Darcy-Weisbach eşitliği

[bullvar_katip]

Akışkanlar dinamiğinde Darcy-Weisbach eşitliği, uzun bir boruda akan bir sıvının sürtünme kaynaklı yük ve basınç kaybıyla alakalı olaybilimsel bir eşitliktir. Eşitlik ismini Henry Darcy ve Julius Weisbach'tan almaktadır. Darcy-Weisbach eşitliği Darcy sürtünme faktörü olarak da bilinen boyutsuz sürtünme faktörünü içerir. Ayrıca Darcy-Weisbach sürtünme faktörü ve Moody sürtünme faktörü olarak da bilinir. Darcy sürtünme faktörü 4 katı olduğu Fanning sürtünme faktörü ile karıştırılmamalıdır. Yük Kaybı Kalıbı Yük kaybı ; formülü ile hesaplanabilir. h sütünmeden kaynaklı yük kaybı (SI birim: m); L borunun uzunluğu(m); D borunun hidrolik çapı (borunun dairesel kesiti için iç çapa eşittir) (m); V ortalama akış hızı (hacimsel akış ile birim zamanda ıslanan alan oranı) (m/s); g yerçekimi ivmesi (m/s2); f boyutsuz Darcy sürtünme faktörü. Basınç Kaybı Kalıbı Akışkanın bir kolon yüksekliği, yük kaybı da kullanılarak basınç kaybı Δp olarak açıklanabilir. ρ: akışkanın yoğunluğu. Darcy-Weisbach eşitliği aynı zamanda basınç kaybı için de yazılabilir: Sürtünmeden kaynaklı basınç kaybı Δp (Pa) : boru uzunluğunun botu çaıpına oranına, L/D; sıvının yoğuluğuna, ρ (kg/m3); ortalama akış hızına, V (m/s), Darcy sürtünme faktörüne f bağlı bir fonksiyondur. Basınç kaybı eşitliği, yük kaybı eşitliğinin iki tarafınıda ρ ve g ile çarparak türetilebilir. Darcy sürtünme faktörü Ayrıca bakınız Darcy sürtünme faktörü formülü Sürtünme faktörü f ve akış katsayısı λ sabit değildir ve borunun değişkenlerine ve akış hızına bağlı olarak değişim gösterir ancak belirgin akış bölgelerinde yüksek kesinliği bilinmektedir. Çeşitli deneysel veya teorik ilişkilendirmeler kullanılarak hesaplanabilirken, yayınlanmış çizelgelerden de edinilebilir. Bu çizelgeler Moody Şemaları olarak da bilinir ve faktörün kendisi de Moody sürtünme faktörü olarak adlandırılır. Yayınladığı yaklaşık formül sonrasında Blasius sürtünme faktörü olarak da adlandırılmıştır. Yavaş akışlar için Poiseville Yasası'nın bir sonucudur. λ=64/Re,, Re:Borunun hidrolik çapının özgün uzunluğunun ikame edilmesiyle hesaplanan Reynold sayısı. Hızlı akışlarda sürtünme faktörünü bulmak için Moody Şeması kullanılır ya da Celebrook-White eşitliği veya Swamee-Juin eşitliği gibi eşitlikler çözülür. Şema ve Celebrook-White eşitliği tekrarlanan metotlarken Swamee-Juin eşitliği tamamen dolu bir akış için sürtünme faktörüne direkt ulaşmayı sağlar. Fanning sürtünme faktörü ile yaşanan karışıklık Darcy-Weisbach sürtünme faktörünün f, Fanning sürtünme faktöründen f 4 kat daha büyük olduğu herhangi bir işleme başlamadan ya da çizelge kullanılmadan önce not edilmelidir. Darcy-Weisbach faktörü inşaat ve matematik mühendisleri tarafından, Fanning sürtünme faktörü ise kimya mühendisleri tarafından yaygın kullanılır. Çoğu çizelge ve tablo sürtünme faktörünün tipini belirtir, en azından yavaş akış için formülü verir. Eğer ki yavaş akış için formül f=16/Re ise Fanning faktörü f, eğer formül f=64/Re ise Darcy-Weisbach sürtünme faktörü fdir. Moody şeması kullanırken eğer ki yayıncı formuülü belirtmediyse, formuülü şemadan çıkarmak için şu adımlar uygulanır; Yavaş akış için Reynold Sayısı 1000'e denk gelen sürtünme faktörü gözlemlenir. Eğer ki sürtünme faktörü 0.064 ise Darcy sürtünme faktörü işlenmiş demektir. Sayıdaki sıfır olmayan değerlerformülün pay kısmıdır. f=64/Re. Eğer ki sürtünme faktörünün değeri 0.016 ise Fanning sürtünme faktörü işlenmiş demektir. Sayıdaki sıfır olmayan değerler formülün pay kısmıdır. f=16/Re. Yukarıdaki işleyiş 10'un kuvvetleri şeklindeki bütün Reynold sayıları için aynıdır. Sayının 1000 olması değil 10'un kuvveti olması önemlidir. Tarihçe Tarihsel olarak bu eşitlik Prony Eşitliği'nin bir değişkeni olarak ortaya çıkmıştır ve bu değişken Fransa'dan Henry Darcy tarafından geliştirilmiştir ve Saksonya'da Julius Weisbach tarafından 1854'te bugünkü şekline büründürülmüştür. İlk başlarda sürtünmenin hıza göre çeşitlenmesindeki bilgi bir eksiklikti. Bu yüzde Darcy-Weisbach eşitliği ilk olarak deneysel Prony vakalarında çok işe yaradı. Sonraki yıllarda sadece kesin bilinen akış bölgelerinde geçerli deneysel eşitlikler lehine çok özel durumlardan sakınıldı. Hesaplamalarda çok daha basit lan Hazen-Williams veya Mannings eşitlikleri kullanılırdı. Hesap makinelerinin icadından sonra hesaplama yapmak basitleştiği için Darcy-Weisbach eşitliği tekrar tercih edilmeye başlandı. Türetim Darcy-Weisbach eşitliği boyutsal analizler sonucu elde edilen olaybilimsel bir formüldür. Borunun uçlarından uzakta akışın özellikleri bulunduğu yerden bağımsızdır. Anahtar özellikler birim uzunluktaki basınç kaybı Δp/L ve hacimsel akış oranıdır. Akış oranı ıslanan alana bölünerek ortalama hıza dönüştürülebilir. (Borunun tamamı suyla doluysa kesit alana eşittir.) Basınç, birim hacim başına düşen boyutsal enerjidir. Öyleyse iki nokta arasındaki basınç kaybı(1/2)V ile orantılı olmalıdır. (Birim hacim başına düşen kinetik enerji ile aynı açılım.) Aynı zamanda birim uzunlukta basınç kaybı sabitken basıncın iki nokta arasındaki uzaklıkla da orantılı olduğunu biliyoruz. Bu ilişkiyi boyutsuz niceliğin orantılı katsayısına çevirmek için hidrolik çapa,D, bölebiliriz. Bu da boru boyunca sabittir, öyleyse; Orantılı katsayı Darcy sürtünme faktörü ya da akış katsayısıdır. Bu boyutsuz katsayı', Reynold sayısı ve de borunun göreceli sertliğinin bir birleşimidir. Takip eden sebeplerden ötürü (1/2)V birim hacimden akan sıvının kinetik enerjisi değildir. Yavaş akışta bile bütün akış çizgileri borunun uzunluğuna paraleldir, iç yüzeydeki akış hızı ağdalılıktan ötürü sıfırdır ve borunun merkezindeki akış hızı, akış oranının ıslak alana bölünmesiyle elde edilen ortalama hızdan yüksek olmalıdır. Ortalama kinetik enerji hızın ortalama karesini içerir ve her zaman ortalama hızın karesini aşar. Hızlı akış durumunda akışkan her yöne rastgele, boruya dik olanlar dahil olmak üzere hız bileşenleri kazanır ve burgaç birim hacime düşen kinetik enerjiye katkı sağlar ancak hızın uzunlamasına ortalamasına katkısı yoktur. Pratik uygulamalar Hidrolik mühendislik uygulamalarında borudaki yük kaybını hacimsel akış oranı cinsinden açıklamak için çok tercih edilir. Bunun için Darcy-Weisbach eşitliğinin aşağıdaki şekli kullanılır; V akışkanın ortalama hızı. Birim ıslanan kesit alnında hacimsel akış oranına eşittir (m/s); Q hacimsel akış oranı (m3/s); A ıslak kesit alanı (m2). Rastgele dolu bir boru için A değeri tam olarak bilinemez. Borunun eğimi, kesitsel şekil, akış oranı ve diğer değişkenlere bağlı bir örtük fonksiyona dönüşür. Boru tam dolu kabul edilirse; D'' borunun çapı. Bu sonuçları orijinal formülde yerine yazarsak yük kaybını hacimsel akış oranı cinsinden tamamen akışlı dairesel bir boru için bulabiliriz: Ayrıca bakınız Su borusu Hagen-Poiseuille eşitliği Kaynakça Konuyla ilgili yayınlar Dış bağlantılar Darcy–Weisbach Eşitliğinin Tarihi Boruda Basınç Kaybı Hesaplayıcısı -tek fazlı akış için- Boruda Basınç Kaybı Hesaplayıcısı -iki fazlı akış için-. Basınç Kaybı Hesaplayıcısı İçin Açık Kaynak . Tüpler ve Borularda Basınç Kaybı Hesaplamaları İçin Web Uygulamaları Kategori:Boyutsuz sayılar Kategori:Akışkanlar dinamiği denklemleri Kategori:Hidrojeoloji Kategori:Boru tesisatı