Eşanlamlı, anlamdaş, müteradif veya sinonim; yazılışları farklı olduğu halde anlamları aynı veya çok yakın olan sözcükler. Bu tür kelimeler genelde birbirlerinin yerini tutabilir. Türkçede anlamdaş kelimelerin birisi genellikle yabancı kökenlidir. kıymet-değer, cevap-yanıt, sene-yıl, medeniyet-uygarlık, imkân-olanak, acele-ivedi, zelzele-deprem, yoksul-fakir, misafir-konuk, sınav-imtihan, yöntem-metot, mesele-sorun, vasıta-araç. ÖzTürkçe kelimeler arasında da eş anlamlılık olabilir: deprem - yer sarsıntısı Eş anlamlılık sadece isim soylu sözcüklerde görülmez. Eş anlamlı fiiller de mevcuttur: saklamak - gizlemek, duymak - işitmek Bileşik isim, deyim ve atasözlerinde yerleşmiş şekilde kullanılan sözcüklerin yerine anlamdaşı kullanılmaz. Örneğin kara bahtlı bileşik sözcüğü yerine siyah bahtlı kullanılmaz. Kısmî eş anlamlılık Birden fazla anlamı olan sözcüklerde bu anlamlardan biri veya birkaçı başka bir sözcükle eş anlamlı olabilir: Pasaportum için resim çektirmeye gidiyorum. Okulda bugün fotoğraf çekimi var. Yukarıdaki ilk örnekte resim sözcüğü fotoğraf anlamında kullanıldığı için eş anlamlı görevi üstlenmiştir ancak "Bugün okuldaki suluboya resim sergisini gezmeye gideceğim." cümlesindeki anlamı fotoğraf değildir. Kısmî eş anlamlı sözcüklere örnek olarak koymak-bırakmak, göz-çekmece, gezmek-dolaşmak, doğru-gerçek verilebilir. Konotasyon Eş anlamlı sözcükler arasında konotasyon farkı olabilir. Sözcüklerden biri daha olumlu iken diğeri daha olumsuz bir çağrışım yapıyor olabilir. Örneğin kilolu, tombul, şişman ve şişko sözcükleri eş anlamlı olmasına rağmen konotasyonları farklıdır. "Kilolu" sözcüğü normal bir diyalogda kabul edilebilirken, "şişko" hakaret kabul edilebilir. "Tombul" sözcüğü bazen sevimlilik anlamı da taşır. Bu tür eş anlamlı sözcük gruplarına örnek olarak züğürt-yoksul, kısa-bücür, ölmek-vefat etmek, ceset-naaş-leş, sakat-engelli-özürlü ve bedava-beleş verilebilir. "Şişko" kelimesi gibi "ceset" ve "leş" sözcükleri de hakaret olarak kabul edilebilir. "Naaş" kelimesi toplumda sevilen yakınlara hitaben kullanılabilirken, "leş" veya "ceset" sözcükleri ise nefret cümleleri içinde kullanılabilir. Kulağa kaba veya keskin gelebilecek bir söz yerine daha olumlu konotasyona sahip bir anlamdaşını kullanmaya "hüsnütabir" denir. Kaynakça Ayrıca bakınız Eşsesli Dış Bağlantılar Eş Anlamlı Kelimeler Sözlüğü Veritabanı (Kamu Lisansı) Kategori:Türkçe dilbilgisi Kategori
ilbilgisi
ilbilgisi