Gülten Akın

[bullvar_katip]

Gülten Akın Cankoçak (23 Ocak 1933, Yozgat - 4 Kasım 2015, Ankara), Türk şair ve yazar. 1950’li yıllarda yazmaya başladığı şiirleriyle, kısmen İkinci Yeni çizgisinde görülen, ancak 1970’li yıllardaki şiirlerinden itibaren bireycilikten toplumculuğa yönelen bir şairdir. Şiirleri pek çok dile çevrilen ve kırktan fazla şiiri bestelenen Gülten Akın, Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın 2008 yılındaki vefatından sonra Milliyet gazetesinin yaptığı bir ankette en fazla oyu alarak yaşayan en büyük Türk şairi seçildi. Şiirinde bir doruk noktası olarak nitelenen Beni Sorarsan’ı 2013’te yayımladı. Aksu Bora'nın annesidir. Hayatı 23 Ocak 1933 tarihinde Yozgat’ta doğdu. Yozgat’ın Sorgun ilçesinde ilköğrenimini tamamladı. 1940’lı yıllarda memleketi Yozgat’tan Ankara’ya göç etti ve ortaöğrenimini Ankara Atatürk Anadolu Lisesi'nde tamamladı. 1955'te Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. 1956’da Yaşar Cankoçak'la evlendi; bu evlilikten beş çocuk sahibi oldu. Kaymakam olan eşinin görevi nedeniyle 1958-1972 arasında Anadolu’nun çeşitli ilçelerinde yaşadı. Gevaş, Alucra, Gerze, Saray ilçelerinde ve Kahramanmaraş'ta yardımcı avukatlık, avukatlık ve öğretmenlik yaptı. 1972'de Ankara'ya yerleşerek Türk Dil Kurumu Derleme ve Tarama Kolu'nda çalıştı. Kültür Bakanlığı Yayın Danışma Kurulu üyeliğinde bulundu. Demokratik kitle örgütlerinin yeniden kuruluşu çalışmalarına katıldı. İnsan Hakları Derneği, Halkevleri, Dil Derneği gibi örgütlerde kurucu ve yönetici olarak görev aldı. 1978'de emekliye ayrıldı. 1980’lerde Ankara’da bir banka soygununa katıldığı gerekçesiyle tutuklanan ve dosyası Şentepe Devrimci Yol davasıyla birleştirilerek önce müebbet hapse mahkûm edilen sonra cezası Yargıtayca bozulan oğlunun cezaevi günlerinde yaşadıklarını şiirine yansıttı. 42 gün (1986) adlı kitabında Mamak Cezaevi'nde süren açlık grevini anlattı. Yaşamını Balıkesir’in Burhaniye ilçesinde sürdürdü. 4 Kasım 2015’te tedavi görmekte olduğu hastanede hayatını kaybetti. Cenazesi 6 Kasım 2015 cuma günü Kocatepe Camii'nden kaldırılarak Karşıyaka Mezarlığı'na defnedildi. Edebî hayatı İlk şiiri Çin Masalı, Nisan 1951’de Son Haber gazetesinde neşredildi. Henüz 18 yaşındayken kaleme aldığı, pek sözü edilmeyen bu şiiri kitaplarına almadı. Kitaplarına aldığı ilk şiiri, 1952 yılında Ankara Hukuk Fakültesi’nde öğrenciyken Mülkiye dergisinde yayımlandı. Gülten Akın, Cemal Süreya, Sezai Karakoç ve Ece Ayhan ile aynı dönemde Ankara Üniversitesi'nde öğrenci oldu. Mülkiye dergisi, bir yıl sonra Cemal Süreya’nın da ilk şiirini yayımladı. Gülten Akın'ın şiirleri daha sonra Hisar, Varlık, Yeditepe, Türk Dili gibi dergilerde neşredildi. İlk şiirlerinin konusu daha çok doğa, aşk, ayrılık, özlem iken, ilerleyen dönemlerde daha toplumsal sorunların ağır bastığı görüldü. 1980 öncesinde halkın yaşadıkları, onun da hayatına ve şiirine yansıdı. Daha sonraki şiirlerinde toplumsal sorunlara yöneldi. Gezip gördüğü yerlerden aldığı esinle zenginleşen ve coşkulu bir insan sevgisiyle yoğrulan şiiri, toplumsal sorunları, yaşam-halk ilişkisini öne çıkardı. Şiirlerinde büyük ölçüde folklor öğelerinden yararlandı. Şiir üzerine yazılarını bir araya getiren 1983 tarihli Şiiri Düzde Kuşatmak başlıklı kitabında, halk kaynağına inme isteğini, "Halkta var olan öz ve biçimi diyalektik olarak yükseltmek, şiiri yükseltirken halkın yaşamının ve yaşam biçimlerinin yükselmesine yardımcı olmak" sözleriyle açıklar. 1978 tarihli Yaşam Öyküsü başlıklı kısa özyaşamöyküsünde geçen “Hemen bütün dizelerimin temelinde birtakım olgular, gerçekler vardır benim için” cümlesi de teknik açıdan aynı yönteme işaret ediyor. Şiirleri pek çok dile çevrildi ve kırktan fazla şiiri bestelendi. Bestelenen şiirlerinden biri, Sezen Aksu'nun 1993 tarihli albümüne adını veren Deli Kızın Türküsü’dür. 2008’de Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın ölümünden sonra Milliyet gazetesinin yaptığı yaşayan en büyük şair araştırmasında en çok oyu alan Gülten Akın, şiirinde bir doruk noktası olarak nitelenen Beni Sorarsan, 2013’te yayımlandı ve bu kitabı ile Metin Altıok Şiir Ödülü’ne layık görüldü. Akın, şiir dışındaki edebi türlere fazla ilgi göstermedi ancak yedi adet kısa oyun yazdı. Ürettiği tiyatro metinlerinde kadın, evlilik, düzene yönelik eleştiriler, yoksulluk, yalnızlık, yaşlılık ve yabancılaşma gibi konular üzerinde durdu.- Ölümünden sonra Balad Şiir Vakfı tarafından 2023 yılında Akın'ın adına şiir ödülü verilmeye başlandı. Eserleri Bazı şiir kitapları Düz Yazıları Şiiri Düzde Kuşatmak (1996) ISBN 978-975-363-480-3 Bestelenmiş şiirleri Büyü Yavrum - Grup Yorum (1987), Edip Akbayram, Kemal Sahir Gürel (1988) Deli Kızın Türküsü - Sezen Aksu (1993) Siyah Beyaz (1989) - Sevinç Eratalay Beni Unutma (1989) - Sevinç Eratalay Ertuğrul'a Ağıt - Grup Yorum Ödülleri 1955 - Varlık şiir yarışmasında birincilik ödülü 1965 - Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü, Sığda ile 1972 - TRT Sanat Ödülleri Yarışması'nda Başarı Ödülü, Maraş'ın ve Ökkeş'in Destanı ile 1977 - Yeditepe Şiir Armağanı, Ağıtlar ve Türküler ile 1991 - Halil Kocagöz Şiir Ödülü 1992 - Sedat Simavi Edebiyat Ödülü 1999 - Altın Portakal Şiir Ödülü 2003 - Dünya gazetesi Yılın Telif Kitabı Ödülü 2008 - Erdal Öz Edebiyat Ödülü 2014 - Metin Altıok Şiir Ödülü Kaynakça Kategori:1933 doğumlular Kategori:Yozgat doğumlu yazarlar Kategori:2015 yılında ölenler Kategori:Ankara'da hastalıktan ölenler Kategori:Karşıyaka Mezarlığı'na defnedilenler Kategori:20. yüzyıl Türk şairleri Kategori:21. yüzyıl Türk şairleri Kategori:20. yüzyıl Türk oyun yazarları Kategori:21. yüzyıl Türk oyun yazarları Kategori:20. yüzyıl Türk avukatları Kategori:21. yüzyıl Türk avukatları Kategori:21. yüzyıl kadın yazarları Kategori:Türk öğretmenler Kategori:Ankara Lisesinde öğrenim görenler Kategori:Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrenim görenler Kategori:Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü sahipleri Kategori:Sedat Simavi Ödülü sahipleri Kategori:Metin Altıok Şiir Ödülü sahipleri Kategori:Erdal Öz Edebiyat Ödülü sahipleri Kategori:20. yüzyıl Türk kadın yazarları