Fotoğraf çeken araç, yani kamera, çektiğiniz nesne ile sizin arasında ince bir duvar oluşturur. Yürüyüp o içine girebileceğiniz bir sahnenin dışında kalmanızı, o anı ötekileştirmenize ve yabancılaşmanıza yol açar. Hiçbir nesne, olay veya manzara fotoğrafı şekildiği şekilde değildir. Bu nedenle fotoğrafın her zaman yansıttığı özle bir tutarsızlığı vardır. Bu yüzden fotoğraf her zaman çektiği konudan bağımsız tekil bir nesne, tek başına ayrı bir anlatım olarak ele alınmalıdır.
Peki fotoğraf gerçeği yansıtıyorsa fotojournalizm gibi gerçekçi fotoğraf görüşleri nasıl işleyebilir? Çektiğiniz fotoğrafın fotoğrafını çektiğiniz şey kadar sizin aklınızdaki yansımasını da vurguladığını unutmamalısınız. Yani buradaki gazetecilik hem sizin olayı nasıl gördüğünüzü hem de olayın ne kadar görülebildiğini anlatmaktır. Ancak izleyici de aslında bilinçli bir okuyucu gibi bunun bilincinde olmalıdır.
Teknolojinin ilerlemesiyle günümüzde rotaya çıkan bir durum var. Herkesin elinde bir kamera olması ve bu kamera ile çektikleri fotoğraflar bir koleksiyonu sanal ortamda oluşturarak kendilerini bu şekilde tanıtarak. Instagram, Facebook gibi sosyal medya hesapları. Eğer otoportre diyebileceğimiz bu fotoğraflar kişinin görüntüsü kadar, kişinin aklında olmak istediği şeyi de anlatıyorsa bu fotoğrafları kişinin yansıması olarak değil öykündüğü imajın yansıması olarak algılamak gerekir.
Kişilerin sosyal medya fotoğraflarında öykündükleri bir imajı yansıtmaya çalıştıkları zaten yaygın olarak bilinen bir durum. Bu yeni oluşmuş bir şey de değil. En eski fotoğraflarda bile aileler öykündükleri bir şekilde gözükmek istiyorlardı. En güzel kıyafetleriyle, gülerek, sanki hiç sorunları yokmuşçasına mutlu.
Fakat sürekli otoportre çekmenin bir başka yanı daha var. Sürekli olarak bu öykünülen hayatın kişinin kendikendisi tarafından gene kendisine empoze edilmesi. Yani bir nevi kişinin fotoğraflarının çekilmesinden çok kişinin çekilmek istediği fotoğrafların kişinin kimlik diyebileceğimiz iç dünyasını oluşturmaya başlaması. Bir görsel dil seçildikten sonra bu görsel dile uygun hale gelmeye başlamak. Özgünlükten tamamen uzaklaşmak.
İşte buyüzden yeni nesiller belkide geçmişteki bütün nesillerden daha büyük bir yaratma sancısı içindeler. Tamamen takipçi konumundalar. Takip edilenlerse aslında eskileri araştırıp ısıtanlar ve onlar da aslında bazı takip edilen normlarını uygulamak durumundalar. Yani fenomen olmakta aslında bazı kalıplara uymaktan, fenomen olmayı seçmekten başka bir şey gerektirmiyor. Bu işte başarılı olmaksa temel bazı yeteneklere sahip olmaktansa belli bir kimliği yansıtmaya bağlı. Görüntünün gerçeği daha az yansıttığı ve aslında görüntünün gerçeği yönlendirdiği bu dönem aslında sinema ile başlıyor. Sosyal medya dediğimiz sistemin de en basit örneği ayna. Kişi aynaya bakıyor, oluşturduğu kimliği kendisine koşullandırıyor. Sonra sokağa çıkıp etrafına gösteriyordu. Modern sosyal medya döneminde ise bunu kamera ve sosyal medya hesabı üzerinden yapıyor.
Ama aradaki en büyük fark ayna karşısında kimliğini prova etmenin geçmişte katılımcıları çoğunlukla kadın olan küçük bir grup tarafından yapılması. Bugün ise bunun bir kimlik oluşturmanın en önemli adımı olarak kabul edilmesi ve herkes tarafından neredeyse her konuda tekrarlanması.
Sonuca gelirsek, çektiğiniz yemekten tutunda bir ağaca kadar sizin kimliğinizi oluşturan bir anılar koleksiyonudur. Bu koleksiyon sizi tanımlar. Bütün bunları belirli bir tarzı izleyerek çektiğinizde ise artık özendiğiniz hayalinizdeki kişisinizdir. Tekrar örneklersek belki geçmişte de bir insan topgun filmine gidip saçlarını amerikan traşı yaptırıyordu ama yediği yemekten yürüdüğü yola kadar oluşan komple özenilmiş bir kimliği kendisine dayatmıyordu.
Peki fotoğraf gerçeği yansıtıyorsa fotojournalizm gibi gerçekçi fotoğraf görüşleri nasıl işleyebilir? Çektiğiniz fotoğrafın fotoğrafını çektiğiniz şey kadar sizin aklınızdaki yansımasını da vurguladığını unutmamalısınız. Yani buradaki gazetecilik hem sizin olayı nasıl gördüğünüzü hem de olayın ne kadar görülebildiğini anlatmaktır. Ancak izleyici de aslında bilinçli bir okuyucu gibi bunun bilincinde olmalıdır.
Teknolojinin ilerlemesiyle günümüzde rotaya çıkan bir durum var. Herkesin elinde bir kamera olması ve bu kamera ile çektikleri fotoğraflar bir koleksiyonu sanal ortamda oluşturarak kendilerini bu şekilde tanıtarak. Instagram, Facebook gibi sosyal medya hesapları. Eğer otoportre diyebileceğimiz bu fotoğraflar kişinin görüntüsü kadar, kişinin aklında olmak istediği şeyi de anlatıyorsa bu fotoğrafları kişinin yansıması olarak değil öykündüğü imajın yansıması olarak algılamak gerekir.
Kişilerin sosyal medya fotoğraflarında öykündükleri bir imajı yansıtmaya çalıştıkları zaten yaygın olarak bilinen bir durum. Bu yeni oluşmuş bir şey de değil. En eski fotoğraflarda bile aileler öykündükleri bir şekilde gözükmek istiyorlardı. En güzel kıyafetleriyle, gülerek, sanki hiç sorunları yokmuşçasına mutlu.
Fakat sürekli otoportre çekmenin bir başka yanı daha var. Sürekli olarak bu öykünülen hayatın kişinin kendikendisi tarafından gene kendisine empoze edilmesi. Yani bir nevi kişinin fotoğraflarının çekilmesinden çok kişinin çekilmek istediği fotoğrafların kişinin kimlik diyebileceğimiz iç dünyasını oluşturmaya başlaması. Bir görsel dil seçildikten sonra bu görsel dile uygun hale gelmeye başlamak. Özgünlükten tamamen uzaklaşmak.
İşte buyüzden yeni nesiller belkide geçmişteki bütün nesillerden daha büyük bir yaratma sancısı içindeler. Tamamen takipçi konumundalar. Takip edilenlerse aslında eskileri araştırıp ısıtanlar ve onlar da aslında bazı takip edilen normlarını uygulamak durumundalar. Yani fenomen olmakta aslında bazı kalıplara uymaktan, fenomen olmayı seçmekten başka bir şey gerektirmiyor. Bu işte başarılı olmaksa temel bazı yeteneklere sahip olmaktansa belli bir kimliği yansıtmaya bağlı. Görüntünün gerçeği daha az yansıttığı ve aslında görüntünün gerçeği yönlendirdiği bu dönem aslında sinema ile başlıyor. Sosyal medya dediğimiz sistemin de en basit örneği ayna. Kişi aynaya bakıyor, oluşturduğu kimliği kendisine koşullandırıyor. Sonra sokağa çıkıp etrafına gösteriyordu. Modern sosyal medya döneminde ise bunu kamera ve sosyal medya hesabı üzerinden yapıyor.
Ama aradaki en büyük fark ayna karşısında kimliğini prova etmenin geçmişte katılımcıları çoğunlukla kadın olan küçük bir grup tarafından yapılması. Bugün ise bunun bir kimlik oluşturmanın en önemli adımı olarak kabul edilmesi ve herkes tarafından neredeyse her konuda tekrarlanması.
Sonuca gelirsek, çektiğiniz yemekten tutunda bir ağaca kadar sizin kimliğinizi oluşturan bir anılar koleksiyonudur. Bu koleksiyon sizi tanımlar. Bütün bunları belirli bir tarzı izleyerek çektiğinizde ise artık özendiğiniz hayalinizdeki kişisinizdir. Tekrar örneklersek belki geçmişte de bir insan topgun filmine gidip saçlarını amerikan traşı yaptırıyordu ama yediği yemekten yürüdüğü yola kadar oluşan komple özenilmiş bir kimliği kendisine dayatmıyordu.
