Doğu Kanada İnuitçesi

[bullvar_katip]

küçükresim|upright=1.14|İnuit dilleri coğrafyası Doğu Kanada İnuitçesi (kendilerince ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ Inuktitut; İngilizce Inuktitut, Eastern Canadian Inuktitut , East Inuktitun), Kanada'da Doğu Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili. Kuzeybatı Topraklarında 11 resmî dilden biri Nunavut'ta 4 resmî dilden biri Eskimo dilleri içindeki yeri Eskimo - Aleut dilleri Aleut dilleri Eskimo dilleri Yupik dilleri Sirenik Yupikçesi Öz Yupik dilleri Sibirya Yupikçesi Naukan Yupikçesi Alaska Yupikçesi (Yupikçe & Çupikçe) Supikçe İnuit dilleri İnyupikçe Batı Kanada İnuitçesi Grönland İnuitçesi Diyalekt ve kabileleri 3 ana lehçe grubu oluşturur: Kivalliq-Aivilik, Qikiqtaaluk (Baffin), Nunavik-Labrador. Kivalliq-Aivilik İnuitçesi Kivalliq İnuitçesi (kendilerince ᑭᕙᓪᓕᕐᒥᐅᑦ Kivallirmiut, Kivallirmiutut, Kivallirmiutun, Inuktitun; İngilizce Kivalliq, Keewatin dialect, Caribou dialect, Caribou Inuit (sensu stricto)). (Nunavut)'da ᖃᒪᓂᑦᑐᐊᖅ (Qamanittuaq/Baker Lake) ile ᑎᑭᕋᕐᔭᖅ (Tikirarjuaq/Whale Cove) şehirlerinde konuşulur. Qaernermiut şivesi (İngilizce Qairnirmiut subdialect). Konuşan kabileler: Qaernermiut, (?) Harvaqtormiut Hauneqtormiut ya da Kangiqliniqmiut (İngilizce Hauniqturmiut subdialect) Padlermiut (İngilizce Paallirmiut subdialect) Ahiarmiut (İngilizce Ahiarmiut subdialect) Aivilik İnuitçesi (kendilerince Aivilingmiutut, Inuktitut; İngilizce Aivilik dialect, Walrus Inuit). ᓴᒡᓕᖅ (Sagliq/Southampton Island), ᐃᒡᓗᓪᓕᒑᕐᔪᒃ (Igluligaarjuk/Chesterfield Inlet) ve ᑲᖏᖅᖠᓂᖅ (Qangiqłiniq/Rankin Inlet) şehirlerinde konuşulur. Southampton şivesi (İngilizce Southampton subdialect) Rankin şivesi (İngilizce Rankin subdialect). Konuşan kabileler: Aivilingmiut, (?) Amitormiut Qikiqtaaluk İnuitçesi Kuzey Qikiqtaaluk İnuitçesi (kendilerince Qikiqtaaluk uannangani, Inuktitut; İngilizce North Baffin dialect, North Qikiqtaaluk dialect). (Nunavut)'da ᐃᒡᓗᓕᒃ (Iglulik/Igloolik), ᓴᓂᕋᔭᖅ (Sanirajaq/Hall Beach), ᒥᑦᑎᒪᑕᓕᒃ (Mittimatalik/Pond Inlet), ᑲᖏᖅᑐᒑᐱᒃ (Kangiqtugaapik/Clyde River), ᐃᒃᐱᐊᕐᔪᒃ (Ikpiarjuk/Arctic Bay), ᓇᓂᓯᕕᒃ (Nanisivik), ᖃᐅᓱᑦᑐᖅ (Qausuittuq/Resolute) ve ᐊᐅᔪᐃᑦᑐᖅ (Aujuittuq/Grise Fiord) şehirlerinde konuşulur. Tununirmiut şivesi (İngilizce Tununirmiut subdialect). Konuşan kabileler: Nedlungmiut, Tununirusirmiut, Tununermiut, Mittimatalingmiut (halk) Mittimatalingmiutut (dil), Aggomiut, (?) Pilingmiut Iglulirmiut (İngilizce Iglulingmiut subdialect) Güney Qikiqtaaluk İnuitçesi (kendilerince Qikiqtaaluk nigiani, Inuttitut; İngilizce South Baffin dialect (sensu lato), South Qikiqtaaluk dialect). (Nunavut)'da ᑲᖏᖅᑐᒑᐱᒃ (Kangiqtugaapik/Clyde River), ᕿᑭᖅᑕᕐᔾᔪᐊᖅ (Qikiqtarjuaq/Broughton Island), ᐸᖕᓂᖅᑐᐅᖅ (Pangniqtuuq/Pangnirtung), ᐃᖃᓗᐃᑦ (Iqaluit/Frobisher Bay), ᑭᖕᒥᕈᒃ (Kingmiruk/Lake Harbour) ve ᑭᙵᐃᑦ (Kinngait/Cape Dorset) şehirlerinde konuşulur. Güneydoğu şivesi (İngilizce Southeast Baffin subdialect, East Baffin dialect). Konuşan kabileler: Akudnirmiut, Padlimiut, Qinguamiut, Saumingmiut, Kingnaitmiut, Qinguamiut, Okomiut, Talirpingmiut Güneybatı şivesi (İngilizce Southwest Baffin subdialect, South Baffin dialect (sensu stricto)). Konuşan kabileler: Kingarmiut ya da Sikosuilarmiut (İngilizce Cape Dorset dialect), Akuliarmiut, Nugumiut, Qaumauangmiut Nunavik-Nunatsiavut İnuitçesi Nunavik İnuitçesi (kendilerince Inuttitut, Nunavimmiutitut, Nunavimiut; İngilizce Nunavik dialect, Arctic Quebec Inuit). ᑰᑦᔪᐊᕌᐱᒃ (Kuujjuaraapik/Great Whale River), ᐅᒥᐅᔭᖅ (Umiujaq), ᐃᓄᑦᔪᐊᖅ (Inujjuaq/Inukjuak), ᐳᕕᕐᓂᑐᖅ (Puvirnituq), ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ (Sanikiluaq), ᒣᓚᓯᒃᑯᑦ (Mailasikkut/Chisasibi), ᐊᑯᓕᕕᒃ (Akulivik), ᐃᕗᔨᕕᒃ (Ivujivik), ᓴᓪᓗᐃᑦ (Salluit), ᑲᖏᖅᓱᔪᐊᖅ (Kangiqsujuaq), ᖁᐊᖅᑕᖅ (Quaqtaq), ᑲᖏᕐᓱᒃ (Kangirsuk), ᐊᐅᐸᓗᒃ (Aupaluk), ᑕᓯᐅᔭᖅ (Tasiujaq), ᑰᑦᔪᐊᖅ (Kuujjuaq/Fort Chimo), ᑲᖏᖅᓱᐊᓗᑦᔪᐊᖅ (Kangiqsualujjuaq), ᑕᕐᐸᖓᔪᖅ (Tarpangajuq) ve ᑭᓪᓕᓂᖅ (Killiniq/Port Burwell) şehirlerinde konuşulur. Tahagmiut ya da Tarramiut (halk), Tarramiutut ya da Taqramiutut (dil). Konuşan kabileler: Nuvugmiut, Ungavamiut, Tahagmiut Siqinirmiut. konuşan kabileler: Koksoakmiut, Kangiqsualujjuamiut, Kidlinungmiut Itivimiut Qikirtamiut (İngilizce Belcher Islands Inuit) Nunatsiavut İnuitçesi ya da Labrador İnuitçesi (kendilerince Inuttut, Inuttitut, Nunatsiavummiutut, Labradorimiutut; İngilizce Labrador Inuttut, Labrador Inuttitut). Naini (Nain), Hopedale, Maqûvik (Makkovik), Ukkusitsalik (Davis Inlet), Vaali (Goose Bay–Happy Valley), Nutâk (Nutak), Hebron†, Tikirarsuarusik (Rigolet) şehirlerinde konuşulur. Kuzey Nunatsiavut İnuitçesi (İngilizce Northern Labrador subdialect, Labrador Inuttut (sensu stricto)). Konuşan kabileler: Kongithlushuamiut, Chuckbuckmiut, Nunenumiut, Avitumniut Rigolet İnuitçesi (İngilizce Rigolet subdialect, Rigolet Inuttut). konuşan kabileler: Aivitumiut, (?) Netcetumiut, (?) Puthlavamiut Linguist List 3 child dialect groups ve 6 child dialects olarak alt bölümlere ayırır. Kivalliq İnuitçesi kısmen Doğu Kanada İnuitçesi (ike-che → Chesterfield Inlet; Igluliagaarjuk) kısmen de Batı Kanada İnuitçesi (ikt-car → Caribou; Caribou Eskimo; Keewatin; Kivalliq) içine dahil edilir: child dialect groups ike-arq → Arctic Quebec ike-nba → North Baffin ike-sba → South Baffin child dialects ike-rep → Repulse Bay; Naujat; Southampton ike-rig → Rigolet; Tikiraqsuarusik ike-cor → Coral Harbour; Sagliq ike-lab → Labrador; Labrador Eskimo; Inuktitut (Quebec-Labrador) ike-che → Chesterfield Inlet; Igluliagaarjuk ike-aiv → Aivilik; Kangiqłniq; Aivillirmiut Alfabe İnuit hece yazısı: Bazı gramer özellikleri Doğu Kanada İnuitçesi, Eskimo - Aleut dillerinin tipik görünümünü sergiler: Kelimelerde üç sayı vardır: tekil, ikil, çoğul Kelimeler yalın halde çoğu zaman nominatif eki alırlar: daha çok -q ya da -k, daha az olarak da -n Kelimeler (ya da cümleler) 4 bölümden oluşur: kök (İng. stem) yapım eki (İng. postbase) çekim eki (İng. ending) bağlaç (İng. enclitic) Tamlama (isim ya da sıfat) bulunmaz Örnekler ...ujunga ...ᐅᔪᖓ Adım... aagga ᐋᒡᒐ Hayır aatsuu ᐋᑦᓲ Bilmiyorum qanuippit? ᖃᓄᐃᑉᐱᑦ? Nasılsın (İyi misin) ? qanuinngittunga ᖃᓄᐃᙱᑦᑐᖓ İyiyim nakurmiik ᓇᑯᕐᒦᒃ Teşekkür ederim nakurmiimmarialuk ᓇᑯᕐᒦᒻᒪᕆᐊᓗᒃ Çok teşekkür ederim aput ᐊᐳᑦ kar anaana ᐊᓈᓇ anne ataata ᐊᑖᑕ baba qallunaatitut ᖃᓪᓗᓈᑎᑐᑦ İngilizce uivititut ᐅᐃᕕᑎᑐᑦ Fransızca Dipnotlar Kaynakça Alana Johns (2007), Ergativity in Inuktitut: Varying Views Dış bağlantılar Inuktitut Living Dictionary Tusaalanga Inuktitut (Learning Inuktitut Online) Kategori:İnuit dilleri Kategori:Eskimo-Aleut dilleri Kategori:Kanada yerli dilleri