Eskimo maskeleri

[bullvar_katip]

[[Dosya:Alaska Mask Bad spirit of the mountain DMA 1982-81.jpg|küçükresim|upright=1.14|Yupik maskesi]] [[Dosya:Yupik mask EthnM.jpg|küçükresim|upright=1.14|Yupik maskesi]] küçükresim|upright=1.14|Elinde yaba gibi el maskesi (inglukellriik unatnquak ayautaunatek) olan Yupik şamanı (Angalkuq ya da Angalkuk) ve hasta çocuk (mikelnguq) , Nushagak, 1890'lar Eskimo maskeleri, hem Yupik hem de İnuit kolundan Eskimoların dans ya da şamanistik törenlerde kullandıkları maskelerdir. Malzeme olarak kuru odun, deri, kemik, boynuz, tüy, saç gibi şeyler kullanılır ve genelde parlak boyayla boyanır. Erken Paleo-Eskimo ve erken Dorset kültüründen kalan morsun fildişinden yapılma minyatür maskeler bulunmuştur. Günümüzde Eskimolar arasında Alaska Yupikleri özellikle maskeleriyle öne çıkarlar. Adlandırma Tarih Arkeolojik sitlerden elde edilen buluntulara göre Eskimo maskelerinin ilk örnekleri Erken Paleo-Eskimo dönemiyle Erken Dorset Kültürü döneminden kalmadır. Bu maskeler hayvan ruhlarının kişiselleştirilmiş biçimde temsil edildiği ritüeller gibi ayinlerde kullanıldığına inanılmaktadır. Malzeme Sibirya Yupikleri, Grönland balinasından elde edilen balina çubuğunun esnek oluşu dolayısıyla geleneksel danslarda maske malzemesi olarak kullanır. Halklarına göre maskeler Yupik maskeleri Yupikler Eskimo maske geleneğini sürdürdükleri gibi Alaska yerli sanatında da maskeleriyle öne çıkarlar. Dansta kegginaquq denen yüz maskeleri (İng. forehead masks) yanında tegumiak ya da taruyamaarutek denen parmak maskeleri (finger maskettes) de kullanılır. Şamanların kullandığı yüz maskelerine nepcetaq denir. Tek ya da çift olabilirler. Boyu birkaç inç, ağırlığı da birkaç kilo gelebilir. Yapımında birkaç kişinin emeği bulunabilir. Avın bereketli geçmesi için kullanılır. Maskeler törenlerde geleneksel olarak kullanıldıktan sonra imha edilir. Maskelerde labret, dövme, kar gözlüğü gibi aksesuarlar da kullanılır. Yupik maskeleri sürrealist değildir ve mücevher tasarımcılarına da ilham kaynağı olur. İnyupik maskeleri Kuzey ve Kuzeybatı Alaska'da yaşayan İnyupiklerde maske (kiiñaġuq, kigiñaŋŋuaq Dalgıç kuşlarının eti yense de daha çok maske yapımı için avlanılır. Yupik kadınlarında dansta görgü gereği bir halkayla parmaklara geçirilen yelpaze biçimli parmak maskeleri (Yupikçe tegumiak) oldukça yaygınken, İnyupiklerde bu uygulama çok az görülür. Balina avcısı İnyupiklerin maskeli bayramları vardır ve bu bayramlarda maskeler kullanılır. Fakat, 20. yüzyılın başlarında Hristiyan misyonerlerin baskısıyla bu maskele törenler yapılmaz olmuştur.. Seward Yarımadasındaki Qawiaraq İnyupikleri maske yapımında sahile vuran kuru ağaç kütüklerini kullanır ve kızılağaç kabuğundan elde edilen kırmızı ile söğüt ağacından elde edilen siyah renkle boyanır Yeni maskeler Brooks Sıradağlarında İçbölgede yaşayan Nunamiut İnyupiklerinde rengeyiği derisinden ve postundan yapılan maskeler Noel zamanı kutlamaları neşelendirmek amacıyla 1950 lerde Bob Ahgook, Justus Mekiana ve Zaccharias Hugo tarafından yapılmaya başlanmış ve zamanla bir gelenek hâline dönüşmüştür. Kaynakça Bibliyografya The tale title means: “The way life appeared”; the book title means: “Eskimo tales”; the series means: “The tales of world literature”. Translation of the original: