En uzun nehirler listesi

[bullvar_katip]

Dünyanın en uzun nehirleri listesi dünyada bulunan 1.000km'den daha uzun olan nehir sistemlerini ihtiva eder. Uzunluk kavramı karmaşık ve tartışmalıdır. Değişik kaynaklar bir nehir sistemi hakkında bazen birbirinden farklı bilgiler vermektedir. Bilgi kaynaklarından farklı bilgiler verilmiş ise, eğer bu farklar büyük değilse bir ortalama verilmiştir ama eğer farklar çok büyükse değişik kaynaklardan verilen bilgiler ayrı ayrı parantez içine konulup verilmiştir. Uzunluk kavramındaki zorluklar Genellikle nehirlerin uzunluğu tam tek gerçek değer olarak verilememektedir. Uzunluk nehrin kaynağı ile nehrin ağzı arasında bulunan uzunluk değeridir. Fakat hem nehrin kaynağının seçilmesi ve hem de önemli nehirlerde bile nehrin ağzının seçilmesi tartışmalara yol açmaktadır. Bu nedenle nehir uzunlukları tam gerçek değerler değil yaklaşık değerlerdir. Bir nehrin "gerçek kaynağı" nehre başlangıç olan akarsularının kaynakları arasından nehrin ağzından en fazla uzak olanı olarak tanımlanmaktadır. Bu "gerçek kaynak" nehre adını veren nehrin ana akıntısı üzerinde değil bir yan akıntısı üzerinde olabilmektedir. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri'nde normal olarak Mississippi Nehri'nin esas kaynağının Minnesota eyaletinde bulunan "Itasac Gölü" olduğu birçok Amerikalı tarafından coğrafya derslerinde öğrenilip kabul edilmektedir. Halbuki bu kaynak "gerçek kaynak" tanımlamasına uymamaktadır. Mississippi Nehri ağzından en uzak olan kaynak Montana eyalatinde bulunan Jefferson Nehri'nin ana kaynağıdır. Bu Jefferson Nehri ise Missouri Nehri'ne katılmaktadır ve Missouri Nehri sonradan Mississippi'ye katılır. Böylece Misissippi Nehri uzunluğu nehrin ağzından gerçek kaynağa kadar Mississippi-Missouri-Jefferson uzunluğu olarak verilmektedir. Bunun yanında gerçek kaynak mevsimlik olarak çok değişen bir dere kaynağı veya değişen bataklık alanlar ya da göller de olabilmektedir. Tarım arazilerinde kaynakları olan nehirlerin gerçek kaynaklarını tespit etmek çok zordur. Bu hallerde tarım yapılan tarlaların suyunu çeken tarla, bahçe yan kanallarında sular toplanmakta ve sonra yan kanalların birleşmesi ile nehre esas olan akarsu ortaya çıkmaktadır. Bu yan kanallarda toplanan ve sonra birleşen sular mevsimlik olarak değişmektedir. Bir nehrinin ağzının da tam tanımlanması da çok güç olabilmektedir. Bazı nehirler, örneğin Rio de la Plata veya Saint Lawrence Nehri, nehir ağzında büyük bir haliç yapmakta ve denize veya okyanusa yaklaştıkça bu haliç gittikçe genişlemektedir. Bu geniş ve büyük haliç içinde nerede nehrin bittiği nerede denizin başladığı hemen hemen imkânsız olmaktadır. Diğer bazı nehirlerin ağızları bulunmamaktadır. Örneğin Okavango Nehri, Humboldt Nehri, Bear Nehri, Kern Nehri ilerledikçe su hacimleri, ya suları sıcakta uçarak ya toprak tarafından çekilerek veya tarım yapanlar tarafından kullanılarak tedricen azalmakta ve bir mevkide kaybolmaktadır. Bu şekildeki nehirlerin hangi mevkide kayboldukları mevsimlere göre değişmektedir. Nehir uzunluklarını haritalardan tayin etmek de genellikle uydulardan detaylı fotoğraflar olmadan çok zor olmaktaydı. Uydu fotoğrafları ile yüksek mikyaslı haritalar ve detaylar elde edilmektedir. Coğrafyacılar uzunluk için en uygun büyük mikyaslı (uydu veya diğer tip) harita olarak nehrin genişliğinin haritada ölçülebilir olanını tercih etmektedirler. Ne yazık ki gayet büyük mikyaslı (uydu) haritaları gizlilik kurallarına uyularak çok araştırmacılara açık değildir. Eğer büyük mikyaslı ve ayrıntılı haritalar bulunsa bile uzunluk ölçmek kolay olmamaktadır. Uzunluk ölçerken nehrin ortası mı yoksa kenarlarının mı ölçüleceği en baş zorluk doğuran sorundur. Eğer nehir bir göl içinden geçerse uzunluğun nasıl ölçüleceği problem doğurmaktadır. Mevsimlik ve yıllık seller, erozyon, barajlar, deniz ve nehir kıyısı ile sel savunma duvarları bu uzunluğun ölçümünü zorlaştırmaktadır. Menderes yapan nehirler ya doğal olarak ya da insan eli ile uzunluklarını değiştirmektedirler. Örneğin 1766-1885 döneminde Mississippi Nehri üzerinde Cairo, Illinois ile New Orleans, Luisiana arasında yapılan 18 tane kesip kesip de su yolunu kısaltma çalışmaları sonucunda Mississippi Nehri'nin bu iki mevki arasındaki uzunluğu 218km azaltılmıştır. Bunlar nehrin uzunluğunun daha kesin ölçülmesini zorlaştırmakta ama imkânsız kılmamaktadır. Fakat bu sefer değişik nehirlerin değişik uzunluk ölçümlerinde değişik doğruluk paylarının kullanılması problemi ortaya çıkmakta ve bunlar da uzunluk karşılaştırmalarını güçleştirmektedir. 1000 km'den daha uzun olan nehir sistemleri listesi Bazı ek açıklamalar Yukarıdaki listedeki nehir uzunluğu değeri arkasında bir (*) (yıldız ışareti) bulunursa verilen bu uzunluk birkaç değişik kaynaktan toplanmıştır ve birbirinden fazla değişiklik göstermeyen değerlerin bir ortalamasıdır. Eğer değişik kaynaklar çok değişik uzunluk değerleri vermekte iseler, bu sefer bu değişik değerler parantez içinde belirtilmektedir. Coğrafya bilimcileri Amazon Nehri'nin mi yoksa Nil Nehri'nin mi dünyada en uzun nehir olduğunu hâlâ tartışmaktadırlar. Son zamanlara kadar Amazon Nehri'nin uzunluğunun değişik kaynaklarda değişik verilmesine baş sebep Amazon'un ağzında bulunan "İlha de Marajo" adasının güneyindeki nehir yatağının ana yatak olarak alınıp alınmamasına bağlı idi. Ama 2007 tarihli bir BBC haberine göre, Amazon Nehri'nin kaynağı hakkında araştırmalar da bu tartışmaya yeni bir katkı yapmıştır. Bu son bilgilere göre Amazon Nehri daha uzundur. Buna neden, araştırma yapmak için And Dağları yüksek tepelerine çıkan bir grubun sağladığı yeni bilgilerdir. Bu gruba göre Peru'nun güneyinden bulunan Nevado Mismi Dağı'nın kuzey yamacında kaynağı bulunan ve Rio Apurimac Nehri'ne katılan "Carhuasanta Suyu" Amazon Nehri'nin başlangıç kaynağı olarak kabul edilirse Amazon Nehri, Nil Nehri'nden 100 km daha uzun olmaktadır. Bu iddiaya karşılık uydu fotoğraflarına dayanılarak yapılan ve bu yeni ana kaynağı kullanan ölçüm araştırmalarının Amazon'un yeni ölçümlerle uzunluğunun 6.400km'yi geçmediğini belirtmektedirler. Bu listede verilen nehir isimleri en genel kabul edilen isimlerdir. Fakat aynı nehrin, bu nehir civarında yaşayan halk tarafından bile, değişik isimlerle anıldığı bilinmektedir. Bir nehrin ne kadar kısmının hangi ülkede bulunduğu da çok tartışmalar ve hatta çatışmalar doğurmaktadır. Notlar ve kaynakça Notlar Kaynakça Ayrıca bakınız Nehir Dünya'nın en büyük havzaları listesi Dış bağlantılar Time dergisi 2004 Yılı Almanaki Dünyanın önemli nehirleri "EarthTrends" websitesinde dünyada nehir havzaları World Resources Institute Jopp, Werner; Hanle, Adolf: (1968-1973) Meyers Kontinente und Meere in 8 Bänden. Mannheim: Geographisch-Kartographischen Institut Mayer Nehirler Nehir