Don Pasquale

[bullvar_katip]

Don Pasquale İtalyan besteci Gaetano Donizetti tarafından hazırlanmış opera buffa, yani komik opera, janrında üç perdelik bir operadır. Eserin librettosu İtalyanca olarak "Stefano Pavesi"'nin Ser Marcantonio adlı oyunundan uyarlanarak Angelo Anelli'in hazırladığı librettodan esinlenerek "Giovanni Ruffini" tarafından yazılmıştır. Operanın prömiyer yapımı 3 Ocak 1843de Paris'te "Théâtre Italien" tiyatrosunda yapılmıştır. Devlet Opera ve Balesi, Ankara Opera Sahnesi'nde ilk defa 1955'te temsil edilmiştir. Bu operayı bestelemekte iken Donizetti daha yeni olarak Avusturya İmparatoru I. Ferdinand'in tarafından saray müzik direktörü ve bestecisi görevine atanmıştı. Don Pasquale Donizetti'nin hayatı boyunca hazırladığı 66 operadan 64üncüsüdür. Opera bir geleneksel opera buffa janrında olduğu için klasik İtalyan "komedya del'arte" tiyatro janrının klişeleşmiş kahramanlarını kapsar. Don Pasquale yaygaracı Pantalone, Ernesto sırsıklam aşık Pierrot, Malatesta dalavereci Skapino ve Norina ise kurnaz Kolumbina rollerine benzer. Taklitten Noter ise komik opera geleneğinde bulunan bir sıra devlet memuru rollerini aksettirir. Roller küçükresim|upright=0.91|sağ|Luigi Lablache Don Pasquale rolünde (1843) Enstrümentasyon Donizetti'nin hazırladığı partisyon notaları orkestrada şu çalgıların bulunmasını öngörmüştür: Yaylısazlar kısımları 2 flüt (ikincisi pikolo), 2 oboa, 2 klarnet, 2 fagot 4 korno, 2 trompet, 3 trombon timpani, davul ve zil Sahne içinde müzik sağlamak için Tamburello, 2 gitar Konu özeti Mekan: Roma I. Perde Birinci tablo Don Pasquale'nin evinde bir oda. Don Pasquale yetmişine varmış tanınmış bir zengin beydir. (Arya Per un uom sui settanta). Tek varisi olan Ernesto hiç parası olmayan genç bir dul kadına, Norina'ya, aşıktır ve bu kadınla evlenmek istemektedir. Bu nedenle amcası Don Pasquale tarafından "daha uygun bir zevce" olarak seçilmiş olan bir kadınla evlenmeyi reddeder. Don onu cezalandırmak için kendinin bir kadınla evlenip varisi olacakların kendi çocukları olmasına karar verir. (Arya introduzione ve arya Son nov'ore). Böyle bir gelin adayı bulmak için arkadaşı Dr. Malatesta'nın yardımını ister. Malatesa arkadaşının hata yaptığına emindir ve bu hatasından dolayı onu cezalandırmaya karar verip entrikaya girişir. Meletesta bu gelinin bir manastırda kapalı olan, bu nedenle çok saf ve çekingen olan kızkardeşi "Sofronia" olmasını tavsiye eder. (Arya : Bella sicome un' angelo). Melatesta Don Pasquale'ye bu kızın bir portresini gösterir. Halbuki bu Ernesto'nun âşık olduğu Norina'nın resmidir. Don Pasquale arkadaşının bu teklifini kabul eder ve bu haberi hemen Ernesto'ya verir. (Kavatina : Ah, un foco insolito). Haberi öğrenen Ernesto bunu önce amcasının mirasının kendine kalmasını önlemek için kendine karşı oynanan bir kötü muzir hareket olarak görür. Fakat sonradan bunun Malatesta'nin amcasına aleyhine uyguladığı bir plan olduğuna inanmaya başlar. (İkili: Prender moglie?). Amcası arka planda homurdanmaya devam ederken, buna üzüntüsünü şu arya ile ifade eder. (Arya: Sogno soave E casto) İkinci tablo Norina'nın odası Norina bir roman okumaktadır. (Önce resitatif Quel guardo il cavaliero sonra arya So anch' io la virtù magica) Tam bu sırada Ernesto'dan bir mektup gelir ve geleceğinin ne olacağını bilemediği için Ernesto onunla evlenme kararından vazgeçtiğini bildirmektedir. Fakat Norina'nin endişelenip üzülmesi çok uzun sürmez. Malatesta sahneye gelir ve ona buna çare olarak kullanabileceği bir yeni stratejiyi açıklar. Ernesto'yla evlenmesinin daha önce planladıkları şekilde gerçekleşmesi için de bu planın biran önce uygulanmaya başlanması gerekmektedir. Bu plan uygulamasının ayrıntıların Ernesto'ya iletilemesi ve onun onayının alınması için zaman yoktur. Bu plana göre Norina bir genç utangaç taşralı kız sahte "Safronia" kılığına girecek ve Don Pasquale'nin sözlüsü rolünü yapacaktır. (İkili : Pronta io son). II. Perde Don Pasquale'nin konağında bir oda Ernesto'nun canı son derece sıkılmıştır ve oradan ayrılıp uzaklara gitmeyi planlamaktadır. Don Pasquale verdiği sözü tutmamaktadır. Biraz sonra Don Pasquale'nin sözlüsü sahte "Safronia" gelir. Yüzü bir peçe ile kapalıdır. Malatesta elinden tutarak gideceği yere ona kılavuzluk etmektedir. Don Pasquale yeni sözlüsünü çok çekici bulur. (Uclu : Fresca uscita da convento). Bir sahte noter gelir ve boşanma halinde ortalık aile mallarının nasıl bölüşüleceği hakkında hazırladığı evlenme kontratını taraflara imzalatır. (Dörtlü:'Fra da una parte). Bu işlem için bir şahit istememektedir. Ernesto tek başına sahneye girer ve uzak bir seyahat için ayrılmadan önce amcasına veda etmek niyetindedir. Kılık değiştirmiş Norina'yı tanımıştır. Fakat bir şey yapamadan Malatesta bir entrika planı uyguladığını ona anlatır. Kontrat imzalanır imzalanmaz sessiz saf taşralı sahte "Safronia" birdenbire bir şirret huysuz kız kesilir. Evinde yeğenini barındıran Don Pasquale'yi yermeye başlar. Hizmetkarları toplar ve onlara ücretlerinin iki misliye çıkarttığını bildirir ve yeni hizmetkarlar da alınacağını açıklar. Sağa sola herkese emirler yağdırmaya başlar. Konakta olan düzenin değiştireceğini ilan eder. Don Pasquale bu değişikliklerden hem hoşlanmaz sinirlenir hem de korkar. (Dortlu:Son tradito, son tradito). III. Perde Birinci tablo Don Pasquale konağında bir oda. Bir kuaför sahte "Safronia" Norina'nın dairesinden ayrılmakta iken hizmetkarlar Norina'nın emirlerine uymak için oraya buraya koşturmaya başlarlar. (Koro: I diamanti, presto, presto). Don Pasquale bu karmaşaya girmekten korkar. Bir kocanın elinde bulunan bütün özel hakların elinden alınıp kendisine sadece faturaları ödeme hakkı kaldığından şikayete koyulur. Sahte "Safronia" Norina çok şaşaalı giysiler ile elmas takıları ile gösteriye gitmeye hazır olarak odadan çıkar. Don Pasquale gitmemek istediğini ifade eder ama Norina'nın buna yanıtı burnunun ucunu kıvırmak gülümsemek ve sonunda zavallı yaşlı adama iki tokat atmak olur. (İkili: Signorina, in tanta fretta). Yaşlı adam o kadar çaresiz görünüşe düşmüştür ki sonunda Norina bile ona acımaya başlar. Norina sahneden ayrılır ama elinde bulunan bir pusulayı mahsustan yere düşürür. Don Pasquale bu pusulayı yerden alır. Bu Ernesto tarafından imzalanmıştır ve Norina ile birlikte bir aşk randevusu yapma planını açıklamaktadır. Don Pasquale çaresizliğinin zirvesine erişmiştir ve yine Malatesta'dan yardım ister. Hizmetkarlar Don Pasquale'nin düştüğü zavallı durumu birbirlerine anlatıp gülüşürler. (Koro:Che interminabile andirivieni!). Konağa gelen Malatesta Ernesto ile kısa bir görüşme yapıp onun yakında olacak bu aşk randevusunda nasıl hareket edeceğini öğrenir. Malatesta Don Pasquale'ya sahte "Safronia" Norina'nın bu iffetsiz hareketinin Don Pasquale'nin ondan kurtulması için tam istediği bir fırsat olduğuna onu inandırır. Bu çok yakındaki bir konak bahçesinde yapılacak olan aşk randevusuna kendisinin gidip sevgilileri gizlice gözetlemesini sıkı sıkıya tavsiye eder. (İkili : Cheti, cheti) İkinci tablo Don Pasquale'nin konağı yanındaki bahçe. Bahçede Ernesto Norina'ya bir serenat yapmaktadır. (Serenat: Com'è gentil). Buna Norina cevap verir ve bir aşk şarkısı ortaya çıkar (İkili; Tornami a dir che m'ami). Don Pasquale ve Malatesta bu güya gizlice buluşan çifteye bir sürpriz yapıp onları yakalarlar. Ama Ernesto ortadan kaybolmayı başarır. Sahte "Safronia" Norina ise kendine çok güvenir bir ses tonuyla orada yalnız başına olduğunu söyler. Don Pasquale buna inanmış gibi görünür. Malatesta'ya her işi uygun bir sonuca bağlamak için sınırsız yetki verir. Malatesta Ernesto'yu yanına gelmeye çağırır. Don Pasquale'nin onun Norina ile evlenmesine izin verdiğini ve yeni evlilere de 4000 ekü yıllık maaş bağladığını bildirir. Don Pasquale bundan hiç memnun görünmez; ama sahte "Safronia" çok kuvvetle bu tutumuna itiraz edince razı olur. Hemen sonra sahte "Safronia"'nın gerçek kimliği ortaya çıkar. Ama huzur ve selametini sağlamak için Don Pasquale yeğeninin bu evliliğine itirazından vazgeçer ve onun evliliğini kutsular. Norina final için bir şarkı söyler (Rondo:Moral di tutto questo) Müziksel parçalar Uvertür I. Perde Giriş - Don Pasquale, sonra Malatesta - Son nov'ore... Arya Malatesta sonra resitatif Malatesta ve Don Pasquale - Bella siccome un angelo Don Pasquale - Ah, un foco insolito Resitatif Don Pasquale sonra Ernesto - "Son rinato..." Arya - Ernesto - Sogno soave e casto İkili Don Pasquale ve Ernesto - Mi fa il destin mendico, duetto tra Kavatina - Norina - Quel guardo il cavaliere... Sa anch'io la virtù magica Resitatif E il dottor non si vede... İkili - Norina ve Malatesta - Pronta io son II. Perde Resitatif, arya ve kabaletta - Ernesto -Povero Ernesto [...] Cercherò lontana terra, Se tu sei ben mio felice, Resitatif - Don Pasquale, sonra Malatesta ve Norina - Quando avrete introdotto... Üçlü - Malatesta, Don Pasquale ve Norina - Sta a vedere, o vecchio matto... sonra resitatif Non abiate paura Dörtlü - È rimasto là impetrato, Riunita immantinente..., Ah, son tradito, beffegiato III. Perde Giriş - Uşaklar korosu - I diamanti, presto, presto... Resitatif - Don Pasquale - Ah, vediamo!... İkili - Norina ve Don Pasquale - È finita, Don Pasquale Resitatif - Norina ve Don Pasquale Qualche nota di cuffie... Uşaklar korosu - Che interminabile andirivieni Malatesta sonra Don Pasquale - Questa repentina chiamata... İkili - Malatesta ve Don Pasquale - Cheti, cheti immantinente Serenad - Ernesto - Com'è gentil la notte a mezzo april! İkili (notalara göre "nokturn") - Norina ve Ernesto - Tornami a dir che m'ami, Resitatif - Norina, Malatesta sonra Ernesto - Eccoli, attenti ben Norina, Don Pasquale, Malatesta, Ernesto, Koro - La morale in tutto questo... Seçilmiş ses ve video kayıtları Dipnotları Ayrıca bakınız Opera Gaetano Donizetti Dışsal kaynaklar : Opera Türkiye sitesi "G.Donizetti (1797 - 1848) Don Pasquale" sayfası (Erişme tarihi:11.12.2009) Karadar.com sitesinde libretto (Erişme tarihi:14.5.2009) Stanford Üniversitesi opera internet sitesi Don Pasquale'' operası diskografyası. (Erişme tarihi:14.5.2009) Kategori:Gaetano Donizetti operaları Kategori:İtalyanca operalar Kategori:1843 operaları