Çupikçe

[bullvar_katip]

Çupikçe ya da Chevak Çupikçesi (kendilerince Cugtun ; İngilizce Cup'ik ya da Hooper Bay–Chevak Cup’ik), Alaska'da, Chevak ile Hooper Bay yöresinde Çupiklerin konuştuğu Yupik dilleri kolundan bir Eskimo dili olan Yupikçenin bir lehçesi. Nunivak Çupikçesi gibi bu da Yupikçenin y sesine karşılık ç (yazıda: c harfi) sesini kullanmasıyla belirginleşir. Eskimo dilleri içindeki yeri Eskimo - Aleut dilleri Aleut dilleri Eskimo dilleri Yupik dilleri Sirenik Yupikçesi Öz Yupik dilleri Sibirya Yupikçesi Naukan Yupikçesi Alaska Yupikçesi Unaliq-Pastuliq Yupikçesi : Norton Sound yöresinde Yupikçe : Yukon ve Kuskokwin yörelerinde Egegik Yupikçesi : Bristol Koyu yöresinde : Hooper Bay ve Chevak yörelerinde Nunivak Çupikçesi Supikçe İnuit dilleri İnyupikçe Batı Kanada İnuitçesi Doğu Kanada İnuitçesi Grönland İnuitçesi Eğitim ve Öğrenim küçükresim|sağ|upright=1.14|Kashunamiut okulunun yeni binası (mavi), göl ve eski okul binası (kırmızı) Dünyada yalnızca tek bir okulda, Kashunamiut Okul Bölgesine (Kashunamiut School District) bağlı olan Chevak'taki okulda Alaska Yerli Dil Merkezi ile koordineli biçimde ikidilli eğitim çerçevesinde Çupikçe öğretilmektedir. Esas olarak Chevak kasabasında Çupikçe, İngilizce ve her ikisinin karışımı olan karma dil konuşulur. 1950 öncesi eğitim Qaygiq denen Eskimo köy odasında ve kendi evlerinde yapılırdı Tükenme tehlikesi 50-100 kadar kişinin konuştuğu Çupikçe, Yupikçenin farklı bir lehçesidir ve tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Karşılaştırma Yukon-Kuskokwim Yupikçesi ile Chevak Çupikçesinin karşılaştırması: Fonoloji Çupik alfabesinde 18 harf bulunur: a c e g i k l m n p q r s t u v w y. İngilizcede kullanılan bazı harfler Çupikçede kullanılmaz: b d f h j o x z. Ünlüler: Kısa ünlüler: a i u e Uzun ünlüler: aa ii uu Diftonglar: ai ui au iu ua ia Ünsüzler: Stops: p t c k q Voiced fricatives: v l y g r w Voiceless fricatives: vv ll ss gg rr ww Voiced nasals: m n ng Voiceless nasals: m n ng Alıntılar Rus Alaskası döneminde (1733 - 1867) Ruslarla ve Rusçayla karşılaşan Yupiklerin dillerinde Rusça alıntılar günümüzde de canlılığını sürdürür: caarralaq (< Rus. сахар) 'şeker' caayuq (< Rus. чай) 'çay' caanik (< Rus. чайник) 'çaydanlık, çaynik' cap’akiq (< Rus. сапоги) 'ayakkabı' cass’aq (< Rus. часы) 'saat' culunaq (?< Rus. солонина 'salted meat') 'tuzlama balık' kalantaassaq (< Rus. карандаш) 'kalem' kalmaaniq (< Rus. карман) 'cep' kelipaq (< Rus. хлеб) 'ekmek' luussitaq (< Rus. лошадь) 'at' mass’laq (< Rus. масло) 'tereyağ, margarin' missuulleq (< Rus. мешок) 'çuval' muluk’uuq (< Rus. молоко) 'süt' mult’uuq (< Rus. молоток) 'çekiç' pal’tuuk (< Rus. пальто) 'palto' pelatekaq (< Rus. палатка) 'çadır' putuskaq (< Rus. подушка) 'yastık' spickaq : (< Rus. спичка) 'kibrit' tiititsaaq / tiissitsaaq (< Rus. тысяча) 'bin; bin dolar' yaassiik : (< Rus. ящик) 'kutu' Kaynakça Dış bağlantılar Alaskool: Chevak Cup’ik Glossary Alaskool: Guidebook for Integrating Cup'ik Culture and Curriculum Kashunamiut School District On the Facebook: Cup'ik Word Of The Day - Chevak by Rebecca Nayamin (Kashunamiut School Cup’ik Language Teacher) Kategori:Eskimo-Aleut dilleri Kategori:Yupik dilleri Kategori:Alaska yerli dilleri