Google Chrome

[bullvar_katip]

Google Chrome, Google tarafından geliştirilen ücretsiz bir web tarayıcısıdır. Eylül 2008'de Microsoft Windows sürümü yayımlanmış; daha sonra Linux, macOS, iOS ve Android sürümleri de geliştirilmiştir. Google, Chrome'un kaynak kodlarının büyük kısmını Chromium adlı açık kaynak projesi kapsamında paylaşır. Dahili Adobe Flash Player gibi bazı bileşenlerin kaynak kodları paylaşılmaz. Chrome'un 27. sürümüne dek WebKit layout motoru kullanılıyordu, ancak 28. sürümden itibaren iOS dışındaki tüm platformlarda WebKit motorunun bir çatallaması olan Blink motoruna geçilmiştir. Google Chrome'un başarısı nedeniyle Google, "Chrome" markasını Chromecast, Chromebook, Chromebit, Chromebox ve Chromebase gibi farklı ürünlerde de kullanmaktadır. StatCounter istatistiklerine göre 2017’nin ikinci çeyreğinde Google Chrome'un masaüstü tarayıcı pazarındaki payının %63 olduğu tahmin edilmektedir. Aynı tahminlere göre tüm platformların toplamındaki pazar payı %54, akıllı telefonlardaki pazar payı %54'tür. Tarihçe Google'ın eski CEO'su Eric Schmidt, Google Chrome'un çıkışından 6 yıl önce bağımsız bir tarayıcı yapma fikrine karşıydı. Google'ın küçük bir şirket olduğunu düşünüyor ve bu fikrin şirketi zedelemesini istemiyordu. Ancak şirket kurucuları Sergey Brin ve Larry Page birkaç Mozilla Firefox geliştiricisini işe alarak beta sürümünün oluşmasını sağladılar. Duyurulması Orijinal duyuru tarihi 3 Eylül 2008 olan bu yeni tarayıcının özelliklerini ve nedenini açıklayan, Scott McCloud tarafından oluşturulan karikatür gazetecilere ve bloglara gönderilmiştir. Avrupa için hazırlanan kopyalar Philipp Lenssen'nin Google Blogoscoped'da yer almıştır 38 sayfalık karikatür 1 Eylül 2008 tarihinden itibaren sayfalarında yer almaktadır. Hemen ardında Google, Google Books adıyla karikatürleri kendi sitesinde yayınlamaya başladı. Ve resmi blogunda erken duyuru açıklamasıyla birlikte bundan bahsetti. Test sürümleri küçükresim|Chrome ve Chromium arasındaki farkı açıklayan, Linux için Chromium'un eski bir sürümü Microsoft Windows için Beta sürüm 2 Eylül 2008'de, 43 dilde kullanıma sunuldu. Google, diğer işletim sistemleri için de uygulamanın kısa zamanda tamamlanacağını ifade etmektedir. 3 Eylül'de, Slashdot haberlerinde; beta sürümdeki hizmet koşulları metninde yer alan bir pasaja dikkat çekildi. Buna göre hizmet koşulları kabul edildiğinde, Google'ye bütün içerikleri Chrome aracılığıyla elde edebileceği bir lisans sağlanmış oluyordu. Söz konusu metin genel Google hizmet koşullarından alınmıştı. The Register metni "Özlük haklarınız yanacak." şeklinde özetledi. Aynı gün, Google kullanılan metnin diğer Google ürünlerinden alındığını belirterek eleştirileri yanıtladı ve söz konusu pasajı hizmet koşullarından kaldırdı. Google ayrıca bu değişikliğin daha önce Google Chrome kullanmaya başlayanlar için de geçerli olduğunu ekledi. Google Chrome'un ilk sürümü Acid1 ve Acid2 testlerinden geçmiştir fakat Acid3 testi uygulanmamıştır; Ne var ki, aldığı puan 78/100, Internet Explorer 7 ve Firefox 3'ten daha yüksektir. Ayrıca Acid3 testini birkaç defa tekrarlandığında 76-79/100 arası farklı sonuçlar veren ilk tarayıcıdır. Gelişim Chrome, Google ve Mozilla'nın Netscape Portable Runtime, Network Security Services, NPAPI (sürüm 45 ile birlikte bırakıldı), Skia Graphics Engine, SQLite gibi üçüncü tarafların katkılarıyla 25 farklı kod kütüphanesinden bir araya getirildi. Ayrıca, bir dizi diğer açık kaynak projeden de yararlanıldı. V8 JavaScript sanal makinesi, önemli bir proje olarak kabul edildi ve bu nedenle ayrı bir ekip tarafından ele alınarak Danimarka'da Lars Bak tarafından koordine edilen ayrı bir ekip tarafından ele alınması gerektiği düşünüldü (Adobe/Mozilla'nın Tamarin projesi gibi). Google'a göre, mevcut uygulamalar "performans ve etkileşim açısından o kadar önemli olmadığı küçük programlar için tasarlanmıştı", ancak Gmail gibi web uygulamaları, "DOM manipülasyonları ve JavaScript konusunda tarayıcıyı en iyi şekilde kullanıyorlarlardı" ve bu nedenle daha hızlı çalışabilen bir JavaScript motorundan önemli ölçüde faydalanacaklardı. Başlangıçta, Chrome web sayfalarını görüntülemek için WebKit rendering motorunu kullanıyordu. 2013 yılında, kendi düzen motoru olan Blink'i oluşturmak için WebCore bileşeni tarayıcıya entegre edildi. WebKit'e dayalı olan Blink, sadece WebKit'in "WebCore" bileşenlerini kullanırken, WebKit'in yerine kendi çoklu işlem mimarisi gibi diğer bileşenleri kullanır. Chrome, dahili olarak birim testler, betikli kullanıcı eylemlerinin otomatik testleri, rastgele veri girişi testleri ve WebKit'in düzen testleri (ki Chrome'un iddia edildiğine göre %99'unu geçtiği söyleniyor) ile test edilir ve Google'ın dizini içinde sıkça erişilen web sitelerine karşı 20-30 dakika içinde test edilir. Google, web geliştiricileri için web uygulamaları oluşturmayla ilgili olarak genellikle eklenen Gears'i Chrome için oluşturdu, özellik çevrimdışı desteği de içermekteydi. Google, aynı işlevler HTML5 standartlarında mevcut hale geldikçe Gears'ı aşamalı olarak sona erdirdi. Mart 2011'de Google, projenin başlangıcından beri kullanılan önceki 3D logosunu değiştirmek için yeni, basitleştirilmiş bir logo tanıttı. Google tasarımcısı Steve Rura, şirketin değişiklik için gerekçesini şöyle açıkladı: "Çünkü Chrome, web deneyiminizi mümkün olduğunca kolay ve karmaşadan arındırma konusunda tümüyle ilgilenir, Chrome simgesini bu duyguları daha iyi temsil etmesi için yeniledik. Daha basit bir simge, Chrome'un ruhunu yansıtır - webi herkes için daha hızlı, daha hafif ve daha kolay hale getirmek." 11 Ocak 2011'de Chrome ürün yöneticisi Mike Jazayeri, Chrome'un HTML5 oynatıcısı için H.264 video kodek desteğini kaldıracağını açıkladı ve bu kararı, Chrome'un temel aldığı Chromium projesinde mevcut olan açık kodeklere daha uygun hale getirme isteğiyle açıkladı. Bununla birlikte, 6 Kasım 2012'de Google, Windows üzerinde çalışan bir Chrome sürümünü piyasaya sürdü ve bu sürüme donanım destekli H.264 video çözme özelliği ekledi. Ekim 2013'te Cisco, H.264 kodeklerini açık kaynak haline getirdiğini ve gerekli tüm ücretleri karşılayacağını duyurdu. 7 Şubat 2012'de Google, Android 4.0 cihazlar için Google Chrome Beta'yı başlattı. Birçok yeni cihazda Android 4.1 ve sonraki sürümler önceden yüklenmiş olarak geldiğinden, Chrome varsayılan tarayıcıdır. Mayıs 2017'de Google, artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik cihazları için bir Chrome sürümünü duyurdu. Özellikleri Google Chrome, minimal bir kullanıcı arayüzüne sahiptir ve kullanıcı arayüzü prensipleri daha sonra diğer tarayıcılara da uygulanmıştır. Örneğin, adres çubuğu ve arama çubuğunun birleştirilmesi omnibox veya omnibar olarak adlandırılır. Chrome, güçlü tarayıcı performansıyla da ün yapmıştır. Web standartları desteği [[Dosya:Acid3-Chrome4Dev.PNG|küçükresim|The results of the Acid3 test on Google Chrome 4.0]] Google Chrome'ın ilk sürümü hem Acid1 hem de Acid2 testlerini başarıyla geçti. 4.0 sürümü ile başlayarak, Chrome Acid3 testinin tüm yönlerini geçti. (Mayıs 2011 itibarıyla), Chrome, Ecma International'ın ECMAScript standartlarına uygunluğunu test eden Test 262 (sürüm ES5.1, 18 Mayıs 2012) testine çok iyi bir JavaScript/ECMAScript performansı sunuyor. Bu test, tarayıcının başarısız olduğu testlerin sayısını raporlar; bu nedenle daha düşük puanlar daha iyidir. Bu teste göre, Chrome; 37 sürümü 10 başarısız/11.578 başarılı puan aldı. Karşılaştırma yapmak gerekirse, Firefox'un 19. sürümü 193 başarısız/11.752 başarılı puan alırken, Internet Explorer 9'un 600+ başarısız puanı bulunuyor, Internet Explorer 10 ise 7 başarısız puan almıştır. 2011 yılında, standartlaştırma kuruluşu W3C tarafından geliştirilen resmi CSS 2.1 test paketinde, WebKit (Chrome'un render motoru), CSS 2.1 testlerinin %89,75'ini (kaplanan %99,59'un %89,38'i) başarıyla geçti. HTML5 web standartları testinde, Chrome 41, 555 puanın 518'ini alarak en popüler beş masaüstü tarayıcının önünde yer alıyor. Android'deki Chrome 41 ise 555 puanın 510'unu alıyor. Chrome 44 ise maksimum puandan sadece 29 puan eksikle 526 puan alıyor. Kullanıcı arayüzü Varsayılan olarak, ana kullanıcı arayüzü geri, ileri, yenile/iptal ve menü düğmelerini içerir. Bir ana sayfa düğmesi varsayılan olarak gösterilmez, ancak Kullanıcı Ayarları sayfası aracılığıyla yeni sekme sayfasına veya özel bir ana sayfaya kullanıcıyı götürmek için eklenabilir. Sekmeler, Chrome'un kullanıcı arayüzünün ana bileşenidir ve kontrollerin altında değil, pencerenin üst kısmına taşınmıştır. Bu ince değişiklik, birçok mevcut sekme tabanlı tarayıcı ile karşılaştırıldığında farklılık gösterir. Sekmeler, durumlarıyla birlikte sürüklenerek pencere konteynerleri arasında sorunsuz bir şekilde aktarılabilir. Her sekmenin kendi kontrol seti vardır, bunlar Omnibar'ı da içerir. Omnibox, hem adres çubuğunun hem de arama kutusunun işlevlerini birleştiren bir URL kutusudur. Bir kullanıcı daha önce arama yapılan bir sitenin URL'sini girerse, Chrome, sitenin adını tekrar aramak için Omnibox'u kullanarak Tab tuşuna basılmasına izin verir. Bir kullanıcı Omnibox'ta yazmaya başladığında, Chrome daha önce ziyaret edilen siteler için öneriler sunar (URL veya sayfa içi metne dayalı), popüler web siteleri (daha önce ziyaret edilmemiş olabilir - Google tarafından desteklenir) ve popüler aramalar. Anında devre dışı bırakılabilirken, daha önce ziyaret edilen sitelere dayalı öneriler devre dışı bırakılamaz. Chrome ayrıca sık sık ziyaret edilen sitelerin URL'lerini otomatik olarak tamamlar. Bir kullanıcı daha önce ziyaret edilen web siteleriyle eşleşmeyen anahtar kelimeleri Omnibox'a yazarsa ve Enter tuşuna basarsa, Chrome, varsayılan arama motorunu kullanarak aramayı yapacaktır. Chrome'un ayırt edici özelliklerinden biri Yeni Sekme Sayfası'dır ve tarayıcı ana sayfasını değiştirebilir ve yeni bir sekme oluşturulduğunda gösterilir. Başlangıçta, bu sayfa en çok ziyaret edilen dokuz web sitesinin resimlerini ve sık yapılan aramaları, son yer işaretlerini ve son kapatılan sekmeleri gösterirdi; Internet Explorer'ın Google Araç Çubuğu eklentisi, Firefox ve Opera'nın Hızlı Erişim özelliği gibi. Google Chrome 2.0'da, Yeni Sekme Sayfası, kullanıcıların görülmesini istemedikleri sekmeleri gizlemelerine izin vermek için güncellendi. Sürüm 3.0'dan itibaren, Yeni Sekme Sayfası gösterilen sekiz en çok ziyaret edilen web sitesinin resimlerini görüntülemek üzere yeniden tasarlandı. Bu resimler yeniden düzenlenebilir, sabitlenebilir ve kaldırılabilir. Alternatif olarak, resimlerin yerine metin bağlantılarının bir listesi görüntülenebilirdi. Ayrıca, son zamanlarda kapatılan sekmeleri gösteren bir "Son kapatılan" çubuğu ve tarayıcıyı kullanma ipuçları ve püf noktalarını gösteren bir "ipuçları" bölümü içeriyordu. Google Chrome 3.0 ile başlayarak, kullanıcılar tarayıcının görünümünü değiştirmek için temaları yükleyebilirler. Birçok ücretsiz üçüncü taraf tema, Chrome'un seçeneklerinde bulunan "Temaları yükle" düğmesi aracılığıyla erişilebilen çevrimiçi bir galeride sunulur. Chrome, kullanıcının yer işaretlerini listeleyen bir yer işaretleri alt menüsü içerir, kullanıcılar Chrome'un Yer İşareti Yöneticisi'ne kolay erişim sağlar ve kullanıcının yer işaretleri çubuğunu açıp kapatmasına olanak tanır. 2 Ocak 2019 tarihinde Google, Windows 10'da Chrome için karanlık temayı tanıttı. 2023 yılında, Chrome'un tamamen yenileneceği duyuruldu. Google'ın Material You tasarım dilini kullanacak olan bu yenilik, daha yuvarlatılmış köşeleri, Android 12'de tanıtılan benzeri dinamik renk sistemiyle Chrome renklerinin değiştirilmesini, yenilenmiş bir adres çubuğunu, yeni simgeleri ve sekmeleri, ve daha basitleştirilmiş bir 3 nokta menüsünü içerecektir. Yerleşik araçlar Google Chrome 4.1'den itibaren uygulama, Google Translate'i kullanarak yerleşik bir çeviri çubuğu ekledi. Dil çevirisi şu anda 52 dil için mevcuttur. Chrome, kurulum sırasında kullanıcının tercih ettiği dil dışındaki yabancı bir dil tespit ettiğinde, kullanıcıdan çevirmeyi yapılıp yapılmayacağını sormaktadır. Chrome, kullanıcılara tarayıcı yüklü olan tüm cihazlarda yer imlerini, geçmişi ve ayarları senkronize etme olanağı sunar. Bu, seçilen bir Google Hesabı üzerinden veri gönderip alarak gerçekleştirilir ve bunun sonucunda Chrome'un oturum açılmış tüm örnekleri güncellenir. Bu, Google kimlik bilgileri veya senkronizasyon parolası aracılığıyla doğrulanabilir. Web geliştiriciler için Chrome, kullanıcıların DOM'a bakmalarını ve web sayfasının nasıl oluşturulduğunu görmelerini sağlayan bir öğe denetleyici içerir. Chrome'un, diskteki web siteleri veya dosyalar yerine uygulama özel sayfaları yükleyen özel URL'leri vardır. Chrome'un deneysel özellikleri etkinleştirmesine olanak tanıyan yerleşik bir yeteneği de bulunmaktadır. Başlangıçta olarak adlandırılan bu özellik, rastgele kullanıcılara daha az açık olması için olarak değiştirilmiştir. Chrome'un masaüstü sürümü, sayfaları "_files" alt klasöründe varlıklarıyla birlikte HTML olarak kaydetme veya işlenmemiş yalnızca HTML belgesi olarak kaydetme yeteneğine sahiptir. Ayrıca MHTML formatında kaydetme seçeneği sunar. Masaüstü kısayolları ve uygulamalar Chrome, kullanıcılara tarayıcıda web uygulamalarını açan yerel masaüstü kısayolları oluşturmalarına izin verir. Bu şekilde açıldığında tarayıcı, başlık çubuğu dışında düzenli arayüzün hiçbirini içermez, böylece "kullanıcının yapmaya çalıştığı şeyi kesintiye uğratmaz". Bu, web uygulamalarının yerel yazılımla birlikte çalışmasına olanak tanır (Mozilla Prism ve Fluid gibi). Google'ın açıklamalarına göre, bu özellik, Aralık 2010'da açılan tek noktadan web tabanlı web uygulamaları dizini olan Chrome Web Mağazası ile geliştirilecekti. Eylül 2013'te Google, Chrome uygulamalarını "Masaüstü" için yapmaya başladı. Bu, çevrimdışı erişim, masaüstü kısayolları ve Chrome'a daha az bağımlılık anlamına geliyordu. Uygulamalar, Chrome'dan ayrı bir pencerede başlatılıyor ve yerel uygulamalara daha çok benziyordu. Chrome Web Mağazası 7 Aralık 2010 tarihinde duyurulan Chrome Web Mağazası, kullanıcıların tarayıcıya web uygulamaları eklemelerine olanak tanır. Bununla birlikte, bu uzantıların çoğu, basitçe popüler web sayfalarına ve/veya oyunlara bağlantılar olarak çalışsa da, Springpad gibi bazı uygulamalar çevrimdışı erişim gibi ek özellikler sunar. Temalar ve uzantılar ayrıca yeni mağazaya sıkı bir şekilde entegre edilmiş, böylece kullanıcılar Chrome'un tüm ekstra içeriğini arayabilirler. Chrome Web Mağazası, Google Chrome 9.0'ın yayınlanması ile 11 Şubat 2011 tarihinde açıldı. Uzantılar Tarayıcı uzantıları, Google Chrome'u değiştirmek için kullanılabilir. Bu uzantılar tarayıcının masaüstü sürümü tarafından desteklenir. Bu uzantılar, HTML, JavaScript ve CSS gibi web teknolojileri kullanılarak yazılır. Bu uzantılar, başlangıçta Google Chrome Uzantı Galerisi olarak bilinen Chrome Web Mağazası aracılığıyla dağıtılır. 9 Eylül 2009'da Google, Chrome'un geliştirici kanalında uzantıları varsayılan olarak etkinleştirdi ve test için birkaç örnek uzantı sağladı. Aralık ayında, Google Chrome Uzantı Galerisi beta sürümü yaklaşık 300 uzantıyla başladı. 25 Ocak 2010 tarihinde Google Chrome 4.0 ile birlikte yaklaşık 1500 uzantı içeren resmi olarak başlatıldı. 2014 yılında, Google, Chrome Web Mağazası'nda barındırılmayan uzantıların bazı Windows kullanıcılarının bunları yüklemesini engellemeye başladı. İlerleyen yıl Google, "İstenmeyen uzantıları kaldırmak için müşteri destek yardım taleplerinde% 75 düşüş" olduğunu raporladı, bu da şirkete bu kısıtlamayı tüm Windows ve Mac kullanıcılarına genişletmeye yönlendirdi. Önemli uzantılar Adblock Plus Adblock for Chrome Cut the Rope Dropbox Evernote Web Facebook Messenger Ghostery Google Maps Privacy Badger TweetDeck uBlock Origin Tarayıcı hızı Chrome tarafından kullanılan JavaScript sanal makinesi, V8 JavaScript motoru, dinamik kod üretimi, gizli sınıf geçişleri ve hassas gereksiz nesne toplama gibi özelliklere sahiptir. 2008 yılında, birkaç web sitesi, SunSpider JavaScript Benchmark aracını kullanarak benchmark testleri gerçekleştirdi ve aynı zamanda Google'ın kendi hesaplama yoğun benchmark setini kullandı. Bu benchmarklar arasında ışın izleme ve kısıtlama çözme gibi işlemler bulunmaktadır. Bu testlerin sonuçlarına göre, Chrome'un Safari (Windows için), Firefox 3.0, Internet Explorer 7, Opera ve Internet Explorer 8 gibi rakiplerine göre çok daha hızlı performans sergilediği oybirliği ile raporlandı. Ancak, 11 Ekim 2010 tarihinde, JavaScript performansının bağımsız testleri sırasında Chrome'un sürüm 10.5 güncellemesi ile Opera'nın Presto motorunun hemen arkasında olduğu görüldü. 3 Eylül 2008'de Mozilla, kendi TraceMonkey JavaScript motorlarının bazı testlerde Chrome'un V8 motorundan daha hızlı olduğunu belirterek yanıt verdi. Mozilla'nın JavaScript programcısı John Resig, Google'ın kendi test paketindeki farklı tarayıcıların performansı hakkında yorumlarda bulunarak, Chrome'un diğer tarayıcıları "ezdiğini" belirtti, ancak Google'ın test paketinin gerçek programları temsil edip etmediğini sorguladı. Firefox 3.0'ın, Mozilla ekibinin henüz rekürsif izlemeyi uygulamadığı gibi, rekürsif işlemlerle ilgili testlerde kötü performans gösterdiğini belirtti. Chrome'nun 2008'deki lansmanından iki hafta sonra, WebKit ekibi, %36'lık bir hız artışı iddiasıyla yeni bir JavaScript motoru olan SquirrelFish Extreme'i duyurdu, Chrome'un V8 motoruna göre. Tarayıcı güvenliği Şifre yöneticisi Windows = Linux = macOS = Güvenlik açıkları Kötü amaçlı yazılım ve reklam engelleme Eklentiler Gizlilik Incognito modu Ses tanıma özellikleri Gizlilik ihlali endişeleri FLoC = "Do Not Track isteği" Stabilite küçükresim|Tarayıcı çöktüğünde bu uyarı mesajı görüntülenir. Güncelleme takvimi ve güncelleme kanalları Renk yönetimi Dinozor oyunu Değerlendirme The Daily Telegraph'dan Matthew Moore, programı ilk inceleyenlerden biri olarak şu değerlendirmeyi yapmıştır: "Google Chrome göz alıcı, hızlı ve etkileyici yeni özelliklere sahip fakat henüz Microsoft'u tehdit eden bir rakip değil." Microsoft'dan yapılan açıklama: "Chrome tarafından gelen tehdit önemsenmemektedir" ve "pek çok insanın Internet Explorer 8'i kabulleneceklerini tahmin etmekteyiz." Opera Software: "Chrome, en büyük uygulama platformu olarak Web'i güçlendirecektir." Mozilla ise Chrome'un web tarayıcı pazarına girmesinin sürpriz olmadığını ve Chrome'un Firefox'un rakibi olma gibi bir hedefi olmadığını belirtmektedir. Dahası bu durumun Google'ın, Firefox'u finanse etmesinde etkili olmaması gerektiğini söylemektedir. Gizlilik Kullanıcılar, Chrome içinde veri toplaması konusunda (privacy) seslerini yükseltmektedir. Omnibar's auto-suggest özelliği, girilen anahtar sözcükleri Google'a veri olarak göndermektedir. Google yaptığı açıklamada, gönderilen verilerin yaklaşık %2'nin bilgisayarın IP adresleriyle birlikte depolandığını açıklamıştır. Google ayrıca, kullanıcıların auto-suggest özelliğini kapatmayı ya da kimlik saklamayı (Incognito) tercih edebileceklerini ifade etmektedir. Güvenlik açıkları Çoklu güvenlik uzmanları, otomatik dosya indirme özelliğinin, Google Chrome ile varsayılan olarak ayarlanmış biçimde gelmesini eleştirmektedir. Bu durumun saldırganlar tarafından kötü amaçlı yazılım yüklemede kolayca kullanılabileceğini tartışmaktalar. Kaynakça Dış bağlantılar Google Chrome ana sayfası Google Code'da Chromium proje sayfası Google Chrome ile Chromium arasındaki farklar Google Chrome'da resmi Google Blog makalesi Google Chrome çizgi romanı Chrome Kategori:Android için Web tarayıcıları Kategori:İOS için Web tarayıcıları Kategori:Ücretsiz yazılımlar Kategori:WebKit bazlı yazılımlar Kategori:Web tarayıcıları Kategori:Chromium projeleri Kategori:Android yazılımları Kategori:C++ yazılımları Kategori:Çapraz platform yazılımları Kategori:Gömülü Linux Kategori:Taşınabilir yazılım Kategori:İOS yazılımları Kategori:Mac OS X web tarayıcıları Kategori:2008 yazılımları