Eurymedon Savaşı (MÖ 190)

[bullvar_katip]

Side Muharebesi olarak da bilinen Eurymedon Muharebesi, MÖ 190 Ağustos'unda gerçekleşti. Roma-Seleukos Savaşı'nın bir parçası olarak, Amiral Eudamus komutasındaki Rodos filoları Hannibal'in komutasındaki Seleukos filosuyla karşı karşıya gelerek savaştı. Savaş, Hannibal'in Eurymedon Nehri'nin ağzına demirlemiş olan Rodos filosuna saldırmasıyla, Side açıklarında gerçekleşti. Rodoslular, ilk şoku ve şaşkınlığı atlattıktan ve düzeni sağladıktan sonra, Seleukos donanmasının deniz kanadına karşı manevra (diekplous) icra ettiler. Seleukos gemilerinin yarısı ağır hasar gördü ve geri çekilmeye mecbur bırakıldılar. Hannibal, filosunun çoğunu korumayı başarsa da, Efes'teki Seleukos donanmasına yardım götüremedi, ve bu oradaki filoyu kuşatılmış ve savunmasız halde bıraktı. Bu, Romalıların Anadolu'daki Seleukos topraklarını ele geçirmeye devam etmelerine izin verdi. Arka plan Seleukos Kralı III. Antiochus, Baktriya (MÖ 210–209) ve Hint (MÖ 206–205) seferlerinden döndükten sonra, Makedonyalı V.Philip ile birlikte Ptolemaios Krallığı'nın topraklarını fethetmek için bir ittifak kurdu. 198'de Antiochus, Beşinci Suriye Savaşı'nda galip geldi ve Coele-Suriye'yi ele geçirdi. Böylece güneydoğu sınırını güvence altına aldı. Daha sonra, Anadolu'ya odaklandı ve Akdeniz kıyısındaki Ptolemaios topraklarına (Antalya-Adana arası) karşı başarılı bir sefer düzenledi . 196'da Antiochus, Attalos'un ölümünü fırsat bilerek, bu boşluğu Attalos hanedanı tarafından kontrol edilen Batı Anadolu'daki şehirlere saldırmak için kullandı. Antiochus'un Anadolu'nun tamamını ele geçireceğinden korkan bağımsız şehirler Smyrna ve Lampsacus , Roma Cumhuriyeti'nden korunma talebinde bulunmaya karar verdi. 196 ilkbaharının başlarında, Antiochus'un birlikleri Hellespont'un (Çanakkale Boğazı) Avrupa yakasına geçti ve stratejik açıdan önemli Lysimachia şehrini yeniden inşa etmeye başladı. Ekim 196'da Antiochus, Lysimachia'da Romalı diplomatlardan oluşan bir heyetle görüştü. Romalılar, Antiochus'un Avrupa'dan çekilmesini ve Anadolu'daki Yunan şehir devletlerinin özerk statüsünü onlara geri vermesini talep etti. Antiochus, atası Antiochus II Theos'un imparatorluğunu basitçe yeniden inşa ettiğini iddia ederek karşılık verdi ve Romalıları, hakları geleneksel olarak Rodos tarafından savunulan Yunan şehir devletlerinin işlerine karışmakla eleştirdi. 196/195 kışının sonlarında, Roma'nın eski baş düşmanı Kartacalı general Hannibal, Kartaca'dan Antiochus'un Efes'teki sarayına kaçtı. Roma Senatosu içinde Scipio Africanus liderliğinde savaş yanlısı bir grubun oluşmasına karşın, Roma Senatosu itidal çağrısı yaptı. Seleukoslular Trakyalı kabilelerle savaşma pahasına Trakya'daki topraklarını Perinthus'dan Maronya'ya kadar genişletti. Romalılar ve Selevkoslar arasındaki müzakereler, ihtilaflı toprak mülklerinin statüsüne ilişkin Yunan ve Roma hukuku arasındaki farklılıklar nedeniyle bir kez daha durma noktasına geldi. 193 yazında, Aetolia Birliği'nden bir temsilci, Antiochus'a, Aetolialıların Roma ile gelecekteki bir savaşta Seleukosların tarafını tutacağına dair güvence verirken, Antiochus, Hannibal'ın Kartaca'da Roma karşıtı bir darbe başlatma planlarına sessiz bir destek verdi. Aetolialılar, iki taraf arasında bir savaşı kışkırtmayı umarak Yunan şehir devletlerini Antiochus'un liderliğinde Romalılara karşı ortak ayaklanmaya teşvik etmeye başladılar. Aetolialılar daha sonra stratejik öneme sahip liman kenti Demetrias'ı ele geçirerek yerel Roma yanlısı topluluğun kilit üyelerini öldürdüler. Eylül 192'de Aetolia generali Thoantas, Antiochus'un sarayına gelerek onu Yunanistan'daki Romalılara açıkça mücadele etmeye ikna etti. Selevkoslar, Yunanistan'daki planan seferlere sevk etmek için 10.000 piyade, 500 süvari, 6 savaş fili ve 300 gemi görevlendirdi. Başlangıç Seleukos filosu Imbros ve Skiathos üzerinden yola çıkarak Antiochus'un ordusunun karaya çıktığı Demetrias'a ulaştı. Achaea Ligi Seleukoslar ve Aetolialılara savaş ilan etti ve Romalılar Kasım 192'de Seleukoslara karşı onların Achea Ligi'nin yanında savaşa girdi. Aralık 192 ile Mart 191 arasında Antiochus Teselya ve Akarnanya'ya sefer yaptı . Romalılar ve Makedon müttefikleri tarafından yürütülen birleşik bir karşı saldırı, Antiochus'un Tesalya'daki tüm kazanımlarını bir ay içinde sildi. 26 Nisan 191'de, iki taraf Termopylae Savaşı'nda karşı karşıya geldi, Antiochus'un ordusu yıkıcı bir yenilgiye uğradı ve kısa bir süre sonra Efes'e geri çekildi. Romalılar, işgal etmek istedikleri Anadolu'daki Seleukos harekat üssünü ancak Ege Denizi'ni geçerek ele geçirebilirlerdi, lojistik kaygılar nedeniyle ilk önce Anadolu'da Hellespont'u işgal etmek niyetindeydiler. Antiochus, filosunu feda edilebilir olarak gördü ve Romalıları karada hala bozguna uğratabileceğine inanıyordu. Öte yandan düşmanları, denizde büyük bir yenilgiyi göze alamazdı, çünkü yeni bir filoda görev yapacak insan gücü aylarca mevcut olmayacaktı; çünkü bu sırada Roma piyadeleri, Yunanistan anakarasında konuşlanmış olacak ve, kendilerini savunmaya çabalayacaklardı. Her iki taraf da aceleyle donanmalarını yeniden donatmaya, yeni savaş gemileri inşa etmeye ve denizcileri askere almaya başladı. 81 gemiden oluşan Gaius Livius Salinator komutasındaki bir Roma deniz kuvveti, Yunanistan anakarasındaki sefere destek vermek için Pire'ye gelse de oldukça gecikmişti. Bu nedenle,filo Rodosluların ve Attalosların donanmalarıyla birleşeceği Trakya kıyılarına gönderildi. Seleukoslar, bu gerçekleşmeden önce Roma filosunu durdurmaya çalıştı. Eylül 191'de Roma filosu , Koryk Savaşı'nda Seleukosları mağlup ederek Hellespont'taki Dardanus ve Sestos gibi birçok şehri kontrol altına aldı. Korykos'a Savaşı 'nın ardından Canae'deki Roma- Pergamon donanması 77 Roma ve 50 Pergamon gemisinden oluşuyordu. Bergama gemilerinin yarısı apartae'ydi. (savaşma yeteneğine sahip tüccar kadırgaları ). Amiral Polyxenidas komutasındaki ana Seleukos filosu 23 büyük gemi, 47 trireme ve yaklaşık 100 apartae'den oluşuyordu. Ve bu filo Efes'te konuşlanmıştı. Kilikya'da ise Hannibal'ın topladığı ikinci bir filo vardı. İki Seleukos filosunu ayıran, çoğunlukla quadrirem olmak üzere 75 büyük gemiye sahip Rodos donanmasıydı. 190 baharında, bir Rodos filosu, Romalı amiral Lucius Aemilius Regillus'un komuta ettiği Samos açıklarındaki Roma filosu ile birleşti. Rodoslular Kilikya'daki Seleukos filosunun tehdidi konusunda endişelerini dile getirdiğinde, Aemilius bölgedeki önemli bir Seleukos deniz üssü olan Patara'yı ele geçirmek amacıyla Rodoslularla karma bir filo kurdu. Patara'ya yapılan amfibi saldırı, şehrin garnizonu tarafından püskürtüldü. 190 yılı boyunca Hannibal, Seleukos sarayında beş yıl geçirdikten sonraki komuta ettiği ilk büyük askeri birlik olan Kilikya filosunu sıfırdan inşa etmeye odaklandı. Hannibal, Romalıların bordalama taktiklerini kullanmaya devam edeceğine inanıyordu ve bu nedenle büyük, çok kürekli gemiler inşa ettirmeye odaklandı. Tyre ve Sidon gibi Fenike bölgeleri, gerekli hammadde, teknik uzmanlık ve deneyimli personel kombinasyonuna sahip olsalar da, filonun tamamlanması beklenenden çok daha uzun sürdü. Gecikme büyük olasılıkla savaş zamanı kıtlığından kaynaklandı. Savaş 190 Temmuz'da Hannibal, Güney Anadolu kıyısındaki Seleucia Pieria'dan yelken açmak için üç septirem, dört heksarem, 30 quinquerem ve 10 triremlik filosuna emir verdi. Filonun ilerlemesi, ters rüzgarlar ve ek eğitim manevralarına duyulan ihtiyaç duyulması yüzünden oldukça yavaştı. Hannibal'in batıya doğru ilerlediğini öğrenen Rodoslu amiral Eudamus, Samos'ta 13 eskadra tipi savaş gemisinden oluşan bir filo topladı. Eudamus, Pamphilidas komutasındaki ikinci bir Rodos filosu tarafından Megiste açıklarında takviye edilinceye kadar güneye giden kendi filosuna ait savaş gemilerini geri çağırdı, filoları şu anda 32 quadrirem, 2 quinquereme ve 4 trirem çeşidi ve sayısında savaş gemisine sahipti. Rodoslular daha sonra , Likya'dan kendi krallıklarına saldırmaya çalışan herhangi bir filoyu engellemelerini sağlayacak olan stratejik öneme sahip Faselis'e yelken açtılar. Ağustos ayında, bazı Rodoslu denizciler yerel sakinlerden yayılan bir hastalığa yakalandıktan sonra, Eudamus filosunu Eurymedon Nehri'nin ağzına taşıdı. Orada, Aspendoslular tarafından Hannibal'in filosunun Side'de olduğu öğrenildi. Hannibal de kendi gözcülerinden Rodos filosunun nerede olduğunu biliyordu. Hannibal'in filosu önce savaş düzenine geçti, Hannibal denize doğru olan kanada liderlik ederken, Seleukos asilzadesi Apollonius kara tarafındaki gemileri komuta etti. Eudamus Rodos filosunun denize doğru olan kanadına komuta etti, Pamphilidas merkeze liderlik etti ve Charikleitos ise kara tarafındaki kanadı komuta etti. Rodoslular arasındaki karışıklık, deniz kanadına ait 6 geminin kısa bir süreliğine Hannibal'ın kuvvetlerinin yarısıyla karşı karşıya kalmasına neden oldu. Daha deneyimli Rodoslular 6 gemiyi sağa doğru hızla manevra yaparak filonun geri kalanının desteğe gelmesini sağladı. Daha hızlı Rodos gemileri, Seleukos'un karaya doğru olan kanadına diekplous manevrası icra etti. Bu taktik Seleukos gemileri arasındaki boşluklara doğru kürek çekmeyi ve ardından gemilerin savunmasız taraflarına ve kıç taraflarına saldırmayı içeriyordu. Apollonius'un gemilerinin çoğu ağır hasar gördü ve geri çekilmek zorunda kaldı, Rodoslular ise filosu Hannibal'e yenik düşen Eudamus'a yardım etmek için döndüler. Hannibal, onu takip etmek için gönderilen düşman gemilerinden kaçarak geri çekildi. Bir Seleukos septiremesi ele geçirildi ve diğer 20 gemi ciddi şekilde hasar gördü. On Rodos gemisi de hasar gördü. Sonrası Hannibal filosunun çoğunu korumuştu, ancak Polyxenidas'ın Efes'teki filosuyla birleşecek durumda değildi çünkü gemileri uzun onarımlar gerektirecek şekilde hasar görmüştü. Polyxenidas, Romalılarla denizde önemli bir destek olmadan yüzleşemeyeceği için kendini kuşatılmış olarak buldu. Rodoslular onarım için Rodos'a çekildiler ve Charikleitos'u 20 gemiyle Megiste'de bıraktılar. Eylül ayında, Aemilius, Anadolu'yu işgalinde Roma ordusuna yardım etmek için filosunun bir kısmını Hellespont'a gönderdiğinde, Polyxenidas denizde Romalılara saldırmaya karar verdi. Ardından gelen Myonessus Muharebesi, Roma'nın Ege Denizi üzerindeki kontrolünü sağlamlaştıran kesin bir Roma-Rodos zaferi ile sonuçlandı ve Romalıların Anadolu'daki Seleukos topraklarını istila etmelerini sağladı. Antiochus, ordularını Trakya'dan geri çekerken, aynı zamanda Roma savaş harcamalarının yarısını karşılamayı ve 196'da Lysimachia'da yapılan talepleri kabul etmeyi teklif etti. Yine de Romalılar Seleukosları kesin olarak ezmeye kararlıydılar. Roma kuvvetleri Maroneia'ya ulaştığında, Antiochus da nihai bir kesin savaş için hazırlanmaya başladı. Dipnotlar Kaynakça Kategori:Antalya tarihi Kategori:MÖ 190 Kategori:KB1 Yunanca kaynakları (el) Kategori:İncelenmemiş çeviri içeren sayfalar