Hacı Gerandıqo Dogumuqo Berzeg (Ubıhça: Барзагь Гьарандыхъва ХӀаджы; ), Çerkesya Konfederasyonu'nun 1861-1864 arasında devlet başkanı olan Çerkes siyasetçi, askeri kumandan, ve daha sonra Osmanlı komutanı. Gençliği de dahil olmak üzere hayatının büyük kısmını Rus-Çerkes savaşı (1763-1864) cephelerinde geçirdi. Çerkes Soykırımı'nın ardından Osmanlı topraklarına sürülen Berzeg, Çerkesya'da yürüttüğü direniş için Sultan Abdülaziz tarafından Paşa rütbesi ile onurlandırıldı. 93 harbi sırasında Çerkeslerden oluşan bir birlik kurdu ve Osmanlı devleti için savaştı. Biyografi Gençliği [[Dosya:Ubykh_banner.png|sol|küçükresim|128x128pik|Gerandıqo Berzeg'in mensup olduğu Berzeg ailesinin tamgası]] Mezar taşında yazan bilgiye göre 1802 tarihinde doğdu. Çerkesler tarihlerini yazmadıkları ve tüm bilgiler Rus kaynaklarından geldiği için Berzeg'in erken yaşamı hakkında pek bir şey bilinmiyor. Gerandıqo Berzeg, Çerkesya'nın Soçi bölgesinin Mutıhuasua köyünde Berzeg klanına doğdu. Dedesi Muhammed Berzeg, Babası Hatajuq Berzeg, amcası İsmail Berzeg'dir. Askerî kariyeri Rus-Çerkes Savaşı İlk büyük askeri başarısı, 1841'de Sohum'da Sadz bölgesini Rusların elinden almasıdır. Aynı yıl general Anrep'i mağlup etti. 1846'da İsmail Berzeg'in ölümüyle Ubıh bölgesinin lideri seçildi. 14 Mayıs 1846'da Polonya Ulusal Hükûmeti Başkanı Adam Czartoryski'ye şunları yazdı: [[Dosya:Qerandiqo_Berzeg.jpg|left|küçükresim|Gerandıqo Berzeg, İstanbul'da sürgünde. Fotoğraf Abdullah Biraderler tarafından çekilmiştir.|256x256pik]] En büyük seferine 1854'de çıkan Berzeg, Rus ordusu tarafından işgal edilen bölgeleri ve kaleleri yeniden ele geçirmek için yola çıktığı ve büyük ölçüde başarılı oldu. 1857'de kuvvetlerini İsmail Zayuş ile birleştirdi ve Gagra'da Rus kuvvetlerine saldırdı. 1860'da Çerkes Meclisi'nin başkanı olarak seçildi. Meclis hükûmeti, Eylül 1861'de Rus Çarı II. Aleksandr ile barışı tesis etmek için görüştü ve Berzeg Rus çarını ikna etmeye çalıştı: Ancak Çarlık hükûmeti mutlak kontrol sağlamak için Çerkesleri Kafkasya'dan çıkarmak istiyordu, Çerkesya'nın ilhakı Rusya'nın emelleri için yeterli değildi. Çar, babası I. Nikolay'ın politikasını tutarlı bir şekilde sürdürdü ve Çerkes barış önerilerini reddetti. Meclis bir toplantı yaptı ve Rus taleplerinin reddine karar verdi. Meclis, her iki ülkeden de destek almak için hızla Osmanlı İmparatorluğu ve Birleşik Krallık'a heyetler gönderdi. İngiliz delegeleri, bağımsız bir Çerkesya'nın tanınmasının yanı sıra, tutarlı bir devlette birleşirlerse Paris'ten olası tanınma sözü verdiler. Osmanlı'da ise Çerkes işleriyle ilgili özel bir komite oluşturuldu ve yerel Müslüman halktan bağışlar alındı. Meclis binası Temmuz 1862'de bir çıkartma birliği tarafından yakıldı. Bundan sonra Meclis toplantıları, Meclis Başkanı Gerandıqo Berzeg'in memleketi olan Mutıxwa (şimdiki ‘Plastunki’) bölgesinde yapılmaya başlandı. 1864'teki yenilginin ardından, Berzeg savaşı bitirmek ile direnmeye devam etmek arasında kaldı. Konuyu tartışmak için İslam alimlerine danıştı ve hatta Abhazya prensi Mihail Çaçba ile görüştü. O yokken 3 bin kişilik ordusu Rus ordusunun saldırısına uğradı ve tamamen yok edildi. Bundan sonra başta direnmeye devam etme kararı alsa da, yeterince asker toplayamayan Berzeg 24 Mart 1864'te Berzeg, Çerkeslerin askeri faaliyetlerini durduracağını ilan etti ve Osmanlı topraklarına sürgüne gönderildi. Sürgüne gitmeden önce son bir konuşma yaptı: Sürgünde Osmanlı topraklarına geldikten sonra Osmanlı Padişahı Abdülaziz tarafından bizzat davet edildi ve Çerkesya'da yürüttüğü direnişin şerefine Paşa rütbesi verildi. Kendisine aynı zamanda aylık maaş ve İstanbul'da bir asilzade evi teklif edildi, fakat Berzeg teklifi kibarca reddederek Manyas'ta küçük bir köye taşındı. Bu sırada Çerkes Soykırımı hakkında Çerkesçe şiirler ve ağıtlar yazdı. 93 harbi sırasında Çerkeslerden oluşan bir birlik kurdu ve Osmanlı devleti için savaştı. 93 Harbi bittikten sonra tekrar hacca gitti ve 1880 yılında öldü. Kişisel hayatı Berzeg dindar bir Müslümandı ve 1839, 1849, 1879 tarihlerinde hacca gitti. Mezar taşındaki bilgiye göre Ayşe Yediç Hanım ile evliydi. Anısı Anıt mezar 2021 yılında, Hacı Berzeg'in mezarının durumundan rahatsız olan Çerkes aktivistler, mezarın restore edilmesi için bir kampanya başlattılar. Mart 2022'de, Manyas kaymakamı Koray Çelik bölgedeki mezarlıkları ziyaret ederken, Hacı Berzeg'in mezarının eskimiş ve yıkılmış durumundan etkilendi ve Çerkes dernekleriyle iletişime geçerek mezarın restore edilmesine destek olacağını belirtti. Türk hükûmeti ile Çerkes organizasyonları arasında işbirliği başladı ve anıt mezarın inşaatı Haziran 2022'de tamamlandı. Çerkes liderleri, Berzeg ailesinin temsilcileri, milletvekilleri ve diğer önemli kişilerin katılımıyla açılış töreni düzenlendi. Törende Fatiha okunarak Berzeg için dua edildi. Milletvekili Yavuz Subaşı yaptığı konuşmada şunları söyledi: "Dilinizi korursanız bundan sonra gelecek tahribatı önlersiniz. Buna din de dahil." Hacı Berzeg'in son vasiyeti naaşının bir parçasının memleketi Çerkesya'da gömülmesi yönündeydi. Ancak mezarın açılması ve parçalarının alınması İslâmi açıdan uygun görülmediği için mezarın bulunduğu Tepecik Mahallesi'nden getirilen sembolik miktarda toprak, Berzeg'in vasiyetini yerine getirmek için doğduğu topraklara taşındı. Ayrıca, Hacı Berzeg'in soyundan gelen Asım Berzeg, Çerkesya'dan getirilen toprağı mezarın üzerine serpiştirerek manevî olarak son vasiyeti gerçekleştirdi. Kaynakça Kategori:Çerkes soylular Kategori:Osmanlı askerleri Kategoriaşalar Kategori:1802 doğumlular Kategori:Müslüman askerler Kategori:Çerkes asıllı kişiler Kategori:Osmanlı Çerkesleri Kategori:Kafkas Savaşı'nda kişiler