Elektronik devre elemanları

[bullvar_katip]

küçükresim|upright=1.82|Elektronik devre elemanları, elektrik devresinin çalışabilmesi için kullanılan parçalara denir. Aktif ve pasif devre elemanları olarak iki gruba ayrılır. Sınıflandırma Elektronik devre elemanları; pasif, aktif veya elektromekanik olarak sınıflandırılabilirler. Fizik kurallarına göre, kendi kendilerine enerji sağlayamayan bileşenler pasif bileşenler olarak kabul edilir. Bu sebeple pil bir enerji kaynağı olduğu için aktif bileşen olarak görülebilir. Ancak devre analizi yapan elektronik mühendisleri pasiflik için daha sınırlayıcı bir tanım kullanır. Aktif devre elemanları, çalışabilmeleri ve beklenen özelliklerinin yerine getirebilmeleri için enerjiye (voltaja) ihtiyaç duyan devre elemanlarıdır. Tek başlarına kullanılsalar (diyotlar gibi) dahi verimli ve hesap edilebilir bir devre için pasif devre elemanlarına ihtiyaç duyarlar. Bu elemanlar, özel amaçlı elemanlardır. Kullanılacak devrenin özelliğine göre, aktif devre elemanlarının özellikleri ve türleri de değişmektedir. Örneğin; transistörler, triyot vakum tüpleri (valfler) ve tünel diyotları gibi amplifikasyon bileşenleri aktif bileşenler arasındadır. Pasif devre elemanları, görevini yerine getirirken herhangi bir enerjiye (voltaja) ihtiyaç duymayan ve tek tip maddeden yapılan elemanlardır. Bu elemanlar, genel amaçlı elemanlardır. Hemen hemen her elektronik devrede bulunurlar. Bu nedenle, bu elemanların genel yönleriyle tanınmaları, amaca uygun olarak kullanılmaları bakımından yeterlidir. Pasif devre elemanları; direnç, kapasitör, indüktör ve transformatör gibi iki uçlu bileşenleri içerir. Elektromekanik devre elemanları, hareketli parçaları veya elektrik bağlantılarını kullanarak elektrik işlemleri yerine getirebilen elemanlardır. İki terminalden fazla olan pasif bileşenlerin çoğu, karşılıklılık teoremi gereği iki portlu parametreler şeklinde tanımlanabilir. Tam aksine, aktif bileşenler (iki taneden fazla uca sahip olanlar) ise genellikle bu özelliğe sahip değillerdir. Aktif devre elemanları Yarı iletkenler Transistörler Transistör küçük elektrik sinyalleri yükseltmek veya anahtarlamak amacıyla kullanabileceğimiz bir yarı-iletken devre elemanıdır. 3 veya daha fazla bacağı bulunan transistörün bacaklarından birisine uygulanan elektrik sinyali ile diğer bacakları arasındaki elektrik akımını kontrol edebiliriz. Alan etkili transistörler (FET) MOSFET(metal oksit yarı iletken alan-etki transistörleri - şimdiye kadar en çok üretilen elektronik bileşendir) PMOS MMOS CMOS (tamamlayıcı MOS) Güç MOSFET LDMOS (yanal dağınık MOSFET) MuGFET (çok-kapılı alan-etkili transistör) FinFET (fin alan etkili transistörler) TFT (ince tabakalı transistör) FeFET (ferroelektrik alan etkili transistör) CNTFET JFET (birleşik alan etkili transistör) SIT MESFET (metal yarı iletken FET) HEMT (yüksek elektron hareketliliği olan transistör) Kompozit transistörler BiCMOS (iki kutuplu CMOS) IGBT (Yalıtımlı Kapı Bipolar Transistör) Diğer transistörler Çift Kutuplu Bağlantı Transistör (Bipolar Jonksiyon Transistörü - BJT) Foto Transistör Darlington transistörü Foto Darlington transistörü Sziklai Transistör Çifti Tristör Silikon Kontrollü Doğrultucu (SCR) Triyak Tek Bağlantılı Transistör (UJT) Programlanabilen tek eklemli transistör (PUT) SITh (Statik indüksiyon tristör) Diyotlar Diyot, akım için tek yönlü anahtar olarak hareket eden bir yarı iletken cihazdır. Akımın bir yönde kolayca akmasına olanak sağlar ancak zıt yönde akan akımı ciddi şekilde sınırlandırır. Diyot, doğrultucu, diyot köprüsü Schottky diyot (sıcaklık taşıyıcı diyot) Zener diyot - ters polarma altında çalışan ve gerilim regülasyonunda kullanılan bir diyot Geçici voltaj bastırma diyotu (TVS), tek kutuplu veya iki kutupludur - yüksek voltaj yükselmelerini absorbe için kullanılır Varaktör Lazer diyot LED Fotodiyot Çığ Fotodiyot (APD) - optik sinyalleri elektrik sinyallerine dönüştüren oldukça hassas yarı iletken cihazlardır. Güneş Hücresi Diyak (DIAC) - genellikle bir tristör tetiklemek için kullanılır Akım Sınırlayıcı Diyot Adım kurtarma diyot (SRD) Tünel Diyot Entegre devreler Entegre devre Hibrit Entegre Devre MOS Entegre Devre Karışık sinyalli entegre devreler Üç boyutlu entegre devre Dijital elektronik Mantıksal kapı Mikrodenetleyici Analog elektronik Hall Effect Sensör Akım (Algılayıcı) Sensör Programlanabilir cihazlar Programlanabilir Mantık Cihazı Alanda programlanabilir kapı dizisi (FPGA) Programlanabilir Karmaşık Mantıksal Entegre (CPLD) Alan Programlanabilir Analog Dizi (FPAA) Optoelektronik Cihazlar Optoelektronik Optokuplör - Katı hal rölesi Oluklu optik anahtar Yedi segment LED görüntü modülü Görüntü teknolojileri Akım tabanlı: Filament Ampul (Gösterge lambası) Vakum Floresan Ekran (VFD) Katot ışını tüpü (CRT) - (nokta vuruşlu tarama, radyal tarama (ör. radar), isteğe bağlı tarama (ör. osiloskop)) (tek renkli ve renkli) Sıvı kristal ekran (LCD) Neon LED Bölünmüş Kanatlı Ekran (AEP) Plazma ekran OLED Micro-LED Modası geçmiş: Elektrolüminesans Nixie tüpü Dekatron (kızdırma transfer tüpü) Sihirli Göz Tüp Göstergesi Penetron (2 renkli şeffaf CRT) Güç kaynakları Pil Yakıt hücresi Güç kaynağı Fotovoltaik Termoelektrik üreteç Jeneratör Piezoelektrik Van de Graaff jeneratörü Pasif devre elemanları Devreye güç kazandıramayan bileşenlere pasif aygıtlar denir. Bu cihazlar devredeki akım (enerji) akışını kontrol edemez ve çalışması için aktif cihazların yardımına ihtiyaç duyar. Pasif cihazlar için bazı örnekler dirençler, indüktörler ve kapasitörlerdir. Dirençler Akımı, devreye uygulanan gerilim ile doğru orantılı olarak geçiren (Ohm kanunu) ya da direnen. Direnç (devre elemanı) - sabit değerli Potansiyometre Trimpot Termistör Entegre Direnç Foto direnç Memristor Varistör - Uçlarına uygulanan voltaj değerine bağlı olarak, direnci değişen eleman. Direnç Rezistans Teli Isıtma elemanı Kondansatör (Kapasitör) Kondansatör Seramik kondansatör Plastik film kondansatör Elektrolitik Kondansatör Süper kapasitör Mikalı kondansatör Vakum kondansatör Elektrolüminesans (LEC) Varaktör Anahtarlı kapasite Kristal osilatör Elemanlar Elektrik devresi: Elektrik devresi, elektrik akımının içinden geçtiği bir şerit veya yoldur. Ampermetre: Bir elektrik devresinden geçen elektrik akımının şiddetini ölçen alettir. Devreye seri bağlanır. Voltmetre: Devrenin herhangi iki noktası arasındaki potansiyel farkını (gerilimi) ölçmek için kullanılan araçtır. Voltmetre, potansiyel farkı ölçülecek iki nokta arasına paralel bağlanır. Multimetre: Akım, voltaj (gerilim) ve direnç değerlerini ölçmeyi sağlayan alettir. Avometre de denmektedir. Üreteç: Elektrikli devrede kullanılan; pil, akümülatör, batarya, güç kaynağı gibi elektrik kaynaklarıdır. Direnç: Direnç; elektrik akımının akışına direnç gösteren, bu esnada Ohm kanununa göre uçları arasında gerilim düşümüne sebep olan devre elemanıdır. Anahtar: Devreden geçen akımın kesilmesini veya açılmasını sağlayan devre elemanıdır. Batarya (Pil): Devreye enerji sağlayan birimdir.Karşılıklılık teoremi Bağlantı Kablosu: Devredeki elemanlar arasındaki bağlantıyı sağlayan, iletken madenlerden (bakır, demir, gümüş, altın, vb.) yapılan teldir. Yarı iletkenli elektronik devre elemanları Diyot Zener Diyot Tünel diyot Varikap diyot Şotki (Schottky) Diyot LED İnfraruj Led Fotodiyot Optokuplörler Transistör Triyak Kondansatör Diyak Mosfet Tristör JFET Kaynakça Kategori:Elektronik devreler Kategori:Elektronik devre elemanları