Ermeni Kıpçakçası

[bullvar_katip]

küçükresim|upright=1.09|Ermeni Kıpçakçasıyla kaleme alınmış dua, Paris Ermeni Kıpçakçası ya da Ermeni harfli Kıpçak Türkçesi (Kendilerince χıpçak tili, բիզիմ տիլ bizim til, թաթարչա tatarça; Ermenice Հայ-ղփչաղերեն, Հայ-ղփչաղական լեզու, Հայատառ ղփչաղ), Eski Kıpçakçaya giren ölü bir Türk dilidir. Hristiyanlığın Gregoryen mezhebine mensup Ermenilerin ve Gregoryen Kıpçakların Orta Türkçe dönemine ait 16-17. yüzyıllarda batı Ukrayna'da Ermeni alfabesini kullanarak Kıpçak Türk dilinde meydana getirdikleri vakayinameler (kronikler), dini ve hukuki belgelerle bilinir. Ermeni Kıpçakçası Türk dili tarihinde önemli bir yere sahiptir. Bu edebî dilin 1559-1664 yıllarından kalma eserleri daha eski 12. yüzyılın Codex Cumanicus dilinin devamı niteliğindedir. Ses bilgisi ve gramer özellikleri bakımından Karaimce, Kumanca, Urumca ve Kırım Tatarcasıyla büyük bir benzerlik göstermektedir. Dönemleri Ermeni Kıpçakçası Nadejda Chirli'ye göre üç dönemde ele alınabilir: 1. Konuşma dili olarak benimsenmesi ve dilin yazı öncesi dönemi (XIII. yy sonu – XV. yy) 2. Yazı dili olarak ortaya çıkışı ve yazı dilinin parlak dönemi (XVI. yy – XVII. yy ilk yarısı) 3. Düşüşü ve kaybolma dönemi (XVII. yy ikinci yarısı) Yayılımı 16-17. yüzyıllarda başta Lvov ve Kamyanets-Podilski olmak üzere Ukrayna’da, Polonya’da, Romanya, Moldova, Kırım ve Türkiye’de bir buçuk yüzyıl boyunca rağbet gören Ermeni Kıpçakçası metinler 1521-1669 yıllarında Ermeni alfabesiyle, fakat Kıpçak dilinde düzenlenmiş ve günümüze kadar ulaşmış olan 112 yazılı eser yaklaşık 25-30 bin sayfaya ulaşmaktadır. Alıntılar Ermeni Kıpçakçasının söz varlığında Arapça, Farsça, Ermenice ve Slavca (Lehçe, Ukraynaca ve Rusça) kökenli alıntılar da bulunmaktadır. Eserler Ermeni Kıpçakçası ile kaleme alınmış eserlerden günümüze kadar gelebilenleri: Kiev’de (28 adet mahkeme defteri), Lvov’da (1 sözlük ve 26 farklı belge), Erivan’da (9 elyazması), Sankt-Peterburg’da (1 sözlük, velilerin yaşamlarını anlatan 1 kitap, 1 Zebur), Viyana’da (3 sözlük, 13 elyazması), Venedik’te (10 el yazması), Kraków, Varşova ve Vrotslav’da (11 elyazması), Paris’te (4 elyazması), Gerl’de (1 Zebur), Leiden’de (1 dua kitabı). Örnek Pederimiz duası: Atamız bizim ki köktesėn, Ari bolsun atıŋ sėniŋ, Kėlsin χanlıχıŋ sėniŋ, Bolsun ėrkiŋ sėniŋ nėčik kökte alay yėrde, Ötmekimizni bizim kündelik bėr bizge bugün, Boşat bizge borçumuznu bizim, Nėçik ki biz boşatırbiz bizim borçlularımızga, Bermegin bizni sınamaχlıχka, Yoχsa χutχar bizni yamandan, Zere sėniŋdir χanlıχ da χuvat, Da saŋa haybat mėŋilik. Amėn. Oniki Hayvanlı Türk Takvimi küçükresim|upright=1.18|Oniki Hayvanlı Türk Takvimi Ermeni Kıpçakçasıyla 12 Hayvanlı Takvimin ay adları: Ayrıca bakınız Memlûk Kıpçakçası Kaynakça Kategori:Türk dili tarihi Kategori:Kıpçak grubu Kategori:Ölü Türk dilleri