Felemenk Atasözleri

[bullvar_katip]

Felemenk Atasözleri (Felemenkçe Nederlandse Spreekwoorden, diğer adları Mavi Pelerin ya da Alt Üst Dünya), Hollandalı ressam Pieter Brueghel tarafından 1559'da meşe pano üzerine yağlı boya ile çizilmiş olan, dönemin Felemenkçe atasözlerini tasvir eden görüntülerden meydana gelen tablodur. Resim, birçok atasözüne yapılmış olan atıflarla doludur. Bunların büyük bölümü halen kullanılmakta olan ya da o dönemde kullanıldığı bilinen atasözleridir. Bir kısmı ise unutulmuştur. Brueghel'in zamanında atasözleri oldukça popülerdi. Erasmus'un ünlü bir eseri de dahil olmak üzere birçok atasözü derlemesi yayınlanmıştı. Frans Hogenberg 1558'de, 40 atasözünü resimleyen bir gravür üretmişti. Brueghel de aynı yıl farklı panolar üzerine çizdiği On İki Felemenk Atasözü serisini, 1556'da ise Büyük Balık Küçük Balığı Yer isimli tabloyu çizmişti. Ancak Felemenk Atasözleri, bu temayı içeren büyük boyutlu ilk tabloydu. 1564'te ise Rabelais, Gargantua ve Pantagruel isimli romanında bir atasözleri diyarını tasvir etti. Brueghel'in tablolarındaki genel temalar insanlığın absürdlüğü, günahkârlığı ve ahmaklığıdır. Bunlar Felemenk Atasözlerinde de görülür. Tablonun ilk adı Mavi Pelerin ya da Dünyanın Ahmaklığıdır. Buna göre ressam, sadece atasözlerini bir araya getirmeyi amaçlamamış, aynı zamanda insanların akılsızlığını da vurgulamıştır. Resimdeki pek çok insan figürü, Brueghel'in tablolarında akılsızlığı ifade etmek için karakteristik şekilde kullandığı bir özellik olan boş yüz ifadesine sahiptir. Ressamın, babasının eserlerinin kopyalarını yapmak konusunda uzmanlaşan oğlu Pieter Brueghel, bu tablonun yirmi kadar kopyasını yaptı. Ancak, babanın ya da oğlunun yaptığı kopyalar birbirlerinin tamamen aynısı değildi. Tablolar arasında bazı atasözleri ve başka bazı ayrıntılar farklıydı. Ayrıntılar küçükresim|upright=0.45|Tablonun ilk ismi Kocasına mavi pelerin giydirmek deyiminden gelir. Tabloda yaklaşık yüz atasözü tespit edilebilmektedir; ancak Brueghel daha fazlasını dahil etmiş olabilir. Bugün halen kullanılmakta olan "dalgaya karşı yüzmek", "büyük balık küçük balığı yer", "kafasını tuğla duvara vurmak", "dişine kadar silahlanmak" gibi atasözleri bulunur. "Çatısını turtalarla kaplatmak" gibi bazı deyimler ise günlük kullanımdan çıkmıştır. Her şeyde aşırıya kaçmak anlamındaki bu deyimi Brueghel, daha sonra çizdiği Luilekkerland (Tembellik Diyarı) isimli tabloda da kullanmıştır. Tablonun özgün ismi olan Mavi Pelerin, tablonun ortasında karısı tarafından mavi bir pelerin giydirilen adamdan kaynaklanır. Burada, eşini aldatan kadınlar için kullanılan kocasına mavi pelerin giydirmek deyimi betimlenmektedir. Tablodaki diğer atasözleri ve deyimlerde ise insanlığın ahmaklığı gösterilir: Bir adam danasının içine düşüp öldüğü çukuru, iş işten geçtikten sonra doldurmaya çalışır; mavi pelerinli adamın hemen üstündeki bir başkası günlerini sepette taşır (zamanını boşuna harcar). Bazı figürler iki farklı deyimi çağrıştırır. Örneğin tablonun alt sol kısmında yan yana oturan iki adamdan biri koyun, diğeri domuz kırkar. Bu figür, bir kişinin diğerine göre daha avantajlı durumda olduğunu anlatan "biri koyun kırkar, diğeri domuz" deyimini betimlediği gibi, "elindeki imkânları gereğinden fazla zorlama" anlamındaki "hayvanları kırkın ama derilerini yüzmeyin" deyimini de anlatıyor olabilir. Tablodaki atasözleri ve deyimler Tabloda tespit edilmiş olan atasözü ve deyimlerin şunlardır: Kaynakça The Netherlandish Proverbs: An International Symposium on the Pieter Brueg(h)els, ed. by Wolfgang Mieder. University of Vermont. 2004. Kaynak notları Kategori:1559 tabloları Kategoriieter Brueghel (baba) tabloları Kategori:Tür tabloları