Giresun (il)

[bullvar_katip]

Giresun, fındığı ile tanınan ve Karadeniz Bölgesi'nin doğusunda yer alan il. Kirazın bütün dünyaya buradan yayıldığı kabul edilir. Karadeniz'e kıyısı olan Giresun doğudan batıya Trabzon, Gümüşhane, Erzincan, Sivas ve Ordu illeriyle çevrilidir. Trafik numarası 28'dir. Yerli halkın çoğunluğunu Çepniler oluşturur. 1500'lü yıllardaki Osmanlı Tahrir Defterlerinde yöreye Vilayet-i Çepni de denmektedir. Giresun ili, Mustafa Kemal'in 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktıktan sonraki dönemde olan kişisel muhafızlarının (Topal Osman ve Silah Arkadaşları) memleketi olan bir ildir. Şehir, Aksu ve Batlama vadileri arasında denize doğru uzanan bir yarımada üzerinde kurulmuştur, tam karşısında Karadeniz'in bir adası olan Giresun Adası (Aretias) vardır. Giresun ili 1920 yılına kadar Trabzon iline bağlı kalmış, bu tarihte müstakil sancak, 1923 yılında ise il olmuştur. 1923 yılında Giresun ili; merkez, Tirebolu ve Görele ilçesi ile bunlara bağlı Bulancak, Keşap ve Espiye bucaklarından ibaretti. 1933 yılında Şebinkarahisar'ın illiğinin kaldırılması ile Şebinkarahisar ve Alucra ilçeleri de Giresun'a bağlanmıştır. 1934 yılında Bulancak, 1945 yılında Keşap, 1957 yılında Espiye, 1958 yılında Dereli, 1960 yılında Eynesil, 1987 yılında Piraziz ve Yağlıdere, 1992 yılında Çanakçı, Güce, Doğankent ve Çamoluk ilçelerinin kurulması ile ilçe sayısı 16 olmuştur. İsminin kökeni Giresun isminin kökeni hakkında üç rivayet vardır. Rivayetlerden birincisi; "Kerasus" kelimesinden gelmektedir. Birinci rivâyete göre bu isim, "Kerasus"ta bol miktarda yetişen kirazdan gelmiştir. İkinci rivâyete göre ise; Giresun denize doğru uzanan bir yarımadanın üzerine kurulmuştur. Bu yarımadanın şekli de boynuza benzemektedir. İşte bu sebepten Yunancada boynuz anlamına gelen "Keras"dan türemiştir. Üçüncü rivayet ise Spartaküs isyanını bastıran ünlü Romalı General Kerasusa atfen verilmiş olmasıdır. Tarihçe Giresun, bir Miletos kolonisi olarak kurulmuştur. Yunanca adı "Kerasus"dur. İsminin, yabani kiraz ağaçlarından dolayı "Kiraz diyarı" olabileceği söylenir. Giresun, 1397 yılında Türkmen beyi Emir Oğlu Süleyman Bey tarafından fethedilerek Türk yurdu haline getirilmiş olup, Eski Türklerde adı Vilayet-i Çepni'dir. Vilayet-i Çepni güneyde Gümüşhane/Koyulhisar, Gürgentepe; doğuda Beşikdüzü Abdal Musa (Sis) dağının etekleri, Kürtün hattı iç kesimlere yayılan bölgedir. Türkmen boylarından olan Çepnilerin buraya Horasan'dan tarihi İpek Yolu'nun Gümüşhane, Kürtün civarındaki gümüş madenlerinin ve limanların güvenliğini sağlamak üzere gönderilmiş olabileceği belirtilmektedir. Giresun Çepnileri makamı Güvendi yaylasında bulunan Güvenç Abdal'ın müridleriydiler. Giresun merkezi, 1397 yılından bu yana düşman işgali görmemiştir. Coğrafya Giresun yeryüzü şekilleri bakımından engebeli bir görünüşe sahiptir ve dağlar, vadiler ve dik kıyılar geniş yer kaplamaktadır. Karadeniz kıyısı boyunca uzanan oldukça dar ve alçak düzlüklerden oluşan bir kıyı şeridi ile güneyde Kelkit Çayı Vadisi arasını kaplayan Giresun Dağları şehrin yeryüzü şekillerinin çatısını meydana getirir. Kıyıdan 50–60km içeride, kıyıya paralel olarak yükselen bu dağların ortalama yüksekliği 2000 metredir. Bazı yerlerde 3000 m’yi aşan Giresun Dağları’nın en önemli yükseltileri şunlardır: Abdal Musa Tepesi (3.331 m), AkılBaba 3300, Cankurtaran Tepesi (3.278 m), Gâvur Dağı Tepesi (3.067 m), Küçükkor Tepesi (3.044 m), Karagöl Dağları üzerindeki Karataş Tepesi (3.107 m) ve Kırkkızlar Tepesi (3.040 m). Kıyıya paralel olarak yükselen bu dağlar üzerinde, kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşım, Şehitler (2.350 m), Eğribel (2.200 m) geçitlerinden, Kurtbeli Mevkii’nden (1760 m) ve ilçelerin yayla yollarından sağlanır. Şebinkarahisar, Alucra ve Güce ilçelerini içine alan ve daha az engebeli olan güney kesiminde ortalama yükseklik 1000-1500 metre civarında olup arazi Kelkit Vadisi'ne doğru eğimlidir. Giresun’un güneyini kuşatan dağlar kuzeye ve güneye doğru alçalarak belirli yerlerde düzlükler oluşturur. 1750-2200 metre yükseklikteki bu düzlüklerde pek çok yayla vardır. Giresun Dağları üzerindeki bu yaylaların başlıcaları Kümbet, Kulakkaya, Bektaş, Tamdere, Karagöl, Eğribel, Kazıkbeli, Çakrak, Paşakonağı, Karaovacık ve Sisdağı yaylalarıdır. Espiye ilçesinin düzenlemiş olduğu yayla şenlikleri vardır. Yönetim İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar. İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23) İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümeni’ni seçer. Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur. Giresun Valisi, 1973-Korgan doğumlu Mehmet Fatih SERDENGEÇTİ’dir. Ağustos 2023/376 sayılı kararla İçişleri Bakanlığı Personel Genel Müdürü iken atanmıştır. Giresun Belediye Başkanı, 1972-Dereli doğumlu Av. Aytekin Şenlikoğlu (AK Parti), 31 Mart 2019 seçimlerinde %48,86 oy oranıyla seçilmiştir. 2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Giresun İl Genel Meclisi üye sayısı, 28 AK PARTİ, 7 CHP ve 5 MHP olmak üzere 40’tır. 2018 Genel seçimleri sonucu, Giresun'u temsilen TBMM'ye AKP'den 3 milletvekili (Cemal Öztürk, Kadir Aydın, Sabri Öztürk) ve CHP'den 1 milletvekili (Necati Tığlı) seçilmiştir. İlçeler 2016 TÜİK verilerine göre ilde merkez ilçe ile beraber 16 ilçe, 8 belde ve 551 köy vardır. İlçeler: Alucra Bulancak Çamoluk Çanakçı Dereli Doğankent Espiye Eynesil Görele Güce Keşap Merkez Piraziz Şebinkarahisar Tirebolu Yağlıdere Nüfus Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2023 verileri ) Giresun ili nüfusu: 450,862'dir. Bu nüfusun % 72,23'ü şehirlerde yaşamaktadır (2022 sonu). İlin yüzölçümü 7.025 km'dir. İlde km'ye 64 kişi düşmektedir. (Bu sayı Merkezde 387’dir.) İlde yıllık nüfus artış oranı %0,16 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Doğankent (% 3,13)- Yağlıdere (-% 4,08) 06 Şubat 2023 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 16 İlçe, 24 belediye, bu belediyelerde 199 mahalle ve ayrıca 553 köy vardır. İlin yıllara göre nüfusları Kültür Yöre halkı büyük şehirlere göçe başladığından beri eski gelenekleri az da olsa terk etme yolunu tutmuştur. Ancak büyük çoğunluk eski Karadeniz, göreneklerine bağlıdır. Bu gelenek ve görenekler çoğunlukla eski söylentilere dayanır. Karadeniz kültürü etkisini hala göstermektedir sözlü olarak. Müzik ve folklorde bunu görmek mümkündür. Her yıl Mart ayının 14'ünde yılbaşı tutulur. O sabah erkenden kalkılır, deniz veya akarsudan su alarak eve gelinir ve sağ ayak ile eşikten geçilerek eve girilir. Su evin dört bir tarafına serpilir. Eğer hayvanlar varsa onların üzerine de serpilir. O gün kimse evine uğursuz gelir diye misafir kabul etmez, ancak ayağı denenmiş birisi varsa o eve çağrılır. Gelen kişi sağ ayağını içeriye atar, "Yeni yılınız hayırlı olsun, martınızı bozuyorum" der, o gece evde ısırgan veya paça pişirilir, içine yeşil boncuk atılır. Bunları yerken boncuk kimin ağzına gelirse o yıl bu şahıs ekine başlar, aile içerisinde bol rızıklı kabul edilir. Yine Mart'ın 14'ünde gün tutulur. Mart'ın 14'ü, Mart'ın 15'i, Nisan 16'sı, Mayıs vb. aylar olarak adlandırılır. O günlerdeki havanın durumuna göre o ayların nasıl geçeceği hakkında fikir yürütülür. 5-6 Mayıs'ta Eski Türkmen adeti olan Hıdrellez tutulur. Bugün Hızır ve İlyas'ın bir araya geldiğine ve artık kış ayının bitip güzel günlerin geleceğine inanılır ve Göktanrı'ya en yakın yerlerde yani yüksek tepelerde kutlamalar yapılır. Akşamdan 3-5 genç kızlar niyet tutarak bir gül ağacının dibine yüzüklerini gömerler. Sabahleyin mani okuyarak onları çıkarırlar. Söylenen maninin manasına göre talihlerini denerler. Ramazan'da çocuklar Dımbılçı denen bir grup oluşturup maniler söyleyerek iftardan sonra evlerin kapılarını çalarlar ve hediyeler toplarlar. Cenazelerde talkım veriler kırk ve elli ikinci günlerde dualar okutulur. Eski zamanlarda zengin ve hatırlı şahısların mezarlarının başında ilk 3 veya 7 geçe kandil yakılırdı. Şehrin birçok yerlerinde Kutsal ocak yerleri bulunur. Ocak yerlerinde Dilekler tutulur, hastalara şifa, dertlere devalar aranır. Ateş kutsaldır, su dökülmez. Ulaşım Giresun'da şehir içi ulaşım dolmuşlar ile sağlanır. Şehirler arası yolculuklarda terminallerden kalkan otobüsler mevcuttur ve hemen hemen her şehre otobüs bulmak mümkündür. Ordu-Giresun Havalimanı'ndan kalkan uçaklar ile şehirler arası yolculuk ve uluslararası yolculuk yapılabilmektedir. Ayrıca Ordu'ya her 20 dakikada bir, Trabzon'a her yarım saat başı dolmuş bulunmaktadır. Konum Üniversiteler Giresun Üniversitesi Spor 2021-22 Sezonundan itibaren, Giresunspor Süper Lig'de tekrar mücadeleye başlamıştır. Hentbol kadınlar 1.ligde Görele Belediyesi Giresun GSK süper lige çıkmıştır. Voleybol kadınlarda 1957 Espiyespor 2.lige çıkmıştır. BAL 'da 1926 Bulancakspor ve Görelespor ligde kalmışlardır. Voleybol erkekler 1.ligde Bulancak Belediyesi küme düşmüştür. Futbol kadın 3.ligde 1 takım, basketbol, voleybol, hentbol bölgesel liglerinde toplam 6 takım daha vardır. Ziraat Türkiye Kupası'nda Giresunspor, 5.turda Fenerbahçe'ye elenmiştir. Hentbol Kadınlar Türkiye Kupası'nda Görele Belediyespor, 2.tur grubunda elenmiştir. Önemli spor tesisleri: Çotanak Stadyumu (spor kompleksi)(22.028 ), 19 Eylül Spor Salonu (1.500), Giresun Olimpik Kapalı Yüzme Havuzu (1.500). Kardeş şehirler Sagae, Japonya (21.11.1989) Taganrog, Rusya (10.10.1995) Şeki, Azerbaycan (12.03.2001) Urmiye, İran (07.02.2008) Kalmar, İsveç (05.03.2008) Gemlik, Türkiye (18.02.2009) Tekirdağ, Türkiye (06.12.2012) Çanakkale, Türkiye (05.11.2014) Batonyterenye, Macaristan (04.02.2015) Polatlı, Ankara(14.09.2015) La Louviere, Belçika (03.02.2016) Ulgi, Moğolistan (03.02.2016) Alba, İtalya (02.02.2017) Ayrıca bakınız Giresun ilindeki yerleşim yerleri listesi Kaynakça Dış bağlantılar Giresun Valiliği Giresun Belediyesi Meclis Tutanaklarıyla Giresunun İl Oluşu