitesinde başvuru için kullanılabilir durumda kalmıştır. Bu altı lisans türü aşağıda gösterilmektedir: Örneğin, Creative Commons Atıf (BY) lisansı ticari kullanımlar için bile paylaşım ve remiks (türevi çalışmalar oluşturma) için izin verse bile aşırı şekilde atıf kullanımı istemektedir. Sürümler 2011 yılı Temmuz ayı itibarıyla Creative Commons lisansları dünya çapında 50 farklı yargı çevresinde (ülke veya bölge) kullanılır hale gelmiştir. Bazı yeni kullanıcılar ise 25 Kasım 2013 tarihinde yayımlanan 4.0 lisans sürümünü uygulamaya başlamışlardır. Haklar Atıf sağ 2004 yılından bu yana kullanılan tüm lisanslar atıf bilgisi gerektirmektedir. Atıf lisans sahibinin mevcut tüm bilgileri kullanılarak verilmelidir. Genellikle bu şu anlama gelir; Herhangi bir telif hakkı bildirimini içerir (eğer varsa). Eserin kendisinde telif hakkı sahibi tarafından konulmuş bir telif hakkı bildirimi bulunuyorsa, bu bozulmadan bırakılmalıdır veya eser yeniden yayınlandığında elde edildiği ortama uygun yeni bir lisans verilmelidir. Yazarın adı, kullanıcı kimliği veya mahlası, vb. Eğer eser internet üzerinde yayınlanmışsa, bu kişinin profil sayfasına veya eser sayfasına bağlantı verilir. Eserin başlığı veya adı (eğer varsa), eğer böyle bir şey varsa. Eğer eser internette yayınlanıyorsa, orijinal eserin adı veya unvanı esere dahil edilmelidir. Eser belirli bir CC lisansından alıntı bulundurmalı. Eğer eser internette CC lisansı ile yayınlanıyorsa, alıntı yapıldığı yere ve CC lisansına bağlantı yapılmalıdır. Türev bir eser ise orijinal eserden veya adaptasyonundan bahsedin, yukarıda belirtilen hususlara ek olarak, ayrıca türev çalışması olduğunun belirtilmesi gereklidir, örneğin, “Bu [yazar] isimli yazarın [orijinal eser] isimli eserinin Türkçe çevirisidir.” veya “Senarya [yazar] isimli yazara ait [orijinal eser] adlı esere dayalıdır.” gibi. Ticari olmayan lisanslar sağ|80x80pik "Ticari olmayan" tanımının bazı Creative Commons lisanslarına dahil edilmesi tartışmalıdır, çünkü bazen ne tür bir ticari kullanım için olduğu konusunda Hoşgörülü özgür yazılım lisansı ile açık içeriğe yükseltilmesinde başından bu yana ilkelerdeki farklılıklardan dolayı, bunun bir belirsizlik olduğu kabul edilebilir. Zero / Kamu malı sağ|80x80pik Creative Commons CC0 lisansı aracılığı ile kamu malıolan materyalin dağıtılması için bir yol sunmuştur ve dünya çapında yasal olarak yayınlanması için çok sayıda haktan vazgeçilmesini sağlayan araçtır. CC0'ın gelişimi 2007 yılında başlamış ve 2009 yılında yayımlanmıştır. 2010 yılında Creative Commons zaten kamusal alan etiketlemeleri için uygulanan bu lisansı kendi Kamu Malı işaretlemesi olarak duyurmuştur. Bununla birlikte, CC0 ve Kamu Malı İşareti yerine adıyla ABD merkezli bir yaklaşım olan Kamu Malı Bağlılığı ve Sertifikasyon adıyla karışmalar yaşanmıştır. 2011 yılında, Özgür Yazılım Vakfı lisansa CC0 özgür yazılım lisansı işaretini eklemiş ve bu şekilde kamu malı olarak ithafı için önerdiği bir tercih olarak belirlemiştir. 2012 yılı Şubat ayında CC0 Açık Kaynak Girişimi (OSI)'nin onayına sunulmuştur ancak sorunları nedeniyle ret edilmiştir. OSI SSS sayfasında "Biz bu zamanda, CC0 kamu malı bağlılığının yazılımlarda serbestçe kullanılmasını önermiyoruz". Çünkü tüm ülkeler yasal açıdan (aka "kamu malı") telif haklarından feragat etmediklerine dair çekincemiz bulunuyor. Şeklinde yine bu sayfada açıklama yapması üzerine "CC0'ın açıkça ret edilmediğini, ancak Lisans İnceleme Komitesinin uzlaşmaya vararak onaylaması gerektiğini ve sonunda Creative Commons'un başvurusunu geri çektiğini" belirtmektedir. Çekme mesajında, Creative Commons temsilcisi CC0'ın ilk başta özgürce veri paylaşımına yardımcı olması ve toplumun ihtiyacı olan bilimsel verilere ihtiyaç nedeniyle geliştirildiğini açıkladı Emekliye sevk edilen lisanslar Eleştiriler veya kullanılmama nedenlerinden dolayı daha önce kullanıma sunulmuş olan bazı Creative Commons lisansları emekliye sevk edilmiş ve artık yeni lisansların kullanılması önerilmektedir Emekli edilen CC0 dışındaki lisanslar, atıf öğesi eksik olan tüm lisanslardır ve ayrıca aşağıdaki dört lisansta emekli edilmiştir: Gelişmekte olan Milletler Lisansı: bu gelişmekte olan ülkeler sadece Dünya Bankası tarafından "yüksek geliri olmayan ülkeler" olarak kabul görmüş ülkeler ile sınırlıdır. Tam telif hakkı kısıtlamaları, diğer ülkelerde yaşayanlar için geçerlidir. Örnekleme: çalışmaların belirli bölümleri reklam dışında herhangi bir amaç için kullanılabilir ancak tüm eser kopyalanamaz veya değiştirilemez. Fazla örnekleme: çalışmaların belirli bölümleri reklam dışında herhangi bir amaç için kullanılabilir ve değiştirilebilir olmakla birlikte tüm eser ticari olmayan çalışmalar için kopyalanabilir. Ticari olmayan fazla örnekleme: çalışmanın tamamı veya bölümleri ticari olmayan amaçlar için kopyalanabilir veya değiştirilebilir. Yasal incelemeler Creative Commons lisansıyla lisanslanan çok sayıda eserin hukuki sonuçlarını tahmin etmek etmek çok zordur ve bu nedenle uygulanacak olan lisans medyayı oluşturanların ihtiyaçlarını karşılayanlardan seçilmelidir. Medya oluşturanlar arasında genellikle bunun eksikliği hakkında spekülasyonlar bulunmaktadır. Creative Commons lisanslarının kullanımı Ayrıca bakınız Telif feragatı Telif hakkı Özgür kültür hareketi Özgür yazılım Kaynakça Dış bağlantılar Creative Commons Türkiye Lisanslar hakkında genel bilgi Creative Commons lisansları gayriresmi çevirileri Lisans seçme sayfası Creative Commons Lisansları Uyumluluk Sihirbazı Kategori:Bilişim hukuku Kategori:Copyleft Kategori:Özgür içerik lisansları Kategori:Fikrî mülkiyet aktivizmi Kategori:Fikrî mülkiyet hukuku
iscussing Creative Commons licensing in Khmer.jpg|küçükresim|Creative Commons lisansları birçok dilde açıklanmış ve dünya genelinde kullanılmaktadır (Resimde Kamboçya'dan bir kullanım görüntüsü yer almaktadır).]] Lisans türleri CC lisanslarıyla genel olarak telif hakkı ile korunan esere tüm dünya çapında üzerinde herhangi bir değişiklik yapmadan ve herhangi bir ücret ödemeden tüm "temel hakların" verilmesi şeklinde işler. Bu lisans kullanımları seçilen sürüme bağlıdır ve seçilen sürümlerde her detay dört ana koşula bağlı olarak kullanılır: Son iki koşul DFSG ve Özgür Yazılım Vakfı'nın standart tanımlarına göre özgür içerik değildir ve Vikipedi gibi bu özgürlükleri gerektiren ortamlarda kullanılamaz. Bu koşullar altında, şartlara uyan toplam on altı olası lisans kombinasyonu üretilebilir ve üretilen bu kombinasyonlardan on bir tanesi geçerli bir Creative Commons lisansı olup, beş adeti ise geçersizdir. Bu nedenle, bu karıştırılmamalıdır. Beş geçersiz kombinasyondan dördü hem "nd" hem de "sa" içerir. Diğer kombinasyon ise hiçbir şart içermez. On bir geçerli kombinasyon, tüm kombinasyonların %98'ine tekabül eder ve beş kombinasyon ise "by" atıf istemesi nedeniyle emekliye ayrılmışlardır. Gerçi, bunlar web sitesinde başvuru için kullanılabilir durumda kalmıştır. Bu altı lisans türü aşağıda gösterilmektedir: Örneğin, Creative Commons Atıf (BY) lisansı ticari kullanımlar için bile paylaşım ve remiks (türevi çalışmalar oluşturma) için izin verse bile aşırı şekilde atıf kullanımı istemektedir. Sürümler 2011 yılı Temmuz ayı itibarıyla Creative Commons lisansları dünya çapında 50 farklı yargı çevresinde (ülke veya bölge) kullanılır hale gelmiştir. Bazı yeni kullanıcılar ise 25 Kasım 2013 tarihinde yayımlanan 4.0 lisans sürümünü uygulamaya başlamışlardır. Haklar Atıf sağ 2004 yılından bu yana kullanılan tüm lisanslar atıf bilgisi gerektirmektedir. Atıf lisans sahibinin mevcut tüm bilgileri kullanılarak verilmelidir. Genellikle bu şu anlama gelir; Herhangi bir telif hakkı bildirimini içerir (eğer varsa). Eserin kendisinde telif hakkı sahibi tarafından konulmuş bir telif hakkı bildirimi bulunuyorsa, bu bozulmadan bırakılmalıdır veya eser yeniden yayınlandığında elde edildiği ortama uygun yeni bir lisans verilmelidir. Yazarın adı, kullanıcı kimliği veya mahlası, vb. Eğer eser internet üzerinde yayınlanmışsa, bu kişinin profil sayfasına veya eser sayfasına bağlantı verilir. Eserin başlığı veya adı (eğer varsa), eğer böyle bir şey varsa. Eğer eser internette yayınlanıyorsa, orijinal eserin adı veya unvanı esere dahil edilmelidir. Eser belirli bir CC lisansından alıntı bulundurmalı. Eğer eser internette CC lisansı ile yayınlanıyorsa, alıntı yapıldığı yere ve CC lisansına bağlantı yapılmalıdır. Türev bir eser ise orijinal eserden veya adaptasyonundan bahsedin, yukarıda belirtilen hususlara ek olarak, ayrıca türev çalışması olduğunun belirtilmesi gereklidir, örneğin, “Bu [yazar] isimli yazarın [orijinal eser] isimli eserinin Türkçe çevirisidir.” veya “Senarya [yazar] isimli yazara ait [orijinal eser] adlı esere dayalıdır.” gibi. Ticari olmayan lisanslar sağ|80x80pik "Ticari olmayan" tanımının bazı Creative Commons lisanslarına dahil edilmesi tartışmalıdır, çünkü bazen ne tür bir ticari kullanım için olduğu konusunda Hoşgörülü özgür yazılım lisansı ile açık içeriğe yükseltilmesinde başından bu yana ilkelerdeki farklılıklardan dolayı, bunun bir belirsizlik olduğu kabul edilebilir. Zero / Kamu malı sağ|80x80pik Creative Commons CC0 lisansı aracılığı ile kamu malıolan materyalin dağıtılması için bir yol sunmuştur ve dünya çapında yasal olarak yayınlanması için çok sayıda haktan vazgeçilmesini sağlayan araçtır. CC0'ın gelişimi 2007 yılında başlamış ve 2009 yılında yayımlanmıştır. 2010 yılında Creative Commons zaten kamusal alan etiketlemeleri için uygulanan bu lisansı kendi Kamu Malı işaretlemesi olarak duyurmuştur. Bununla birlikte, CC0 ve Kamu Malı İşareti yerine adıyla ABD merkezli bir yaklaşım olan Kamu Malı Bağlılığı ve Sertifikasyon adıyla karışmalar yaşanmıştır. 2011 yılında, Özgür Yazılım Vakfı lisansa CC0 özgür yazılım lisansı işaretini eklemiş ve bu şekilde kamu malı olarak ithafı için önerdiği bir tercih olarak belirlemiştir. 2012 yılı Şubat ayında CC0 Açık Kaynak Girişimi (OSI)'nin onayına sunulmuştur ancak sorunları nedeniyle ret edilmiştir. OSI SSS sayfasında "Biz bu zamanda, CC0 kamu malı bağlılığının yazılımlarda serbestçe kullanılmasını önermiyoruz". Çünkü tüm ülkeler yasal açıdan (aka "kamu malı") telif haklarından feragat etmediklerine dair çekincemiz bulunuyor. Şeklinde yine bu sayfada açıklama yapması üzerine "CC0'ın açıkça ret edilmediğini, ancak Lisans İnceleme Komitesinin uzlaşmaya vararak onaylaması gerektiğini ve sonunda Creative Commons'un başvurusunu geri çektiğini" belirtmektedir. Çekme mesajında, Creative Commons temsilcisi CC0'ın ilk başta özgürce veri paylaşımına yardımcı olması ve toplumun ihtiyacı olan bilimsel verilere ihtiyaç nedeniyle geliştirildiğini açıkladı Emekliye sevk edilen lisanslar Eleştiriler veya kullanılmama nedenlerinden dolayı daha önce kullanıma sunulmuş olan bazı Creative Commons lisansları emekliye sevk edilmiş ve artık yeni lisansların kullanılması önerilmektedir Emekli edilen CC0 dışındaki lisanslar, atıf öğesi eksik olan tüm lisanslardır ve ayrıca aşağıdaki dört lisansta emekli edilmiştir: Gelişmekte olan Milletler Lisansı: bu gelişmekte olan ülkeler sadece Dünya Bankası tarafından "yüksek geliri olmayan ülkeler" olarak kabul görmüş ülkeler ile sınırlıdır. Tam telif hakkı kısıtlamaları, diğer ülkelerde yaşayanlar için geçerlidir. Örnekleme: çalışmaların belirli bölümleri reklam dışında herhangi bir amaç için kullanılabilir ancak tüm eser kopyalanamaz veya değiştirilemez. Fazla örnekleme: çalışmaların belirli bölümleri reklam dışında herhangi bir amaç için kullanılabilir ve değiştirilebilir olmakla birlikte tüm eser ticari olmayan çalışmalar için kopyalanabilir. Ticari olmayan fazla örnekleme: çalışmanın tamamı veya bölümleri ticari olmayan amaçlar için kopyalanabilir veya değiştirilebilir. Yasal incelemeler Creative Commons lisansıyla lisanslanan çok sayıda eserin hukuki sonuçlarını tahmin etmek etmek çok zordur ve bu nedenle uygulanacak olan lisans medyayı oluşturanların ihtiyaçlarını karşılayanlardan seçilmelidir. Medya oluşturanlar arasında genellikle bunun eksikliği hakkında spekülasyonlar bulunmaktadır. Creative Commons lisanslarının kullanımı Ayrıca bakınız Telif feragatı Telif hakkı Özgür kültür hareketi Özgür yazılım Kaynakça Dış bağlantılar Creative Commons Türkiye Lisanslar hakkında genel bilgi Creative Commons lisansları gayriresmi çevirileri Lisans seçme sayfası Creative Commons Lisansları Uyumluluk Sihirbazı Kategori:Bilişim hukuku Kategori:Copyleft Kategori:Özgür içerik lisansları Kategori:Fikrî mülkiyet aktivizmi Kategori:Fikrî mülkiyet hukuku