Düz oranlı vergi

[bullvar_katip]

Düz oranlı vergi, (sabit oranlı vergi veya tek oranlı vergi) vergi ödemesinin vergi matrahından bağımsız olarak tek bir oran ile hesaplandığı bir vergi sistemidir. Örneğin, matrah 10.000 TL ise, ödenmesi gereken vergi %20 x 10.000 TL = 2.000 TL ve matrah 100,000 TL ise ödenmesi gereken vergi 20.000 TL'dir. Vergi yüzdesi oranı matrahın bir fonksiyonu olarak grafiğe dökülürse grafik "düz" bir çizgi olur. Düz oranlı vergi sisteminde marjinal oran kavramına gerek yoktur. Marjinal oran, vergi oranının farklı gelir dilimlerine göre değiştiği artan oranlı vergiye uygulanır. Buna rağmen gelir dilimleri tanımlansa da düz bir vergi sisteminde marjinal oran sıfır olacaktır. Çünkü vergi oranı yüzdesi tüm gelir dilimlerinde sabittir (sıfır değişim). Gerçek bir düz oranlı vergi orantılı vergi olurdu ama uygulamada genellikle artan oranlı vergi ve bazen vergi dilimine göre indirim ve muafiyetlere bağlı olarak azalan oranlı vergi kullanılır. Önemli ölçüde farklı olsalar da "düz oranlı vergi" olarak adlandırılan çeşitli vergi sistemleri vardır. Ana kategoriler Düz oranlı vergi sistemi, vergi konusunun nasıl tanımlandığına göre değişiklik gösterir. Gerçek düz oranlı gelir vergisi Gerçek düz oranlı vergi, herhangi bir kesinti olmaksızın tüm kişisel gelire belli bir vergi oranının uygulandığı bir vergilendirme sistemidir. Marjinal düz oranlı vergi Vergi indiriminin olduğu durumlarda azami vergi indiriminin üstündeki matrahta marjinal vergi oranı sabit olursa 'düz oranlı vergi' için özel bir karakteristiğe sahip artan oran vergi denir. Böyle bir verginin azami vergi indiriminin geçildiği noktada marjinal olarak sabit olduğu söylenir. Gerçek bir düz oranlı vergi ile marjinal olarak düz oranlı vergi arasındaki fark, ikincisinin belirli gelir türlerini matrahtan hariç tuttuğu kabul edilerek giderilebilir; dolayısıyla, her iki tür vergi de matraha göre düz oranlıdır. Sınırlı indirimlerle düz oranlı vergi Mevcut indirimlerin büyük çoğunluğunu ortadan kaldırırken, çok az kalem için indirim yapılmasına izin veren değiştirilmiş düz oranlı vergiler önerilmiştir. Bağışların ve konut ipoteği faizinin vergiden düşülmesi seçmenler arasında popüler olduğu ve bu kalemler sıklıkla vergiden düşüldüğü için uygulamada kalması en çok tartışılan vergi indirimleridir. Diğer bir yaygın tema, tek, büyük, sabit bir indirimdir. Bu büyük sabit indirim, mevcut çeşitli indirimlerin ortadan kaldırılmasını telafi edecek ve birçok (çoğunlukla düşük gelirli) hanenin vergi iadesi için beyanname vermek zorunluluğunu ortadan kaldırarak vergileri basitleştirecektir. Hall-Rabushka düz oranlı vergi Hoover Enstitüsü'ndeki ekonomistler tarafından tasarlanan Hall – Rabushka, tüketim üzerinden düz oranlı vergidir. Temel olarak, Hall – Rabushka, geliri vergilendirip ardından yatırımı hariç tutarak bir tüketim vergisi etkisi yaratır. Robert Hall ve Alvin Rabushka'ya Doğu Avrupa'daki düz oranlı vergi sistemlerinin tasarlanmasında kapsamlı bir şekilde danışıldı. Negatif gelir vergisi Milton Friedman'ın 1962 tarihli Kapitalizm ve Özgürlük kitabında önerdiği negatif gelir vergisi (NGV) bir tür düz oranlı vergidir. Temel fikir, kişisel indirimler içeren düz oranlı vergi ile aynıdır ancak vergi indirimi matrahı aştığında, matrah sıfıra ayarlanmak yerine negatif hale gelir. Düz vergi oranı daha sonra ortaya çıkan "negatif gelire" uygulanır ve sonuç olarak devletin mükellefe vereceği "negatif gelir vergisi" ortaya çıkar -mükellefin devlete borçlu olduğu sıradan "pozitif" gelir vergisinin tersi bir etki elde edilir. Örneğin, düz oran oran %20 olsun ve indirimler yetişkin başına 20.000 TL ve bağımlı kişi (çocuk veya engelli gibi) başına 7.000 TL olsun. Böyle bir sistemde, yılda 54.000 lira kazanan dört kişilik bir ailenin hiçbir vergi borcu olmayacaktı. Yılda 74.000 lira kazanan dört kişilik bir aile, kesintili düz oranlı vergi sisteminde olduğu gibi, 0,20 × (74.000 - 54.000) = 4.000 dolar tutarında vergi borcu olacaktır. Bununla birlikte, yılda 54.000 liradan az geliri olan dört kişilik aileler "negatif" miktarda vergi alacaklardır (yani, aile devlete ödeme yapmak yerine devletten para alacaktır). Örneğin, aile yılda 34.000 lira kazandıysa, devletten 4.000 lira alacaktır. NGV, yalnızca ABD'nin gelir vergisinin değil, aynı zamanda düşük gelirli Amerikan hane halklarının gıda kuponları ve Medicaid gibi aldığı pek çok yardımın yerini almayı amaçlamaktadır. NGV, sosyal yardım tuzağından (gelir arttıkça vergi indirimlerini azaltan kurallardan kaynaklanan etkili yüksek marjinal vergi oranları) kaçınmak için tasarlanmıştır. NGV'ye gelen eleştirilenden biri çalışma şartı olmadan sosyal yardım sağlamasıdır. Negatif vergi borcu olanlar, iş bulmak için çaba sarf etmek zorunda kalmadan bir çeşit sosyal yardımdan faydalanacaktır. Diğer bir itiraz, NGV'nin düşük maliyetli işgücü kullanan endüstrileri sübvanse etmesidir ancak bu itiraz, çalışan yoksullar için mevcut sosyal destek sistemlerine karşı da yapılabilir. Sınırlı düz oranlı vergi Sınırlı düz oranlı vergi, belirli bir tavan tutarına ulaşılana kadar gelirin sabit bir oranda vergilendirildiği bir vergidir. Örneğin, Birleşik Devletler Federal Sigorta Katkıları Yasası vergisi, belli bir sınıra kadar brüt gelirin %6,2'sidir (2019'da 132.900 dolara kadar gelir için azami 8239,80 dolar vergi). Bu üst sınır, nominal olarak düz oranlı vergiyi azalan oranlı vergiye dönüştürme etkisine sahiptir. Tam tanımlanmış bir şema için gereksinimler Düz oranlı vergi sistemi tasarlanırken, temel olarak indirimlerin ve ne zaman gelir oluştuğunun belirlenmesi gibi birkaç genel sorun çözümlenmelidir. Gelirin ne zaman oluştuğunu tanımlama Düz oranlı verginin temel ilkelerinden biri, gelirlerin çok sayıda özel veya korunaklı duruma bölünmesini en aza indirmek olduğu için, gelirin ne zaman oluşacağına karar vermek uğraştırıcı bir sorundur. Bu, faiz geliri ve hisse senedi temettülerinin vergilendirilmesinde gözlenir. Hissedarlar şirketin sahibidir ve dolayısıyla şirketin karı hissedarlara aittir. Bir şirket karından vergilendirilirse, temettü olarak ödenen fonlar zaten vergilendirilmiştir. Dağıtılan karın hissedarlar için gelir olarak muamele görmesi ve dolayısıyla daha fazla vergiye tabi olup olmaması tartışmalı bir sorundur. Benzer bir sorun, kredilere ödenen faizin vergilendirilebilir gelirden indirilebilir olup olmadığına karar verirken ortaya çıkar. Çünkü bu faiz, kredi sağlayıcısına gelir olarak vergilendirilir. Neyin adil olduğuna dair evrensel olarak kabul edilmiş bir cevap yoktur. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri'nde temettüler vergiden düşülemez ancak ipotek faizi düşülebilir. Dolayısıyla, bir Düz Oranlı Vergi teklifi, yeni vergilendirilmemiş geliri halihazırda vergilendirilmiş gelirden ayırana kadar tam olarak tanımlanmaz. Politika yönetimi Vergiler, devlete gelir sağlamanın yanı sıra, güçlü politika araçları olabilir. Örneğin, hükûmetlerin ev yalıtımı veya düşük gelirli konut inşası gibi sosyal politikaları uygulamak için bakanlık kurması yerine vergi teşviki ile bu tip politikaları uygulaması yaygındır. Sınırlı indirimlerin olduğu düz oranlı vergi sisteminde bu tür politika uygulama mekanizmaları kısıtlanır. Sosyal politikaya ek olarak, düz oranlı vergiler ekonomi politikasını düzenlemek için gerekli araçları ortadan kaldırabilir. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri'nde, kısa vadeli sermaye kazançları, uzun vadeli yatırımı ve hafif spekülatif dalgalanmayı teşvik etmek için uzun vadeli kazançlardan daha yüksek bir oranda vergilendirilir. Bu nedenle, hükûmetin bu gibi politika kararlarında aktif olması gerektiği varsayılırsa, düz oranlı vergilerin diğerlerine göre daha ucuz/daha basit olduğu iddiası, alternatif politika idaresi için maliyetleri hesaba katana kadar eksik kalır. İndirimleri en aza indirmek Genel olarak, indirimlerin nasıl ortadan kaldırılacağı sorusu, düz oranlı vergi tasarımının temelidir; indirimler, vergi oranındaki efektif "düz oranı" önemli ölçüde etkiler. Belki de gerekli olan en büyük indirim işletme harcamaları içindir. İşletmelerin giderleri vergi matrahından düşürmesine izin verilmeseydi, kâr marjı düz vergi oranının altında olan işletmeler asla para kazanamazdı. Çünkü gelir vergileri her zaman kazancı aşardı. Örneğin, marketler genellikle her bir lira gelirden birkaç kuruş kazanır; kâr oranları %25'i geçmedikçe, gelirler üzerinden %25'lik bir vergi oranı ödeyemezler. Bu nedenle şirketler, bireysel vatandaşlar için geçerli olmasa bile, giderlerini vergiden düşebilmelidir. Şimdi, bir işletme için neyin masraf olduğunu belirlemek konusunda pratik bir ikilem ortaya çıkar. Örneğin, bir salça üreticisi bir kavanoz üreticisi satın alırsa, bu bir masraf mıdır (bir şekilde kavanoz satın almak zorunda oldukları için) yoksa yatırım yoluyla gelirlerini korumak mı? Düz oranlı vergi sistemleri, bu tür gri alanları nasıl barındırdıkları konusunda büyük farklılıklar gösterebilir. Örneğin, "9-9-9" düz oranlı vergi teklifi, işletmelerin satın almaları vergiden düşmesine izin verir ancak işçilik maliyetlerini düşürmez. (Bu, emek yoğun endüstriyel geliri daha yüksek bir oranda etkili bir şekilde vergilendirir.) İndirimlerin nasıl uygulandığı, efektif toplam vergiyi ve dolayısıyla verginin düz oranını önemli ölçüde değiştirecektir. Oran 2006'a %27'ye, 2008'de %24'e ve 2009'da %15'e düşürüldü. 2019'da Litvanya düz oranlı vergiden %20 ve %27 oranlı artan oranlı vergiye geçti. 2009'da kişsel gelirlere %15 düz oranlı vergi uygulamaya başladı. 2017'de yüksek gelirli kişiler ek olarak %5 "dayanışma vergisi" uygulamaya başladı. Böylece yüksek gelirlilere %20 vergi uygulanmış oldu. 2018'de %10 vergi kesilen bir dilim daha eklendi. 2007'de kişisel gelirlere %15 düz oranlı vergi uygulamaya başladı. Oran 2009'da %12'ye, 2010'da %9'a düşürüldü. 2013'te maaşlara ikinci bir yüksek oran olan %15 uygulanmaya başladı. Bu oran 2015'te %13'e, 2016'da %11'e düşürüldü. 2007'de kişsel gelirlere %12 düz oranlı vergi uygulamaya başladı. Oran 2008'de %10'a düşürüldü. 2019'da, maaşlardan %18 oranında vergi kesilmeye başlandı. Yatırım gelirlerine uygulanan düz vergi oranı ise %15'e çıkarıldı. 2012'de kişisel gelirlere %25 düz oranlı vergi uygulamaya başladı. 2015'te bu oran yerine %26 ve %31 olacak şekilde iki yeni oran getirildi. 2004'te kişisel gelirlere %19 düz oranlı vergi uygulamaya başladı. 2013'te ikinci bir yüksek oran olan %25 eklendi. 2017'ye kadar kişisel gelirlere %25 düz oranlı vergi uyguluyordu. Ardından ikinci bir yüksek oran olan %30 eklendi. 2009'a kadar kişisel gelirlere %30 düz oranlı vergi uyguluyordu. Ardından ikinci bir düşük oran olan %15 eklendi. Yerel İdari Bölgeler eyaleti 2001'de kişisel gelirlere %10 düz oranlı vergi uygulamaya başladı. 2016'de %12, 13, 14 ve 15 oranları eklendi. Bu düz oranlı vergi federal Kanada devletinin uyguladığı artan oranlı verginin üstüne ekleniyordu. Ayrıca bakınız Ekonomik Kavramlar Aşırı vergilendirme yükü Mali sürüklenme Vergiye tabi gelir esnekliği (Laffer Eğrisi olarak da bilinir) Vergi Sistemleri Tüketim vergisi FairTax Gelir vergisi Kemp Komisyonu Arazi değeri vergisi Negatif gelir vergisi Optimal vergi Aratan oranlı vergi Azalan oranlı vergi Satış vergisi Tek vergi Katma değer vergisi 9–9–9 Planı Kaynakça Kaynak kitaplar Steve Forbes, 2005. Flat Tax Revolution. Washington: Regnery Publishing. Robert Hall ve Alvin Rabushka, 1995 (1985). The Flat Tax. Hoover Institution Press. Richard Parncutt, 2006–2010. Free enterprise without poverty: Effectively progressive income tax.. Anthony J. Evans, "Ideas and Interests: The Flat Tax" Open Republic 1(1), 2005 Dış bağlantılar Laffer Eğrisi: Geçmiş, Bugün ve Gelecek : Laffer eğrisinin arkasındaki teorinin ayrıntılı bir incelemesi ve Amerika Birleşik Devletleri'nde devlet gelirleri üzerindeki vergi kesintilerine dair birçok örnek olay incelemesi Rabushka'nın düz vergiyi tartıştığı podcast'i Alvin Rabushka, EconTalk'ta Russ Roberts ile sabit vergiyi tartışıyor. Rabushka'nın düz vergiyi anlattığı podcast'i Alvin Rabushka, PoliTalk'taki sabit vergiyi anlatıyor. Düz Oranlı Vergi Sistemi Uygulamaları Ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Kadir Çilingir Kategori:Vergiler Kategori:Vergi hukuku terimleri