Giyim tarihi

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

300px|küçükresim Giyim tarihi, giyim ve tekstillerin insanlık tarihi boyunca gelişimini, kullanımını ve bulunabilirliğini izler. Giyim ve tekstil, farklı medeniyetlerde farklı zamanlarda mevcut olan malzeme ve teknolojileri yansıtır. Bir toplumdaki giyim ve tekstillerin çeşitliliği ve dağılımı, sosyal gelenekleri ve kültürü ortaya koyur. Giyim ve tekstil tarihi, insanlık tarihi boyunca giyim ve tekstillerin mevcudiyet, kullanım ve gelişiminin izini sürer. Giyim ve tekstil, farklı medeniyetlerde farklı zamanlarda mevcut olan malzeme ve teknolojileri yansıtır. Bir toplumdaki giyim ve tekstilin çeşitliliği ve dağılımı, toplumsal adet ve kültürleri ortaya çıkarır. Giysi giymek münhasıran bir insan ve insan toplumunun özelliğidir. Bilim adamları arasında, insanların ne zaman giysi giymeye başladıkları konusunda anlaşmazlıklar bulunuyor, ancak vücut bitlerinin evrimini içeren araştırmalar, bunun yaklaşık 170.000 yıl önce başladığını öne sürüyor. Antropologlar, özellikle insanlar yeni iklimlere göç ederken bitkiler ve hayvan derilerinin soğuk, sıcak ve yağmurdan korunmak için uyarlandığına inanıyor. Tekstil tarihi insan uygarlığı kadar eskidir ve zaman geçtikçe daha da zenginleşmiştir. Hindistan'da ipek dokuma MS 400 dolaylarında tanıtıldı, oysa Hindistan'da pamuk eğirme tarihi MÖ 3000'e kadar uzanıyor. Tekstiller, Orta Doğu'da geç Taş Devri'nde ortaya çıkmış iplik veya bükülmüş liflerin daha sonra ağ, ilmek, örgü veya keçe kumaş yapımı ile ilk kez elde edilmiş olabilir. Antik çağlardan günümüze tekstil üretim yöntemleri sürekli olarak gelişmiştir ve mevcut seçenekler, insanların eşyalarını taşıma, giyim ve çevre dekorlarını etkilemiştir. Giyim ve tekstil araştırmalarında kullanılan kaynaklar arasında arkeoloji yoluyla keşfedilen malzeme kalıntıları; tekstillerin temsili ve sanatta üretimi; kumaş, alet ve hazır giyim üretimi, satın alınması, kullanımı ve ticareti ile ilgili belgeler bulunuyor. Tekstil tarihi bilimi, özellikle erken dönemleri, maddi kültür çalışmalarının bir parçasıdır. Tarih öncesi gelişme Tarih öncesinde tekstil ve giysinin gelişimi, 20. yüzyılın sonlarından bu yana bilimsel çalışmaların konusu olmuştur. Bu kaynaklarla, tarih öncesi gelişmelerin tutarlı bir tarihi çıkartılabilmiştir. Bununla birlikte, bilim adamları, insanların ne zaman giysi giymeye başladıkları konusunda hiçbir zaman anlaşamadılar ve çeşitli uzmanların önerdiği tahminler, 40.000 ila 3 milyon yıl öncesine kadar değişiyordu. Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nden antropologlar Ralf Kittler, Manfred Kayser ve Mark Stoneking tarafından yapılan araştırmalar, bitlere dayanan dolaylı bir yöntemle giysinin ilk kullanım tarihini bulmaya çalıştı. Bu tarihleme yönteminin gerekçesi, insan vücut bitinin (P. humanus corporus) giysi dışında yaşayamaması ve barınak olmadan sadece birkaç saat sonra ölmesinden kaynaklanmaktadır. Bu, vücut bitinin ebeveyni olan Pediculus humanus'tan türleşme tarihinin, insanların giyim kuşamını ilk benimsemesinden daha önce gerçekleşmiş olamayacağının kuvvetli bir işaretidir. Vücut bitinin hem ebeveyn, hem de kardeş alt türü olan baş bitinden (P. humanus capitus) ayrıldığı tarih, mutasyonlar üzerinden belirlenebilir. Bu çalışmalar, 40.000 ila 170.000 yıl öncesine ait tarihler üretti ve en büyük türleşme olasılığı yaklaşık 107.000 yıl önceydi. Kittler, Kayser ve Stoneking, giysinin icadının, modern Homo sapiens'in başladığı düşünülen Afrika'nın sıcak ikliminden kuzeye doğru göçüyle aynı zamana(100.000 ila 50.000 yıl önce) denk gelmiş olabileceğini öne sürüyor. Yine genetik saate dayanan ikinci bir araştırmacı grubu, giysinin 30.000 ila 114.000 yıl önce ortaya çıktığını tahmin ediyor. Bu tahminlerden bazılarının, Afrika'dan bilinen ilk insan göçünden önceye dayandığına dikkat etmek önemlidir. Bununla birlikte, artık soyu tükenmiş olan diğer Hominid türleri de giysi giymiş olabilir ve daha önce göç etmiş gibi görünebilir. Şu anda insan giysilerini istila eden bitler, Homo sapiens tarafından daha soğuk iklimlerde bu kuzen homininlerin vücutlarından veya atılan giysilerinden alınmış olabilir. Doğrudan arkeolojik kanıtlarla tarihleme, bitlerin ima ettiği tarihlerle tutarlı tarihler üretir. Eylül 2021'de bilim adamları, Fas'taki tortulardaki bulgulara dayanarak kıyafetlerin 90.000 ila 120.000 yıl önce yapıldığına dair kanıtlar bildirdiler. Bununla birlikte, bu arkeolojik göstergeler ve genetik kanıtlara rağmen, yaygın olarak kabul edilen tek bir tahmin yoktur. Mağara resimleri ve resimli kanıtlar, yaklaşık 30.000 yıl önce, Paleolitik dönemde elbisenin varlığını öne sürüyor, ancak bunlar deri etekler idi. Tekstil kıyafetleri yaklaşık 27.000 yıl önce fark edilirken, arkeologlar tarafından MÖ 7000'den kalma gerçek tekstil parçaları keşfedildi. Kıyafet giymek yalnızca bir insan özelliğidir ve çoğu insan toplumunun bir özelliğidir. Erkekler ve kadınlar, son Buzul Çağı'ndan sonra kıyafet giymeye başladılar. Antropologlar, özellikle insanlar yeni iklimlere göç ederken, hayvan derilerinin ve bitki örtüsünün soğuktan, sıcaktan ve yağmurdan korunmak için örtülere adapte edildiğine inanırlar. Tekstiller, Orta Doğu'da son Taş Devri'nde ortaya çıkdı. Bunlar keçe veya eğrilmiş liflerden ipliğe dönüştürülebilir ve daha sonra kumaş yapmak için ağ, ilmek, örgü veya dokunabilir. Giysilerin erken benimsenmesi Mümkün olan en eski örnek, 60.000 yıl önce, Güney Afrika'daki Sibudu Mağarası'nda bulunan bir iğne ucu (eksik gövde ve göz) 'dir. 41.000 ila 15.000 yıl öncesine ait iğnelerin diğer erken örnekleri, Slovenya, Rusya, Çin, İspanya ve Fransa gibi birçok yerde bulunur Dikiş iğneleri en az 50.000 yıl öncesine (Denisova Mağarası, Sibirya) tarihlendi ve muhtemelen H. Denisova/H. Altay tarafından Neandertal ve insan gruplarının gelişinden yaklaşık 10.000 yıl önce yapılmış olması olasıdır. Mümkün olan en eski örnek, 60.000 yıl önce, Güney Afrika'daki Sibudu Mağarası'nda bulunan bir iğne ucu (eksik gövde ve göz)dur. Diğer erken iğne örnekleri 41.000 ila 15.000 yıl öncesine aitler ve birden fazla yerde bulunur, örneğin Slovenya, Rusya, Çin, İspanya ve Fransa. En eski boyalı keten lifleri, Gürcistan'daki tarih öncesi bir mağarada bulundu ve 36.000 yıl öncesine uzanıyor. Güney Fransa Pireneler'de bulunan 25.000 yıllık Venüs figürü" Lespugue Venüsü ", bükülmüş bir elyaf veya kumaş eteği tasvir ediyor. Diğer bazı Batı Avrupa figürlerinin sepet şapkaları, bel kemerleri ve göğsün hemen üstünde vücudun etrafına sarılmış bir bez kayış vardı. Doğu Avrupa heykelcikleri kalçaların üzerinde kemer takıyordu, bazen de bunların altından sarkan ipli etekler vardı. Arkeologlar James M. Adovasio, Soffer ve Hyland'a göre, giysiler daha çok gerçek veya hayali, farklı sosyal kategorilerin bir göstergesi olarak hizmet eden ritüel giysileriydi. Arkeologlar, aynı dönemde tekstil sanatlarında kullanıldığı düşünülen eserler keşfettiler: MÖ 5000'den kalma ağ ölçüleri, iğ iğneleri ve dokuma çubukları. Eski tekstil ve giyim Yakın geçmişte modern teknolojik gelişmeler nedeniyle antik tekstil ve giyim bilgisi genişledi. Birlikte dikilen derilerin aksine ilk gerçek tekstil muhtemelen keçeydi. Güney Amerika'nın bilinen ilk tekstili Peru'daki Guitarrero Mağarası'nda keşfedildi; Bitkisel elyaftan dokundu ve tarihi MÖ 8.000 yılına uzanır. Başka bir erken tekstil yöntemi olan Nålebinding'in hayatta kalan örnekleri İsrail'de bulundu ve MÖ 6500'den kalmadır. Tezgahlar Tarih öncesinden Orta Çağ'ın başlarına kadar, Avrupa'nın çoğu, Yakın Doğu ve Kuzey Afrika için, tekstil üretimine iki ana tip dokuma tezgahı hakimdi. Bunlar, çözgü ve iki uçlu dokuma tezgahıdır. Kirişin uzunluğu tezgâhta dokunan kumaşın enini belirler ve genişliği 2-3 metreye kadar çıkabilirdi. Erken dokuma giysiler genellikle tam tezgah genişliklerinde, dökümlü, bağlanmış veya yerine sabitlenmiş olarak yapılmıştır. Korunma Arkeolojik kalıntıların korunması maruz kaldığı iklim koşullarına göre büyük ölçüde değişir; Orta Doğu, Güney Amerika ve Çin'in kurak bölgeleri, kilden tekstil baskıları ve grafik tasvirlerle birlikte iyi durumda, çok erken dönemlere ait pek çok örnek sağladı. Kuzey Avrasya'da, turba bataklıkları, kaya tuzu madenleri, meşe tabutlar ve permafrost da tekstil ürünlerini korudu ve tüm Neolitik giysiler hayatta kalabildi. Hindistan alt kıtası, Sahra altı Afrika ve diğer nemli bölgelerde tekstilin erken gelişimi belirsizliğini koruyor. Antik dünyada textil ticareti Neolitik ve Tunç Çağlarında, Avrasya Bozkırlarının toprakları, göçebe topluluklar ağının gelişim ve etkileşimi için bir ortam sağladı. Bozkır Rotası, Asyanın bölgelerini ticaret ve giyim de dahil olmak üzere kültür aktarımı ile birbirine bağlar. MÖ 114 civarında, Han hanedanı İpek ticaret yolunu başlattı. İpek Yolu, Çin'deki Chang'an (bugünkü Xi'an ) ile Küçük Asya ve Akdeniz arasında, 8000km üzerinde birbirine bağlı bir dizi antik ticaret yoludur. İpek Yolu üzerindeki ticaret, Çin, Mısır, Mezopotamya, İran, Hint Yarımadası ve Roma'nın büyük uygarlıklarının gelişmesinde önemli bir faktördü ve modern dünyanın temellerinin atılmasına yardımcı oldu. Tüccarları, hacıları, keşişleri, askerleri, göçebeleri ve şehir sakinlerini Akdeniz'e bağlayan İpek Yolu üzerinde lüks tekstil alışverişi hakimdi. Yakındoğu Yakın Doğu'nun en eski dokumaları Neolitik döneme ait Çatalhöyük'te elde edilen, ölüleri sarmak için kullanılmış keten kumaşlar olabilir; bunlar Kömürleşmiş ve "birkaç kat kil/alçı ile korunmuş, MÖ 6000 dolaylarına radyokarbon tarihlemesi yapılan kalıntılardır. Yakın Doğu'da MÖ 8000 dolaylarında keten yetiştiriciliğine dair kanıtlar var. Ancak yünlü yapağılı koyunların üremesi çok daha sonra gerçekleşir; MÖ 3000. İyi korunmuş keten kumaşlar Savaşçı Mağarası'nda bulundu ve MÖ 3200 yıllarına tarihleniyor. Mezopotamya'da bir Sümer'linin giyimi, yaz aylarında özellikle basitti. Zengin erkekler bile kaunakes olarak bilinen kısa, kadınlar bileklerine kadar uzun elbiseler giyerlerdi. Kral ortasında bir kemer olan, dizlerine kadar uzanan bir tunik ve ceket giymişti. Kışın koyun kürkünden giysiler yapılırdı. Zamanla Mezopotamya'da yün dokumacılığın gelişmesi giyimde büyük bir çeşitliliğe yol açmıştır. MÖ 3. binyılın sonları ve sonrasında erkekler, kısa ve hatta dizlerinin üzerinde, kemerli (zenginlerin üzerine yün bir pelerin giydiği) tunikler giydiler. Kadın elbiseleri daha çeşitli tasarımlara sahipti: kollu veya kolsuz, dar veya geniş, genellikle uzun ve vücudu öne çıkartmayan. Ayrıca bakınız Antik dünyada giyim Batı modası tarihi Moda tasarımı tarihi İpek tarihi Çıplaklık tarihi Mayo tarihi Sütyen tarihi Bikini tarihi Çıplaklık tasvirleri Kaynakça Kategori:Toplumsal tarih Kategori:Sanayi tarihi Kategori:Tekstil Kategori:Tekstil sektörün tarihi Kategori:Giyim tarihi

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Giyim tarihi

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi