Elizabeth Roboz Einstein

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

Elizabeth Roboz-Einstein (d. 11 Nisan 1904 - ö. 9 Ocak 1995), Nörokimya alanında çalışmış olan Macar biyokimyacı, sinirbilimcidir. Miyelin bazik proteinini (MBP) saflaştırması ve tanımlanması ile beraber nörodejeneratif hastalık olan multipl sklerozdaki (MS) potansiyel rolünü araştırması ile tanınmıştır. Hayatın erken dönemi ve eğitim Elizabeth Roboz, 1904 yılında Macaristan Krallığı'nın Transilvanya bölgesinde Szászváros şehrinde (şimdi Orăștie, Romanya) doğdu. Lise öğretmeni ve kasabanın baş hahamı olan babası 1914'te öldü. Annesi Elizabeth ve beş kardeşi bundan sonra Macaristan'ın Nyiregyháza kentine taşındı. Matura sınavının beş dersinden de mükemmel not aldı. Ancak lisedeki son yılında, Macaristan parlamentosu Budapeşte Üniversitesi'ne kabul edilebilecek Yahudi öğrenci sayısını kısıtladı. Kısıtlamanın Budapeşte Üniversitesi'ne girmesini engelleyebileceğini kabul ederek, bunun yerine Viyana Üniversitesi'ne kaydoldu. Organik kimya alanında Doktora derecesi aldı. 1928'de Viyana Üniversitesi'nden birinci olarak mezun oldu. Ardından Macaristan'a döndü ve Budapeşte Üniversitesi'nin derecesini onaylamadan önce sınavları tekrar etmesini istedi. 1940'ta antisemitizmin yükselişte olduğu Macaristan'dan bir tarım uzmanı vizesi ile Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti. Ailesi, II. Dünya Savaşı'nın etkisi altındaki Macaristan'da kaldı. Annesi savaş sırasında öldü ve erkek kardeşi Karl ve iki kayınbiraderi Macar Nazileri tarafından öldürüldü. Savaştan sonra, diğer kardeşleri Amerika Birleşik Devletleri'ne geldi. Onlardan biri olan Edith ile Kalifornia'nın Palo Alto şehrindeki evinde beraber yaşamaya başladı. Kariyer ve araştırma Kariyer Roboz-Einstein, araştırma kariyerine bir bitki bilimcisi olarak başladı. Lisans öğrencisi olarak Viyana'daki Zellner laboratuvarında bitki biyokimyası okudu. Macar Tarım Endüstrisi şirketinde bir bitki besleme laboratuvarı kurdu ve şirketi uluslararası bilimsel konferanslarda temsil etti. ABD'ye göç ettikten sonra, bu kez Stockton, Kalifornia'daki bir patates şirketinde de bir bitki besleme laboratuvarı kurdu. Erken dönem endüstri pozisyonlarından sonra, Roboz-Einstein, kariyerinin birden fazla kurumu kapsadığı akademiye geçiş yaptı. İlki, 1942'de araştırma görevlisi olarak katıldığı ve bioorganik kimyager Arie Jan Haagen-Smit ile Aloe vera üzerinde çalıştığı California Teknoloji Enstitüsü'ydü (Caltech). Araştırma görevlisi olarak terfi etti, ancak Caltech kadın profesörleri görevlendirmedi. Bu nedenle 1945'te Wyoming Üniversitesi'nde kimya doçenti olarak görev aldı. Bu pozisyonda devam ederken aynı zamanda Mühendislik Koleji'nde araştırma kimyacısı olarak çalıştı. 1948 yılında Stanford Üniversitesi'ne araştırma görevlisi olarak katıldı ve Stanford Araştırma Enstitüsü'nün Gıda Araştırma Laboratuvarı'nda çalıştı. 1952'de Stanford'dan ayrıldı ve Georgetown Üniversitesi'ne geçti. Burada biyokimya doçenti olarak görev yaptı, tıp öğrencilerine ders verdi ve Gaziler İdaresi hastanesinde ders verdi. Öğrencilerine öğretmek için nörokimya öğrendikten sonra, Georgetown'da multipl skleroz ile ilgilenmeye başladı. 1958'de (bu sefer nöroloji ve tıbbi mikrobiyoloji doçenti olarak) Stanford Üniversitesi'ne döndü ve burada Stanford'un yeni Koshland Nörokimya Laboratuvarı'nın başkanlığına seçildi. 1959'da California Üniversitesi, San Francisco Tıp Fakültesi'ne evine daha yakın olduğu için geçti. Daha sonra California Üniversitesi'nin Berkeley Kampüsünde çalışmaya başladı. Çalışmalarının çoğu, Klinik Bilimler Laboratuvarı, NIMH (önceden Klinik Biyokimya Bölümü, Klinik Fizyoloji Bölümü ve Psikosomatik Tıp Şubesi) için araştırmacı olduğu Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) tarafından desteklendi. American Chemical Society, Society for Experimental Biology and Medicine ve American Academy of Neurology üyesiydi. 1957'de Maynard Cohen ve Donald B. Tower ile birlikte Amerikan Nöroloji Akademisi bünyesinde bir nörokimya bölümü kurdu ve bölüm ilk toplantısını 1957'de Boston kongresinde yaptı. Araştırma Roboz-Einstein ile beraber Ulusal Sağlık Enstitüsü'nün NIMH' bölümünden Karian Kies, miyelin bazik proteinini (MBP) deneysel alerjik ensefalomiyelitte (EAE) bağışıklık tepkisini tetiklemekten sorumlu antijen olarak tanımladılar Modeli multipl skleroz (MS) ve diğer demiyelinizan hastalıklar için gösterdiler. Bilim adamları, hayvanlara sinir dokusu enjekte ederek ensefalite ve demiyelinizasyona (sinir liflerini izole eden miyelin adı verilen yağlı kılıfın bozulması) yol açan bir otoimmün tepki üretebileceklerini biliyorlardı. Ancak bunu o zamana dek dokuda spesifik olarak neyin tetiklendiğini bilmiyorlardı. Roboz-Einstein ve Kies, MBP'yi saflaştırmayı başardı ve bunun EAE'ye neden olduğunu gösterdiler. Bu keşif, Roboz-Einstein ve diğer bilim insanlarının proteinin hangi spesifik bölgelerinin antijenik olduğunu düşünmelerini sağladı. Böylece geliştirilmiş bir model sistemi aracılığı ile demiyelinizan hastalıklar için potansiyel immünoterapiler üzerine araştırmaların başlaması sağlandı. 1968'de, Einstein ve Dr. Li-pen Chao başta olmak üzere San Francisco'daki California Üniversitesi'ndeki meslektaşları, bu protein üzerindeki araştırmaları nedeniyle Ulusal Multipl Skleroz Derneği'nden 28.405 dolarlık bir araştırma hibesi aldı. Ayrıca beyin omurilik sıvısının (BOS) bileşenlerindeki immünoglobulin ve glikoprotein düzeylerini ölçmek için yöntemler geliştirdi ve bunların değişikliklerinin hastalığa nasıl yol açtığını inceledi. 1961'den 1962'ye kadar, Bangkok Üniversitesi'nde SEATO Akademisyeniydi ve Bangkok'un Pasteur Enstitüsü'nde aşı sonrası kuduz ensefalomiyelitiyle ilgili araştırmalar yaptı. Sinir sistemi hastalıklarını incelemenin yanı sıra normal sinir sistemi gelişimini daha iyi anlamaya çalışmak için araştırmalar yaptı. San Francisco'daki California Üniversitesi'nde, sinir dokusundaki proteinlerin, özellikle miyelinogenez sırasında oluşanların ve bunların gelişim süreci boyunca nasıl değiştiklerinin araştırılmasına öncülük etti. Berkeley'deki California Üniversitesi'nde, beyin-endokrin etkileşimlerini incelemek için meslektaşı Paola S. Timiras ile çalıştı. Özellikle, tiroid hormonlarının miyelinogenez süreci üzerindeki etkilerini incelediler. Beyin gelişimi sırasında üretilen miyelinin bileşimi ve üretiminin yanı sıra sürecin başlangıcını da bu hormonların etkilediklerini gösterdiler. Bu, hipotiroidizmden muzdarip yenidoğanlar için hormon replasman tedavisine yol açtı. Kişisel hayat Roboz, fizikçi Albert Einstein'ın ilk oğlu ve California Üniversitesi, Berkeley'de hidrolik mühendisliği profesörü olan Hans Albert Einstein ile Haziran 1959'da evlendi. Hans'ın Frieda Knecht ile ilk evliliğinden dört çocuğu vardı. Ancak birlikte çocukları yoktu. Dört çocuğun sadece ikisi yetişkinliğe kadar hayatta kaldı. Hans 26 Temmuz 1973'te öldü ve Roboz onun biyografisini yazdı : Hans Albert Einstein: Reminiscences of the Life and Our Life Together (1992). Roboz-Einstein'ın miyelin bazik proteinini ensefalitojenik olarak keşfetmesi, bunun multipl skleroz ile ilgisi olup olmadığıyla ilgilenen Jonas Salk'ın ilgisini çekti. Daha fazlasını öğrenmek için Ekim 1965'te Roboz'u ziyaret etti; yıllarca mektuplaşarak bir dostluk ve profesyonel işbirliği geliştirdiler. Roboz-Einstein, mikrobiyolog Esther Lederberg ile de yazıştı. İlgi alanları seyahat, yemek pişirme, müzik ve doğaydı. 9 Ocak 1995'te California, Berkeley'deki evinde öldü. Onurlandırmalar ve ödüller California Üniversitesi, Berkeley, onuruna gelişimsel sinirbilimi araştıran doktora öğrencileri için bir Elizabeth Roboz Einstein Bursu veriyor. Me daglia d'Oro di Milano ödülü, Uluslararası Nörokimya Derneği, 1970. Neurochemical Research dergisinin özel bir sayısı 1984 yılında kendisine ithaf edilmiştir. 1965 yılında San Francisco Examiner tarafından Bay Area'nın on Seçkin Kadınından biri seçildi. Katolik üniversitelerinde araştırmacılar için Raskob Fakülte Ödülü, Georgetown Üniversitesi, 1956 Seçilmiş Yayınlar Proteins of the Brain and the Cerebrospinal Fluid in Health and Disease (1982). Hans Albert Einstein: Reminiscences of his Life and our Life Together (1992). Kaynakça Kategori:Kaliforniya Üniversitesi, San Francisco öğretim üyeleri Kategori:Stanford Üniversitesi öğretim üyeleri Kategori:Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü kişileri Kategori:Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Macar gurbetçiler Kategori:Viyana Üniversitesinde öğrenim görenler Kategori:Eötvös Loránd Üniversitesinde öğrenim görenler Kategori:1995 yılında ölenler Kategori:1904 doğumlular

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Elizabeth Roboz Einstein

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi