Girit (eyalet)

[bullvar_katip]

küçükresim|sağ|1827 yılına kadar Girit'in idari bölümleri. Girit Eyaleti, 1669 yılında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti. Merkezi önce Kandiye sonra Hanya olmuştur. Osmanlı döneminde Girit Vilayeti; Hanya, İsfakiye, Resmo, Kandiye ve Laşid sancaklarına ayrılmıştı. Vilayet merkezi Hanya şehriydi. Sancak merkezleri adları anılan kasabalardır. Ancak Laşid Sancağının idare merkezi Yenişehir, İsfakiye Sancağının idare merkezi Vamus kasabalarıydı. Tarihi Girit'in fethi Girit adası, Girit Savaşı (1645-1669) ile Osmanlı Devleti'nin yönetimine geçmiştir. Girit adası 17. yüzyılda Venedikliler'in elinde bulunmaktadır. Osmanlı Devleti'ne göre Ege Denizi ve Akdeniz'in güvenliği için Girit adasının alınması gerekiyordu. Görevden alınan kızlarağası Sünbül Ağa, Mekke kadılığına atanan Mehmet Efendi ile birlikte Hacca gitmekte iken binmiş oldukları gemi Malta korsanlarının saldırısına uğramıştır. Gemide bulunan 600 kişiden 60 kişi kurtulmuş geriye kalanları öldürülmüştür. Malta korsanları elde ettikleri eşyaların bir bölümünü Girit valisine vermiştir. Bu olay üzerine Osmanlı Devleti, Venediklilere savaş açmıştır. 1645 yılında Yusuf Paşa komutasındaki 300 gemiden oluşan donanma ile ordu Girit'e gönderilmiştir. Hanya kalesi ve adanın büyük bölümü Osmanlı Devleti'nin eline geçmiştir. Yalnız adanın merkezi olan Kandiye ele geçirilememiştir. Venedikliler buna karşılık olarak Yunanistan kıyılarına saldırıda bulunmuşlardır. Venedikliler Bozcaada ve Limni adalarını kuşatarak Çanakkale boğazını kapamıştırlar. Köprülü Mehmet Paşa sefere çıkarak boğazı ablukadan kurtarmıştır. 1666 yılında Köprülü Fazıl Ahmet Paşa ordunun başında Girit adasına giderek Kandiye'nin alınabilmesi için gerekli hazırlıkları yapmıştır. Kandiye iki buçuk yıl şiddetli bir kuşatmadan sonra Osmanlı Devleti'nin eline geçmiştir. Ardından Girit adası Osmanlı Devleti eyaletlerinden biri olmuştur. Nüfus Girit adası, Osmanlı yönetimine geçtikten sonra yerli halkın büyük bir kısmı Müslüman olmuştur. Özellikle büyük şehirlerde çoğunlukta olmuşlardır. 19. yüzyıla kadar ada nüfusunun yarısı Müslüman tahmin edilirken 1821'den sonra şiddet olayları ve göç nedeniyle devamlı azalmıştır. Son kalan Müslümanlar Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi ile adayı terk etmiştir. 19. yüzyılda adada 160 cami, 250 kilise/manastır ve 3 sinagog bulunmakta idi. Sancakları Kaynakça