Dağılma dönemi Osmanlı donanması

[bullvar_katip]

Bu liste 1842-1923 yılları arasında Osmanlı Donanması'na bağlı, buharlı küçük tekneler (steam launch) ve motor botu dışındaki bütün gemi ve tekneleri listesini içermektedir. Osmanlı Devleti son dönemlerine gelirken özellikle Abdülaziz döneminde güçlenen Osmanlı Donanması II. Abdülhamid döneminde gerekli ilgiyi görmediğinden çağın gerisinde kalmış, bu açığı kapatmak için Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık'tan satın alınan gemiler ile takviyeler yapılmıştır. Padişah I. Abdülaziz, Birleşik Krallık gezisinde Kraliyet Donanması'nı görmüş ve çok etkilenmişti. Ülkeye geri dönünce hemen yeni bir donanma kurma hazırlıklarına girişti ve onun girişimleriyle birçok gemi satın alındı. Ahşap gemilerden oluşan bu yeni donanmanın o günlerde dünyanın en büyük üçüncü donanması olduğu söylenir. Ama bu donanma herhangi bir stratejiye veya savaş planına göre kurulmadığı için sadece dışarıdan satın alınmış "müzelik gemiler" topluluğu olarak kalmıştı. 1876'da tahta geçen II. Abdülhamid döneminde ise Osmanlı Donanması, padişahın taht kaygıları ve İstibdat'ın genel yapısı yüzünden yok denilebilecek düzeye indi. Öyle ki Osmanlı Donanması'nı incelemeye gelen İngiliz Amirallik Birinci Lordu William Palmer Osmanlı Donanması hakkındaki raporunda donanma diye bir şey yoktu yazmıştır. Dünya genelinde savaş gemileri evrim geçirip zırhlı gemiler öne çıkarken, Osmanlı Devleti'nde Abdülaziz'in donanması Haliç'te çürütülmüştür, dünyada ilk kez Osmanlı tarafından denenen ve denemelerde başarılı olan zırhlı denizaltılar Abdülhamid ve Abdülmecit bile Haliç'e terk edilmiştir, yani Osmanlı Devleti önde başladığı denizaltı yarışına I. Dünya Savaşı'nda elinde tek denizaltı bile olmadan devam etmiştir. Donanma komutanı Bozcaadalı Hasan Hüsnü Paşa da padişahın istekleri doğrultusunda donanmanın işlevsiz kalmasına ses çıkarmamıştır. 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı'nda donanmanın felâket durumu fark edilmişti. 1897'de savaş başlayınca donanmanın Haliç'ten Çanakkale'ye doğru halkın önünde bir gösteri yürüyüşü yapması düşünülmüştü. Fakat daha yürüyüşün başında Mesudiye zırhlısının 8 kazanından 3'ü patladı, Hamidiye 'nin makine dairesi su doldu. Donanma, Yeşilköy Feneri açıklarında toplanacaktı, ama çok az yağan yağmur gemilerin yolunu kaybetmesine yol açtı; Hamidiye Çanakkale yerine Lapseki'ye ulaştı, Hizber adlı zırhlı duba kayboldu, iki gün sonra İmralı adasında kıyıya oturmuş bulundu. Askerler bu gösteri yürüyüşünde üniforma giymeyi akıllarına getiremeyecek kadar yetersizdi. Donanma komutanı Hasan Hüsnü Paşa ile rekâbet içerisinde olan Akdeniz Filosu komutanı Hasan Rami Paşa savaşın bitiminden 15 gün sonra, 21 Haziran 1897'de bir layihâ yazdı. Bu layihâda Osmanlı Devleti'nin bir deniz gücüne ihtiyacı olduğuna vurgu yapılıyor, Yunan donanması'ndaki gemilerin güçleri ve süratlerinden bahsediliyordu. İlk olarak 3-4 zırhlı, 2 grup kruvazör, çok sayıda 28 mil hız yapan muhrip, 8-10 torpido bot alınmalıydı. Bunun dışında ise geri kalan yerli gemi ve top üretim sanayiinin daha fazla üzerinde durulmasının masraflı olduğu, yerli üretimden tamamen vazgeçilmesi gerektiği, Avrupa'dan çok daha ucuza gemi ve top alınabileceği anlatılıyordu. Donanma personelinin nasıl yetişeceği hakkında ise herhangi bir öneri yoktu. II. Meşrutiyet sonrası ise İstanbul'da Donanma Cemiyeti adlı bir dernek kuruldu. Özellikle Yunanistan'ın aldığı kuvvetli Averof kruvazörü, İstanbul halkını bu konuda hırslandırmıştır. Cemiyet daha sonra İstanbul dışına da yayılmış, hatta padişah V. Mehmet Reşat tarafından sahiplenilmiştir.Toplantılarda, kafelerde donanma için para toplanmıştır. Cemiyet birçok zırhlı ve muhrip almayı başardı. Cemiyet, 1913'te Birleşik Krallık'a iki dretnot siparişi verdi. Reşadiye ve Sultan Osman-ı Evvel adını alacak bu dretnotlara savaş başladığında Birleşik Krallık el koyup HMS Erin' ve HMS Agincourt isimleriyle İngiliz donanmasına kattı. Birleşik Krallık'ın bu hareketi büyük tepkiye yol açtı, savaş öncesi İngiliz karşıtlığını yükseltti. Daha sonra Goeben (Yavuz) ve Breslaunun (Midilli) takibi ile Yavuz muharebe kruvazörü ve Midilliik Kruvazörü Osmanlı Donanması'na katıldı. Bu iki geminin komutanı Amiral Wilhelm Souchon İstanbul'da kaldı ve Donanma komutanlığna getirildi (Kurmay Başkanı ise Amiral Arif). I. Dünya Savaşı öncesi (27 Ekim 1914) donanmayı düzenleyip şu şekilde gruplara ayırdı: Gemiler II. Abdülhamitd'in saltanatının başlamasından itibaren donanmaya katılan veya katılması öngörülmüş tüm gemilerin listesi ise şu şekildeydi: Zırhlı fırkateyn Bu gemiler Abdülaziz'in saltanatı sırasında Birleşik Krallık'tan alınan, ama hızla eskidikleri için fazla etkili olamamış büyük zırhlılardır Zırhlı korvet Osmanlı Donanması'ndaki zırhlı korvetler Abdülaziz döneminde alınmaya başlanmıştır. II. Abdülhamid döneminde bir süre iş görmeseler de Hasan Rami Paşa'nın raporundan sonra tadilat geçirmişlerdir. Zırhlı duba Zırhlı Kalyon Fırkateyn Korvet Kruvazör Muhrip Bu listede Donanma Cemiyeti tarafından satın alınan iki grup muhrip vardır: Birinci grup Fransa'ya sipariş edilen Durandal sınıfı muhriplerdir. Bu muhripler 1906 yapımıydı, 1907 yılında İstanbul'a geldiler. Osmanlı Donanması'nda "Taşoz" sınıfı gemiler olarak görev yapmışlardır. İkinci grup ise Almanya'ya sipariş edilen S.165 sınıfı muhriplerdir. Bunlar ise 1910 yılında İstanbul'a gelmiş ve Osmanlı Donanması'nda Yadigâr sınıfı gemiler olarak görev yapmışlardır. Denizaltı Osmanlı Donanması'nın elinde üç denizaltı bulunmuş olmasına karşın, bu denizaltılar aktif olarak savaşa katılmamışlar, bu yüzden devletin hiçbir zaman bir denizaltı gücü olmamıştır. Yunanistan ilk denizaltıyı alınca Osmanlı Devleti misilleme olarak İsveçli Nordenfelt firmasından iki denizaltı alıp bu denizaltılara Abdülhamid ve Abdülmecid isimlerini vermiştir. Abdülmecid'in onarımı ve parçalarının toplanması bitirilemezken, Abdülhamid Boğaz'da deneme atışı yapmış, ama başarılı olmasına rağmen Haliç'e terkedilmiştir. Donanmaya I. Dünya Savaşı'nda Müstecip Onbaşı isimli bir denizaltı daha katılmıştır. Torpido istimbot Torpido bot Torpido gambot Gambot Donanma'daki gambotlar şu gruplara ayrılabilir: Almanya'dan alınan sac gambotlar: 420 tonluk, 14 mil süratli, üç adet 7,5 luk, iki adet 4,7 lik topları vardı. Kemal Reis, İsa Reis ve Hızır Reis gambotları bu gruptadır. Fransa'dan alınan tahta gambotlar: Özellikle Kızıldeniz'de kullanılmak üzere satın alındılar, 1914'te İstanbul'a geldiler. 520 tonluk, 14 mil süratli idiler ve iki adet 6,5 luk, iki adet de 4,7 lik topları vardı. Sakız, Preveze, Aydın Reis, Burak Reis bu gruptandı. Fransa'ya daha sonra ısmarlanan gambotlar: 200 tonluk, 12,5 mil süratli, bir veya iki adet 4,7 lik top taşıyan gambotlardır. Bunlar Malatya, Taşköprü, Nevşehir, Nurulbahir, Yozgat, Trabzon, Haliç, Ordu, Refahiye, Antep, Bafra, Kastamonu gambotlarıdır. Nehir Gambotu Yat Sultaniye, Süreyya, Şerifiye, Şerifiye / Beylerbeyi, Ertuğrul, Söğütlü, Şıpka (silahlı yat), Trablus (silahlı yat) Avizo Talia, İzzeddin, Fuad, İsmail, Hanya, Kandiye, Arkadi, Resmo, Eser-i Nusret sınıfı (Eser-i Nusret ve Medar-i Zafer), Taif sınıfı (Taif ve Asır), Galata Mesaha gemisi Beyrut Vapur Sürtat, Sagir, Peyk-i Şevket, Eser-i Hayır, Ereğli, Pesendire, Pursut, Gemlik, Peyk-i Şevket, Medar-i Ticaret, Tair-i Bahri, Mesir-i Bahri, Necm-i Şeref, Girit, Vasıta-i Ticaret, Hüma-i Tevfik, Hümayış, Eser-i Ticaret, Vesile-i Ticaret, Tuna, Silistre, Sehber, Ereğli, Sudaver, Peyk-i Ticaret, Sulhiye, Hüma-i Pervaz, Trablusgarb, Pir-i Levend, Ömer Paşa, Gürsur, Yıldız, Müverrid-i Nusret sınıfı (Müverrid-i Nusret ve Şiar-i Nusret), Sulhiye, Sariye sınıfı (Safiye, Nedim, Bozcaada), Bar, Gör, Trabzon, Haliç, Kiyoçya Taşıt / Depit gemisi Malakof sınıfı (Malakof ve Kars), Cidde, Hüdeyde, Marmara, Mekke, Dolmabahçe, Bezm-i Alem, Tirimüjgan, Eser-i Cedid, Kosova, Mithat Paşa sınıfı (Mithat Paşa ve Reşit Paşa), Plevne, Urla, Nara, Mahmut Şevket Paşa, Trabzon, Samsun Römorkör Yenikapı, Mesut, Samsun, Menderes, Sürat, Katerin, Muha, Kurt, İğtinam, Gazal, Memo, Express, Fatihiye, İstanbul, France, Bordeaux, Maggie Grech, Bospordok, Mary Louise, Lutèce, Eole, Paris, Liverpool, İstinye, Foça, Elena, Cemil, Gürçistan, Bayraklı, Şevkiyat, Bornova, Dofen, Maltepe, Sa'na, Alemdar, Abdül Kadir, Arslan, Süleymaniye, Leonida, Menfaat Su deposu veya su tankeri olarak kullanılmış römorkör Boyana, Çatalca, Oltanica, Suda, Şeref Nüma, Ereğli, İslahat, Marmara, Nüzhet, Alos, Fazılillah, Kasım Paşa, Fındıklı, Kabataş, Medvet Resan, Cibali, Rusçuk, Tophane Q-ship Dere Karakol gemisi Nur-ül Bahir, Rüsumet No 1, Rüsumet No 2, Rüsumet No 3, Rüsumet No 4, Rüsumet No 5, Aydın, Bahr-i Sefid, İskenderun, Sakız Mayın depo gemisi Mayın dökme gemisi Mayın tarama gemisi Castor sınıfı (Castor ve Pollux) Mayın tarama botu MTB 1 sınıfı (MTB 1, MTB 2, MTB 3, MTB 4, MTB 5, MTB 6), MTB 7 sınıfı (MTB 7, MTB 8, MTB 9) Kayıplar [[Dosya:Blowing up of 'Fetih-i-Bulend'.jpg|küçükresim|upright=0.91|Feth-i Bülend Birinci Balkan Savaşı sırasında 31 Ekim 1912 tarihinde Selanik Limanı'nda Yunanistan Deniz Kuvvetleri'nin Nikolaos Votsis komutasındaki torpido botu 11 tarafından batırıldı.]] [[Dosyaardanelle raid sinking the Mesudiye.JPG|küçükresim|upright=0.91|HMS B11 'nın Mesudiye 'ye karşı saldırısı.]] [[Dosya:E11 in action.jpg|küçükresim|upright=0.91|18 Mayıs 1915 gecesi Çanakkale Boğazı'nı geçtikten sonra 25 Mayıs 1915'te İstanbul'da Stamboul adlı taşıt gemisini torpilleyen HMS E11 (Illustrated London News'').]] Trablusgarp Savaşı'nın başladığı 1911 yılından I. Dünya Savaşı'nın bittiği 1918'e kadar Osmanlı Donanması'nın kayıpları: Kaynakça Dipnotlar Ayrıba bakınız Osmanlı Bahriye Nezâreti Osmanlı Donanması donanma komutanları listesi Türk Deniz Kuvvetleri savaş gemileri listesi Dış bağlantılar Naval History, Turkish or Ottoman Navy Digger History Kategori:Osmanlı savaş gemileri Kategori:Osmanlı donanması Kategori:Osmanlı İmparatorluğu dağılma dönemi Kategori:Osmanlı İmparatorluğu listeleri Kategori:VikiProje Tarih kaynak bekleyen maddeler