Elizabeth Loftus

[bullvar_katip]

Elizabeth F. Loftus (Elizabeth Fishman 16 Ekim 1944 doğumlu) Amerikalı bilişsel psikolog ve insan belleği konusunda uzmandır. İnsan belleğinin şekillendirilebilirliği üzerine araştırmalar yapmıştır. Loftus en çok yanlış bilgi etkisi, görgü tanığı belleği ve çocukluktaki cinsel istismarın geri kazanılan anıları da dahil olmak üzere sahte anıların yaratılması ve doğası konusundaki çalışmaları ile bilinmektedir. Loftus, laboratuvar içindeki çalışmalarının yanı sıra araştırmasını yasal ortamlara uygulamakla da ilgilenmiştir; yüzlerce dava için danışma ya da bilirkişi tanıklığı sağlamıştır. 2002 yılında, Loftus Genel Psikoloji İncelemesi'nde 20. yüzyılın en etkili 100 psikolojik araştırmacıları listesinde 58. sırada yer alarak listede en üst sırada yer alan kadın araştırmacı olmuştur. Eğitim ve Hayatı Elizabeth Fishman, Kaliforniya, Bel Air'de Yahudi bir ailede büyümüştür. Babası Sidney Fishman bir doktor, annesi Rebecca Fishman ise bir kütüphaneciydi. Loftus 14 yaşındayken annesi bir kazada boğularak hayatını kaybetmiştir. Elizabeth Fishman, 1966'da Los Angeles Kaliforniya Üniversitesi'nden matematik ve psikoloji dallarında lisans derecesini üstün başarı ile tamamlamıştır. Yüksek lisansını 1967'de ve doktora derecesini 1970'te matematiksel psikoloji alanında Stanford Üniversitesi'nden grubundaki tek kadın olarak almıştır. Tezi "Bilgisayar Tabanlı Bir Teletipte Problem Çözme Zorluğunu Belirleyen Yapısal Değişkenlerin Analizi" başlığını taşımaktadır. 1968'de Elizabeth Fishman, psikolog Geoffrey Loftus ile soyadını alarak evlenmiştir.1991'de boşanmış ancak arkadaş olarak kalmayı sürdürmüşlerdir . Loftus, ilk akademik atamasını 1970 yılında New York City'deki New School for Social Research'de almıştır. Oradaki araştırmaları, uzun süreli bellekte semantik bilginin organizasyonuna odaklanmakla birlikte, Loftus çok geçmeden sosyal bağıntısı kuvvetli bir araştırma yapmak istediğini fark etmiştir. Loftus, bu farkındalığı kısmen, semantik bellek hakkındaki bulgularını anlattığı ve değerine kıyasla araştırmanın maliyetini sorgulayan bir tanıdığıyla yaptığı konuşmaya atfetmektedir. Yanlış Bilgi Etkisi Loftus, 1973'te Washington Üniversitesi'nde yardımcı doçent olarak çalışmayı kabul etmiş ve yeni pozisyonunu, belleğin gerçek bağlamlarda nasıl çalıştığına dair yeni bir araştırma yolunun ve görgü tanığı ifadelerinin ampirik çalışılmasının başlangıcı olarak kullanmıştır. Yaptığı ilk çalışmalardan biri, görgü tanığı belleğinin bir olaydan sonra tanıklara sağlanan bilgilerle, örneğin yönlendirici soruların kullanılmasıyla,, değiştirilip değiştirilemeyeceğini araştırmak için tasarlanan otomobil yıkımının yeniden inşası çalışması olmuştur. Önceki çalışmalar, anıların gerçek olayların kesin olarak doğru temsilleri olmadığını, aslında geçmiş deneyimler ve diğer manipülasyonlar kullanılarak inşa edildiğini ortaya koymuştur. Loftus'un bu çalışması ise, soruların ifade edilme şeklinin katılımcıların bildirdiği anıları şekillendirdiğini göstermiştir. Loftus'un bir sonraki adımı, yönlendirici sorular sormanın veya başka şekillerde yanıltıcı bilgi sağlamanın, insanların orijinal olaya yönelik belleğini etkileyip etkilemeyeceğini araştırmak olmuştur. Bu soruyu yanıtlamak için, bir olay hakkında yanlış bilgilere maruz kaldıktan sonra görgü tanıklarının anılarının değişebildiğini gösteren yanlış bilgi etkisi paradigmasını geliştirmiştir. Bunu yönlendirici sorular veya diğer olay sonrası bilgi biçimleri aracılığıyla sağlamıştır; ve bu durumda bellek oldukça şekillendirilebilir ve öneriye açık haldedir. Yanlış bilgi etkisi, psikolojide en etkili ve yaygın olarak bilinen etkilerden biri haline gelmiş ve Loftus'un bu etkiyle ilgili erken dönem çalışmaları, anıların doğruluğunu iyileştiren veya kötüleştiren faktörleri ve bu etkilerin altında yatan bilişsel mekanizmaları araştıran yüzlerce çalışmaya ilham olmuştur. Loftus, çeşitli davalarda görgü tanığı belleğinin doğası hakkında mahkemelere tanıklık etmiş ve tavsiyelerde bulunmuştur. Çalışmalarının hukuk sistemine uygulanmasıyla doğrudan ilgisi, Loftus'un 1974'te yayınladığı, psikoloji biliminden elde edilen bulgular ve çelişkili tanık anılarının kanıtlarda anahtar rol oynadığı bir cinayet davasındaki tanık ifadesi arasındaki ilişki hakkında yayınlanan bir makaleden doğmaktadır. Makaleyi okuyan avukatlar, davaları hakkında kendisine danışmak için Loftus ile temasa geçmeye başlamış ve yargıçlar görgü tanığı kanıtları hakkında eğitim seminerleri talep etmiştir, bu da Loftus'un hukuk pratisyenleri eğitmeni olarak çalışmaya başlamasının öncüsü olmuştur. 1975'te Loftus, Washington Eyaleti'ne görgü tanığı belleği hakkında (özellikle görgü tanığının belirlenmesi konusunda) ilk bilirkişi tanıklığını sağladığında yasal bir emsal oluşturmuştur. O zamandan beri 250'den fazla davada ifade vermiş ve daha pek çok konuda danışılmıştır. Bilirkişiliği nedeniyle dahil olduğu kayda değer davalar arasında McMartin okul öncesi davası, OJ Simpson, toplu katiller Ted Bundy, Willie Mak ve Angelo Buono Jr.'ın davaları, Abscam davaları, Oliver North davası, memurların Rodney King'i dövmekle suçlandığı dava, Harvey Weinstein davası, Menendez kardeşlerin davası, Lahey'deki Bosna Savaşı davaları, Oklahoma'nın bombalanması davası, Michael Jackson, Martha Stewart, Lewis Scooter "Libby ve Duke Üniversitesi Lacrosse ekibi ile ilgili davalar yer almaktadır. 1990'ların başlarında, Loftus'un çalışmaları, hiç gerçekleşmemiş olaylar için sahte anılar yerleştirmenin mümkün olup olmadığını araştırmaya yönelmiştir. Bu yeni araştırma hattının itici gücü, Loftus'tan 1990'da bilirkişi tanıklığı sunmasının istendiği bir vakadan doğmaktadır. Bu davadaki benzersiz olan nokta, George Franklin'in cinayetle suçlanmış olmasına karşın, aleyhine olan tek kanıtın Franklin'in kızı Eileen Franklin-Lipsker tarafından sunulmuştur; kızı Franklin'in çocukluk arkadaşı Susan Nason'a 20 yıl önce tecavüz edip onu öldürdüğünü ve kendisi anısını bastırdığını ancak yakın zamanda terapi sonucu bu anıları geri kazandığını ifade etmiştir. Loftus hafızanın şekillendirilebilirliği hakkında kanıtlar vermiş, ancak Franklin-Lipsker'in sahip olduğunu iddia ettiği belirli bellek türü hakkında herhangi bir araştırma bilmediğini de kabul etmek zorunda kalmış, böylecek Franklin mahkum edilmiştir (1996'da temyiz üzerine serbest bırakılmıştır). O sıralarda, travma anılarına dayanarak hem mahkeme içinde hem de mahkeme dışında suçlamalar yapılmasına rastlanmaktaydı. Loftus, bu geri kazanılan anılardan bazılarının aslında bazı terapistler tarafından kullanılan önerisel teknikler sonucu yaratılan ve kimi kişisel gelişim kitaplarınca da teşvik edilen sahte anılar olup olmadığını bulmak için çalışmaya başlamıştır. Bunu test etmek üzere etik sebeplerden ötürü araştırma katılımcılarını çocukken bir akrabası tarafından cinsel istismara uğradıkları gibi bilgilerle ikna etmeye çalışamamıştır, bu yüzden Loftus katılımcalara zarar vermeyecek bir biçimde çocukluk travmasını içeren bir paradigma bulmak zorunda kalmıştır. Bu sırada, öğrencisi Jim Coan , "alışveriş merkezinde kaybolma tekniğini" geliştirmiştir. Bu teknik, bir alışveriş merkezinde çocukken kaybolunulduğuna dair sahte bir anıyı katılımcılara yerleştirmeyi ve yanlış bir olayı tartışmanın asla gerçekleşmemiş bir olayın "anısını" üretip üretemeyeceğini test etmeyi içermektedir. Loftus, ilk çalışmasında, deneklerin % 25'inin aslında hiç gerçekleşmemiş bir olay için "zengin sahte anı" olarak da bilinen anı çeşitlerini geliştirdiğini gözlemlemiştir. "Alışveriş merkezinde kayıp" tekniğinin uzantıları ve varyasyonları, katılımcıların ortalama üçte birinin, çocuklukta gerçekten hiç gerçekleşmemiş durumları- hatta son derece travmatik ve imkansız olayları - deneyimlediklerine ikna olabileceklerini göstermiştir. Loftus'un çalışmaları, mahkemede sağlanan geri kazanılmış anı kanıtlarına karşı çıkmak için kullanılmış ve bu tür anıların duruşmalarda kullanımı için daha katı gereksinimlerin gerektiği ve doğrulayıcı kanıt için daha fazla ihtiyaç olduğu sonuçlarını doğurmuştur. Ek olarak, bazı eyaletler artık geri kazanılmış anı ifadesine dayalı kovuşturmaya izin vermemekte olup belli sigorta şirketleri de terapistleri geri kazanılmış anılarla ilgili yanlış uygulamalara karşı sigortalamak konusunda daha isteksiz hale gelmiştir. Araştırmalarıyla İlgili Eleştiriler ve Taciz Loftus'un alışveriş merkezinde kayıp tekniğini kullanan ilk çalışması, Lynn Crook ve Martha Dean tarafından katılımcı alım yöntemlerinin etikselliğine dayandırılarak eleştirilmiştir. Ayrıca Kenneth Pope, sahte anılar ve terapötik teknikler hakkında sonuçlar çıkarmak için Loftus'un bulguları uygunsuz bir şekilde genellediğini iddia etmiştir. Bu yazarlar, Loftus'un araştırmalarındaki hataları, abartıları ve ihmalleri tespit ettikleri iddiasında bulunmuşlardır. Loftus, bu eleştirmenlere karşı bir çürütme yayınlamış ve eleştirilerin, araştırmanın geçerli bir kavranışından daha çok kişisel düşmanlığa dayandığını belirtmiştir. Çalışmanın yaratılmasının etikselliğine yönelik olarak ise Loftus, çalışmanın pilot aşamasına kızıyla birlikte dahil olan kişinin öncelikle bir meslektaş olduğunu ve daha sonra verdiği bir lisans dersinin bir parçası olarak bu fikri yeniden değerlendirdiğini belirtmiştir. Ayrıca, Loftus katılımcıların çalışma sonrası takibinde hiçbir yan etki göstermediklerini belirtmiş, çalışma tasarımı ve bulgularının yinelenebilir olduklarını ve bunun sonuçların sağlamlığını gösterdiğini vurgulamıştır. Diğer araştırmacıların karşı çıkmalarına ek olarak Loftus, bir savcı tarafından hakarete uğramış, kendisini fark eden bir uçak yolcusu tarafından saldırıya uğramıştır, ayrıca nefret içerikli posta ve ölüm tehditleri almış ve davet edildiği konuşmalar sırasında güvenlik görevlileri tarafından korunmak zorunda kalmıştır. 2000 yılında Yeni Zelanda Psikoloji Derneği'nin konferansında açılış konuşmasını yapma daveti, oluşumun bilimsel işler direktörü John Read'i görevinden istifa etmeye ve konferans katılımcılarının Loftus'un çalışmalarını eleştiren materyalleri dağıtmasına neden olmuştur. Loftus buraya ulaşmadan önce uyarılmış, kendisi "en iyi ceketini uçan domateslerden korumak için giymediğini" belirtmiştir. Taciz = Geri kazanılan anı teorisini eleştirdikten ve belleğin doğası ve çocuklara yönelik cinsel istismar histerisinin bir parçası olarak yanlış iddialara tanıklık ettikten sonra Loftus, Loftus'un şeytani bir törensel istismar ile meşgul olduğuna inanan komplo teorisyeni Diana Napolis tarafından sanal tacize maruz kalmış ve daha büyük bir komplonun parçası olarak bu suçları örtbas etmede yardımcı olmakla suçlanmıştır. "Jane Doe" Davası Muhtemelen Loftus üzerinde en büyük olumsuz etkiye sahip olan vaka "Jane Doe" (gerçek adı Nicole Taus) vakasıdır. 1997'de, David Corwin ve meslektaşı Erna Olafson, çocukluktaki cinsel istismarın doğru, geri kazanılmış anısına dair görünüşte gerçek bir olayın vaka çalışmasını yayınlamıştır. Buna karşı şüpheci yaklaşan Loftus ve meslektaşı Melvin Guyer ise daha fazla araştırma yapmaya karar vermiştir. Halka açık kayıtları kullanarak ve Taus ile bağlantılı kişilerle röportaj yaparak, Taus'un istismara yönelik anısının yanlış olduğunu kuvvetle önerdiğini düşündükleri ve Corwin'in orijinal makalesine eklemediği bilgileri ortaya çıkarmışlardır. Loftus ve Guyer soruşturmalarını yürütürken Taus, Washington Üniversitesi ile temasa geçmiş ve Loftus'u mahremiyetini ihlal etmekle suçlamıştır. Buna cevaben, üniversite Loftus'un dosyalarına el koymuş, Loftus'u 21 ay boyunca soruşturma altına aldı ve bu sırada bulgularını paylaşmasını yasaklamıştır. Sonunda üniversite tarafından, yöneltilen tüm suçlamalarından aklanmış olup, bulgularını 2002'de yayınlamasına izin verilmiştir. 2003 yılında, Loftus, Washington Üniversitesi ve birkaç taraf, 2002 tarihli yayınla ilgili olarak Taus tarafından dava edilmiştir. Dava başlangıçta mahremiyet ihlali, iftira, dolandırıcılık ve manevi zarara neden olma iddiaları da dahil olmak üzere toplamda 21 suçlama ve dava nedeni içermiş olup; Şubat 2007'de Kaliforniya Yüksek Mahkemesi, halkın katılımı mevzuatına karşı stratejik dava kapsamında biri hariç tüm suçlamaları reddetmiştir. Geriye kalan tek suçlama, Loftus'un, Taus'un üvey annesiyle yaptığı röportajda Corwin'in süpervizörü olarak kendisini yanlış tanıttığı iddiası olmuştur. Dava, Ağustos 2007'de Loftus'un sigorta şirketinin, kalan tek bir iddianın duruşmasının maliyetini karşılamak yerine 7.500 $ 'lık uzlaşmayı kabul etmesiyle sonuçlanmıştır. Taus'a, tüm sanıklar için 450.578.50 ABD Doları tutarında yasal faturaları ödemesi emredilmiştir. Bu emir daha sonra temyiz edilmiştir. Loftus, 2009'da vakayla ilgili kendi analizini yayınlamıştır. Sonraki Çalışmaları 2001 yılında Loftus, Washington Üniversitesinden ve Seattle'daki 29 yıl yaşadığı evinden ayrılmış, sosyal ekoloji alanında seçkin profesör, hukuk profesörü, bilişsel bilimler profesörü unvanlarını bulundurduğu California Üniversitesi, Irvine'de çalışmaya başlamıştır. Loftus aynı zamanda Psikoloji ve Hukuk Merkezi'nin direktörü ve Öğrenme ve Bellek Nörobiyolojisi Merkezi'nin bir üyesi haline gelmiştir. Loftus'un UCI'ye geçişinden sonra yaptığı çalışmalar, sahte anıların belirli yiyecekleri yeme arzusunu azaltma yeteneğinde olduğu gibi, davranışsal sonuçlarına ve potansiyel faydalarını içermiştir. Başarı ve ödüller Loftus, Bilimsel Özgürlük ve Sorumluluk Ödülü için yaptığı kabul konuşmasında, "özgürlük" kelimesinin kendisi için kişisel olarak önemli olduğunu, özellikle de bastırılmış bellek hakkında konuşmaya başladığında, "organize, amansız, ağır eleştirilerin, tacizin hedefi olacağını asla hayal etmediğini" belirtmiştir. Loftus, günümüz dünyasının bilim için tehlikeli olduğunu ve bilim insanlarının özgürlüklerini korumak istiyorlarsa "asılsız mitleri yansıtan en değerli inançlara karşı bile" konuşabilmeleri gerektiğini düşünmektedir. Fahri doktoraları Loftus ayrıca çeşitli alanlarda yedi fahri derece sahibidir. Liderlik pozisyonları ve bağlantıları Loftus, Şüpheci Soruşturma Komitesi Yürütme Konseyi Üyesidir. Sahte Bellek Sendromu Vakfı Bilimsel ve Profesyonel Danışma Kurulu üyesidir. Ayrıca 1990'dan beri Deneysel Psikologlar Derneği üyesidir. Loftus, Psikolojik Bilimi Birliği (1998-99), Batı Psikoloji Birliği (1984, 2004-05) ve Amerikan Psikoloji-Hukuk Topluluğu'nun başkanıdır. Loftus ayrıca Psikonomik Birlik'in (1990-1995) ve Mahkeme Çalışmaları Enstitüsü'nün (1979-81) yönetim kurulunda yer almıştır. Kamuoyunda Loftus Ağustos 2000'de Loftus , Yeni Zelanda'nın Hamilton kentinde düzenlenen Yeni Zelanda Psikoloji Derneği'nin konferansının ana konuşmacısı olmuştur. 2004 yılında sunucu Alan Alda'ya Scientific American Frontiers hakkında sahte bir anı yerleştirmeye çalışmıştır. Loftus, Kasım 2006'da İnancın Ötesinde sempozyumuna katılmış ve konuşmacı olarak yer almıştır. 4–6 Mayıs'ta Glasgow'da düzenlenen (2011) İngiliz Psikoloji Birliği Yıllık Konferansı'nda açılış konuşmacısı olarak yer almıştır. Haziran 2013'te Loftus, Edinburgh, İskoçya'daki TEDGlobal Konferansı'nda konuşma yapmıştır. Kasım 2018 itibarıyla, bu konuşmanın video kaydı dört milyondan fazla görüntülenmiştir. Ayrıca 14-16 Kasım tarihlerinde Kanada'nın Toronto kentinde düzenlenen 2013 Psikonomik Birlik Yıllık Toplantısının açılış konuşmacısı olarak yer almıştır. Yayınlar Öne çıkan akademik yayınlar Kitapları Learning. Mednick, S.A., Pollio, R. H. & Loftus, E.F. (1973). Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. Human Memory: The Processing of Information. Loftus, G.R. & Loftus, E.F. (1976) Hillsdale, NJ: Erlbaum Associates. Cognitive Processes. Bourne, L.E., Dominowski, R. L., & Loftus, E.F. (1979). Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. Eyewitness Testimony. Loftus, E.F. (1979). Cambridge, MA: Harvard University Press. (National Media Award, Distinguished Contribution, 1980). (Reissued with new Preface in 1996). Memory. Loftus, E.F. (1980). Reading, MA: Addison-Wesley. (Reprinted by NY: Ardsley Press 1988). Psychology. Wortman, C.B. & Loftus, E.F. (1981). New York: Random House (Knopf). Essence of Statistics. Loftus, G.R. & Loftus, E.F. (1982). Monterey, CA: Brooks/Cole. Psychology Today Bootzin, R., Loftus, E., & Zajonc, R. (1983). (5th ed.). NY: Random House. Mind at Play. Loftus, G.R. & Loftus, E.F. (1983). New York: Basic Books. Eyewitness Testimony—Psychological perspectives. Wells, G. & Loftus, E.F. (Eds.) (1984). NY: Cambridge University Press. Psychology (2nd ed.) Wortman, C.B. & Loftus, E.F. (1985). NY: Random House (Knopf). Cognitive Processes. Bourne, L.E., Dominowski, R.L., Loftus, E.F., & Healy, A. (1986). Englewood Cliffs: Prentice-Hall. Eyewitness Testimony: Civil and Criminal. Loftus, E.F. & Doyle, J. (1987). NY: Kluwer. Statistics. Loftus, G.R. & Loftus, E.F. (1988). New York: Random House. Psychology (3rd ed.). Wortman, C.B. & Loftus, E.F. (1988). NY: Random House (Knopf). Witness for the Defense; The Accused, the Eyewitness, and the Expert Who Puts Memory on Trial Loftus, E.F. & Ketcham, K. (1991) NY: St. Martin's Press. Psychology (4th ed.) Wortman, C.B. & Loftus, E.F. (1992) NY: McGraw Hill. Eyewitness Testimony – Civil and Criminal. Loftus, E.F. & Doyle, J.M. (1992) Charlottesville, VA: The Michie Co. The Myth of Repressed Memory. Loftus, E.F. & Ketcham, K. (1994) NY: St. Martin's Press. Eyewitness testimony: Civil & Criminal, 3rd edition. Loftus, E.F. & Doyle, J.M. (1997) Charlottesville, Va: Lexis Law Publishing. Psychology (5th edition). Wortman, C.B., Loftus, E.F., & Weaver, C. (1999) NY: McGraw Hill. Eyewitness testimony: Civil & Criminal, 4th edition. Loftus, E.F., Doyle, J.M. & Dysert, J. (2008) Charlottesville, Va: Lexis Law Publishing. (482 pages) Kaynakça Kaynakça Fikir Değiştirenler: Elizabeth Loftus ve Görgü Tanıklığı : Loftus ve meslektaşları BBC Radio'da röportaj yaptı Elizabeth Loftus "Belleğin kurgusu" (TEDGlobal 2013) "Belleğin Şekillendirilebilirliği - Elizabeth Loftus ile Bir Sohbet" , Fikirler Tanıtım Gezisi, 2014 Konuyla ilgili yayınlar Bethschrift Redux: Elizabeth F. Loftus'un çalışmalarından esinlenen araştırma, Uygulamalı Bilişsel Psikoloji Özel Sayısı, M. Garry & H. Hayne, Cilt. 20, 2006. Dış bağlantılar Elizabeth Loftus , Sosyal Ekoloji Okulu'nda Elizabeth Loftus Kategori:Yahudi asıllı Amerikalılar Kategori:Yaşayan insanlar Kategori:1944 doğumlular Kategori:Washington Üniversitesi öğretim üyeleri Kategori:Kaliforniya Üniversitesi, Los Angeles'ta öğrenim görenler Kategori:Stanford Üniversitesinde öğrenim görenler Kategori:Ulusal Bilimler Akademisi üyeleri Kategori:Royal Society of Edinburgh üyeleri Kategori:Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi üyeleri Kategori:Amerikalı istatistikçiler Kategori:Amerikalı kuşkucular Kategori:Bilişsel bilim araştırmacıları Kategori:Amerikalı psikologlar