Güngören, Arhavi

[bullvar_katip]

Güngören, Artvin ilinin Arhavi ilçesine bağlı bir köydür. Güngören köyünde her yıl "Kapistona Şenliği" adı altında şenlik düzenlenmektedir. Tarihçe Bugün Güngören ve Kale (Arhavi'nin merkez mahallesi) adlarını taşıyan yerleşmelerin Türkçe kaynaklarda ortak eski adı Kapisre'dir. Bu yer adı, Lazcada Kapistona (კაპისთონა) olarak bilinir. Osmanlıca kaynaklarda Kabisre (قابصرە) olarak da yazılan Kapisre, şaraplık üzüm cinsi olan "kapistoni / kabistoni" (კაპისტონი/კაბისტონი) kelimesinden türemiş olan Kapistona / Kabistona adından değişime uğramış olmalıdır. Güngören ve Kale, eski Osmanlı kayıtlarında Kapisre adıyla tek yerleşme olarak kaydedilmişken, geç dönemdeki kayıtlarda Kapisre-i Süfla (Kabisrisüflâ) ve Kapisre-i Ulya (Kabisriülya) adı altında iki yerleşme olarak geçer. Arhavi ilçesinde Kapisre Deresi adını taşıyan akarsu, Aşağı Kapisre'nin (Kale mahallesi) ortasından akar. Kapisre, 1902 tarihli İngilizce "Batum Haritası"nda "Kapista" şeklinde yazılmıştır. Sahildeki burun da Zeytun Burun / Kapista Burnu olarak kaydedilmiştir. Kapisre'nin bulunduğu bölge, antik çağda Kolheti Krallığı'nın bir parçasıydı. Osmanlılar bu bölgeyi, 1461 yılında Trabzon İmparatorluğu'nu oradan kaldırdıktan sonra ele geçirdi. Kapisre'nin yer aldığı Arhavi, Osmanlı döneminde Lazistan olarak adlandırılan bölgede bulunuyordu. Erken Osmanlı kayıtlarında Trabzon sancağına bağlı Arhavi kazası olarak geçer. Arhavi kazası, 1486 tahriri sırasında Arhavi-Laz nahiyesinden, 16. yüzyılda ise, Arhavi-Laz, Gonio, Vilayet-i İskele ve Vilayet-i Bağobit nahiyelerinden oluşuyordu. Cgiriazeni köyü, 16. yüzyılın son çeyreğinde (1681/1682) yapılan tahrirde "Kapisre" adıyla kaydedilmiştir. Bu tarihte sadece Kale mahallesinin (Aşağı Kapisre) bir yerleşme olduğu, Güngören köyünün (Yukarı Kapisre) sonra da yerleşmeye dönüştüğü tahmin edilmektedir. Kapisre, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde "Kabisre" (قبصرە) adıyla tek köy olarak kaydedilmiştir. Bu salnameye göre Kabisre, Trabzon vilayetinin sancaklarından biri olan Lazistan sancağında Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlı bir köydü. Nüfusu 113 hanede yaşayan 271 kişiden oluşuyordu. Hane başına yaklaşık 2,4 kişi düşmesi, sadece erkek nüfusun tespit edilmiş olduğunu göstermektedir. Bu durumda erkek sayısı kadar kadın eklemek gerekir. Bunun sonucunda köyün nüfusunun yaklaşık 542 kişiden oluştuğu söylenebilir. Nitekim 1935 yılında iki köy olarak kaydedilmiş olan yerleşmede tespit edilen nüfus (toplam 759 kişi) da bu ihtimali desteklemektedir. Tarımla geçinen köyde hayvan varlığı olarak 270 keçi/koyun, 416 inek, 3 at ve 4 öküz tespit edilmiştir. Kapisre, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre "Kabisre" (قابصرە) adıyla tek köy olarak Rize vilayetinin Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlıydı. 1935 genel nüfus sayımında "Kabisriülya" (Yukarı Kapisre) ve "Kabîsrisüfiâ" (Aşağı Kapisre) adlarıyla iki ayrı yerleşme olarak kaydedilmiştir. İki yerleşme de Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlıydı. Bu tespite göre Yukarı Kapisre'de (Güngören) 327 kişi, Aşağı Kapisre'de (Kale) 432 kişi yaşıyordu. Yukarı Kapisre adı "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Güngören olarak değiştirilmiştir. Bununla birlikte Gidreve adı köyün yeni adıyla birlikte bir süre daha resmi kayıtlarda "Güngören (Yukarı-Kapisre)" biçiminde kullanılmıştır. Coğrafya Güngören köyü, Artvin il merkezine 60km, Arhavi ilçe merkezine 3km uzaklıktadır. Denize kıyısı bulunan köyde bir halk plajı bulunmaktadır. Güngören Halk Plajı'nın genişliği 40 metre, uzunluğu ise 250 metredir. Plaj Lazbükü olarak da bilinmektedir. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Arhavi belde ve köyleri