doğru ve gerçek

[aligulermsxl]

Her ne kadar eş anlamlı izlenimi verseler de ontolojik olarak ayrı bakış açılarıdır. Doğru; doğmakla, ortaya çıkmakla alakalı bir varoluş biçimi. Bebek doğar, güneş doğar, bunların yadsımayla, kabul edip etmemeyle alakası olmayan ortaya çıkış durumları söz konusudur. Antik Yunan'ın 'aletheia' yani saklı olanın artık saklanmaması (doğan bebek veya doğan güneş gibi) vaziyeti. Gerçek; oluşturulan, kabul edilen, yorumlanan ve üzerinde mutabık kalınan 'söz'dür. Güneş doğar, bebek doğar, bunları yadsımak mümkün değil. Ama güneş ve bebek gerçek midir? Kimisi bu hadiseler doğru olduğu için gerçekliği tartışma konusu değildir der, kimisi güneşin doğması gerçek değildir çünkü gezegenin güneş etrafında dönmesi nedeniyle biz onu doğuyormuş gibi algılarız diyebilir. Kimisi bebeğin doğması bir mizansendir, gerçek olan hayatın devamlılığıdır der. Gerçek aşağı yukarı Latinlerin 'veritas' dediğine denk gelir. 'Doğru' bize bir şey öğretmez, olanı kabul etme ya da etmemeyle, ya da olanın manasının ne olduğu gibi hadiselerle alakası yoktur; doğan doğduğu haliyle doğrudur, üzerinde konuşmaya dillendirmeye dahi ihtiyaç duymaz. Atom da doğruya tabidir, hayvanlar da, tüm 'doğa' da, hepsi bu. Doğrunun karşıtı yalan değil, doğmama yani saklı kalma ve bu haliyle ol-ma-madır. Ve doğmamış çocuğa don biçilmez. Oysa 'gerçek' tamamen insani olandır, çünkü hikaye gerektirir; ikna olma ve ikna etme ile, uzlaşma ile yükümlüdür, yoksa gerçek ol-a-maz. 'Yalan' işte bu hikayeye ters olanla hayat bulan durumdur. O nedenle dün 'yalan' olan yarın gerçek olabilir veya dün gerçek addedilen bugün gerçekliğini yitirebilir. Her gerçek otomatik olarak yalan paketi, yani 'gerçek olmayan, gerçeğe ters' ile birlikte gelir. Birbirleriyle oynar durur. Dolayısıyla doğru olan gerçek/yalan alemine, gerçek olan ise doğrunun varlık düzleminde değerlendirilemez. Bir benzetme yapmak gerekirse: Mesela bir an için atomları 'doğru' ve hayatı 'gerçek' olarak ele alalım. Bir canlının yaşıyor ya da ölü olması atomları bağlamaz. Aynı şekilde, bir canlının yemek, üreme, tehlikeden korunma, vs. gibi zorunlulukları atomların proton, elektron gibi düzenekleri ile anlaşılamaz; bunlar farklı varoluş düzlemlerine aittir.