Ekşilik böceği

[bullvar_katip]

Ekşilik böceği (Carpophilus), kın kanatlılar (Coleoptera) takımının Nitidulidae familyasından böcek cinsidir. Zararı Ekşilik böcekleri, yaş ve kuru meyvelerde bahçe ve depo döneminde zarar yapar. Yaş meyvelerde açtıkları yaralara mantar sporları bulaştırarak ekşime, akma ve bozulmaya neden olurlar. Ayrıca aflatoksine neden olan Aspergillus flavus mantarının da taşıyıcısıdırlar. Zararı, incir, kayısı, erik, üzüm, elma, armut, şeftali, Trabzon hurması, portakal, limon, nar, ayva vb. meyvelerin yaş ve kuru dönemlerinde, hububat ve mamullerinde, ceviz, fındık, yer fıstığı, kakao vb. gıda maddelerinde olmaktadır. Türkiye'deki durumu Türkiye'de 4 türü bulunur: C. hemipterus, C. mutilatus., C. bipustulatus ve C. obsoletus. Ekşilik böceklerinin erginleri oval, 3-3.5mm boyunda vücudun genel rengi C. obsoletus 'ta siyah, diğerlerinde (C. hemipterus, C. mutilatus., C. bipustulatus) kahverenklidir. Türkiye'de depolanmamış kuru meyveler açısından sadece Carpophilus hemipterus türü önem taşımaktadır. Erginler 3-3.5mm boyundadir. Elitralar (kın kanatlar) üzerinde sarımsı gri renkli bantlar ve noktalar bulunur. Elitralar abdomeni tam olarak örtmüş.Yumurta dar uzun şekilli ve saydam beyaz renklidir. Larva silindirik şekilli, 6–7mm boydadır. Baş ve son vücut segmenti esmer, diğer renkler beyaz renktedir. Pupa 3–4mm boyda, parlak beyaz renklidir. Erginler iyi uçarlar ve bu özellikleri ile depolardan bahçelere uçarak olgun meyvelere yumurtalarını bırakırlar. Larva meyve içinde beslenerek gelişir. Uygun koşullarda gelişme süresi 4-5 haftadır. Ergin dişinin 1000 kadar yumurta bırakabildiği tespit edilmiştir. Kışlama dönemi doğada (nemli ortamlarda meyve ve sebze artıkları, yaprak altları, odun kırıntıları arasında veya altında ergin halde) ve depoda meyve içinde ergin veya pupa halde geçer. Mart sonu nisan başında kışlaklardan çıkarak birçok ürünle beslenirler. Ağustos ortasına doğru olgunlaşmakta olan incir meyvelerinin içine yumurta bırakırlar. Larvalar meyveler içinde beslenerek 4-5 haftada gelişirler. Yılda 5-6 döl verir. Mücadele yöntemleri Kültürel önlemler: İncir bahçeleri taban suyunun yüksek olduğu arazilerde kurulmamalıdır. Hasattan hemen sonra yere dökülmüş incirler, budamadan sonra da budama artıkları bahçe içinde bırakılmamalıdır. İlkbahar ve sonbahar sürümleri ihmal edilmemelidir. İncir bahçeleri içinde veya arasında diğer meyve ağaçları (zeytin hariç) dikilmemeli, varsa yere dökülmüş çürük meyveler toplanıp imha edilmelidir. Sezon sonunda depolarda gerekli temizlik işlemleri yapılmalıdır. Biyoteknik mücadele: Bu zararlının mücadelesinde cezbedici yem tuzakları etkili olmaktadır. Cezbedici yem tuzakları incir bahçelerinde zararlıları çok miktarda tuzaklayarak popülasyonu önemli ölçüde düşürmektedirler. Bu tuzaklar bir ana gövde, bu gövdenin alt bölümünde bir dayanak (yemin konulduğu bölüm), üst kısımda bir fitil içeren böcek toplama bölümü ve ortasında elek teli bulunan bir kapaktan ibarettir. Cezbedici yem olarak 1⁄2 litre su, 1 gr kuru maya ve 220 gr (12 adet) kuru bütün incir kullanılır. Tuzak kabının en altına dayanak yerleştirilir. Dayanağın her bölümüne 3 adet incir konur daha sonra su ve maya eklenir. Bunun üzerine önce elek teli sonra böcek toplama bölümü oturtulur. Pamuk ya da fitile tavsiye edilen insektisit (DDVP etkili maddeli ilaç) emdirilerek kapak kapatılır. Tuzaklar bahçelere mart sonu nisan başında dekara bir adet olacak şekilde asılır. Her 15 günde bir yem yenilenir ve fitile tavsiye edilen insektisit (DDVP etkili maddeli ilaç) damlatılır. Tuzaklar incirlerin olgunlaşma başlangıcına kadar bahçelerde bırakılıp daha sonra toplanırlar. Çünkü olgunlaşma döneminde böcekler incir meyvelerini tercih etmektedir. Kimyasal mücadele: Ekşilik böcekleri polifaj oldukları, çok döl verdikleri, incire olgunlaşma döneminde bulaştıkları ve bu dönemde uzun bir süreyi kapsadığı için, ilaçlı savaşımları zor ve sakıncalıdır. Ancak taze olarak tüketimin yapılmayacağı bahçelerde % 50 DDVP içeren preparatlardan biri ile 150 ml / 100 it su dozunda incirin olgunlaşmaya başladığı dönemden başlamak üzere 6 günde 1 kez olmak üzere 6-7 ilaçlama yapılabilir. Fakat bu ilaçlamalar da % 60 - 70 dolayında bir etki sağlamaktadır. Yine de kullanılacak ilaçlar ve dozları hakkında en yakın il veya ilçe müdürlüklerine başvurulmalıdır. Adlandırma Yaş meyvelerde açtıkları yaralara mantar sporları bulaştırarak ekşime yaptıkları için Ekşilik böceği adı verilmiştir. Sınıflandırma Alt cins: Megacarpolus Reitter, 1919 Carpophilus grandis Motschulsky, 1860 Carpophilus triton Murray, 1864 Alt cins: Carpophilus Thomson, 1859 Carpophilus amplus Kirejtshuk, 1992 Carpophilus bifenestratus Murray, 1864 Carpophilus bipustulatus (Heer, 1841) Carpophilus chalybeus Murray, 1864 Carpophilus delkeskampi Hisamatsu, 1963 Carpophilus flavipes Murray, 1864 Carpophilus hemipterus (Linnaeus, 1858) Carpophilus humerosus Reitter, 1873 Carpophilus jelineki Audisio et Kirejtshuk, 1989 Carpophilus obsoletus Erichson, 1843 Alt cins: Myothorax Murray, 1864 Carpophilus dimidiatus (Fabricius, 1792) Carpophilus mutilatus Erichson, 1843 Carpophilus pilosellus Motschulsky, 1858 Carpophilus truncatus Murray, 1864 Carpophilus contingens (Walker, 1958) Carpophilus nepos Murray, 1864 Carpophilus zeaphilus Dobson, 1969 Alt cins: Ecnomorphus Motschulsky, 1858 Carpophilus acutangulus Reitter, 1884 Carpophilus cingulatus (Reitter, 1884) Carpophilus divergens Kirejtshuk, in press Carpophilus ligneus Murray, 1864 Carpophilus multus Kirejtshuk, in press Carpophilus sexpustulatus (Fabricius, 1791) Carpophilus sibiricus Reitter, 1879 ?Alt cins: Semocarpolus [ya da ayrı cins: Semocarpolus Kirejtshuk, 2008] Carpophilus marginellus Motschulsky, 1858 Kaynakça Ekşilik böcekleri Kuru meyve zararlıları Die Käfer-Fauna Südwestdeutschlands - ARGE SWD Koleopterologen (Carpophilus dimidiatus) (Almanca) Блестянки рода Carpophilus (Nitidulidae: триба Carpophilini) - атлас видов фауны России (Rusça) Kategori:Cucujiformia