György Ligeti

bullvar_katip · 28 Mayıs 2024

György Ligeti (Macarca: Ligeti György Sándor) (d. 28 Mayıs 1923, Diciosânmartin (günümüzde Târnăveni), Romanya - ö. 12 Haziran 2006, Viyana, Avusturya). Modern Romanya'da Transilvanya'da Macar asıllı bir ailenin çocuğu olarak doğan; Romanya ve Macaristan'da müzik eğitimi yapan; sonra Avusturya'ya göç edip o ülke vatandaşı olan modern batı müziği bestecisi ve müzik öğretmeni. Hayatı György Ligeti Modern Romanya'da Transilvanya'da Diciosânmartin (1946'dan itibaren Târnăveni)'de Macar asıllı Yahudi bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Ailesi Ligeti 6 yaşına geldiğinde Romanya'da Cluj (Kolozsvár) şehrinde yerleştiler ve Ligeti doğum yerine 1990'lı yıllara kadar hiç gitmedi. Ligeti başlangıç müzik eğitimini Cluj'da bulunan konservatuvarda ve yazları Budapeşte'de özel müzik hocası olan "Pal Kadona"'dan aldı. 1940'ta Kuzey Transilvanya ve Cluj, Macaristan'a dahil edildi. Ligeti'nin Cluj konservatuvarındaki eğitimi 1944'te Macaristan Horthy rejiminin önü bir genç Yahudi olarak "zorla çalışma kampı"na alınması ile sona erdi. Bu sırada Yahudi olarak annesi ve babası Auschwitz-Birkenau toplama kampına ve ağabeyi Mauthausen-Guşen toplama kampına gönderildi ve ancak annesi kamptan kurtulabildi. II. Dünya Savaşı sona erdikten sonra Ligeti Macaristan'da Budapeşte'de "Franz List Müzik Akademisi"'nde ileri müzik eğitimine devam etti. Burada hocaları Pál Kadosa, Ferenc Farkaş, Zoltán Kodály ave Sándor Veress oldu. 1949'da bu konservatuvardan mezun oldu. Önce bir yıl Transilvanya'ya giderek oranın halk müziğini inceleme çalışmalarında bulundu. 1951'de Budapeşte'eye dönerek mezun olduğu konservatuvarda müzik hocalığına başladı ve harmoni, "kontrpuvan" ve "müzik analizi" dersleri vermeye başladı. Bu sırada Macaristan'da komünist rejim idarede olduğu için Batı Avrupa'daki müziksel gelişmelere katkısı olamadı. 1956'da Macar Devrimi başladıktan sonra Aralık ayında Sovyet Ordusu'nun bu devrimi kanlı olarak bastırması sırasında eski karısı olan Vera (sonra tekrar karısı olmuştur) birlikte Macaristran'dan kaçıp Avusturya'ya sığındı. Avusturya'ya kaçması sırasında o zamana kadar Budapeşte, Macaristan'da hazırlamış olduğu besteleri kaybetti ve bunlardan büyük bir kısmı kayboldu. En nihayet 1968'de Avusturya vatandaşlığına alındı. Macaristan'ı bundan sonra ilk defa 1970'te görebildi. Macaristan'dan göçünden birkaç hafta sonra [[Köln]'e gitti. Orada Avrupa modern klasik müziğinin bazı önemli avangart bestecileri ile bağlantılar kurdu. Özellikle elektronik müzik üzerinde çalışan Karlheinz Stockhausen ve Gottfried Michael Koenig ile çalışmalar yaptı. 1957 yazında Darmstad'daki yeni müzik yaz kurslarına devam etti. Sonra Köln'de elektronik müzik stüdyolarında çalıştı. Ama kendisi hiç elektronik müzik kompoziyonu hazırlamadı ama hazırladığı bestelerde geleneksel orkestra çalgılarının elektronik çalgı sesi vermesini içeren besteler yaptı. Köln'de 3 yıl çalıştıktan sanra bu müzik ekolunda olan şahsi çatışmalardan tedirgin olarak oradan ayrıldı. 1960'ta başlayarak Ligeti'nin hazırladığı müziksel eserler ilgi çekmeye ve itibar görmeye başladı. Bu dönemde 'Apparitions (1958–59) ve Lontano (1967) adlı kompozisyonlar; Le Grand Macabre (1978) operası ve hazırladığı üç kitap dolduran "Piyano için Ligetti Etüdleri" çok ilgi çekti ve ses kayıtları yapıldı. 1973'te Ligeti "Hamburg Müzik ve Tiyatro Yüksek Okulu (Höchschüle für Musik und Theater Hamburg)"' da kompozisyon profesörlüğüne tayin edildi ve bu görevden ancak 1989'da ayrıldı. 1980'li yıllar başında yeni "atonal serializm" akımlarına yaklaşım stilleri inceleyip kendi çalışmalarına uyguladı. Bu arada yeni kompozisyonlar bastırmadı. Ama 1981'de yayımlanan "Keman, Korno ve Piyano Triosu"'ndan sonra 1980'li ve 1990'lı yıllarda çok sayıda kompozisyonu yayımlandı. 1990'da başlatılan ve büyük ıtıbar kazanan yıllık "Rheigau Müzik Festivali"'ne davet edilen ilk besteci oldu. küçükresim|sağ|210px|Viyana Zentralfriedhof mezarlığıda mezarı Fakat 2000 yılından itibaren sağlık problemleri ciddileşti. Hayatının son 3 yılında yürüyemeyerek ancak hasta arabası ile hareket edebildi. Ama ailesi Ligeti'nin ne hastalığından muzdarip olduğunu açıkça söylemediler. 12 Haziran 2006'da Viyana'da 83 yaşında iken vefat etti. Macaristan ve Avusturya kültür bakanlarının şereflendirdikleri bir merasimle cesedi yakılıp külleri Viyana Şehri'nin "Zentralfriedhof" Mezarlığında kendine bir şeref olarak şehir idaresi tarafından verilen küllerinin yerleştirme mezarına konuldu. Ligeti çok geniş ve çok değişik şekilde (Rönesans klasik batı müziğinden Afrika müziğine kadar yaygın) müziğe meraklı idi. Bunun yanında Lewis Carroll, Jorge Luis Borges, Franz Kafka gibi yazarların hazırladığı edebi eserlere, resme, mimariye, bilime de merakı vardı. Benoît Mandelbrot'un bulduğu "fraktal geometri"'ye özellikle çok ilgi göstermişti. Seçilmiş eserleri Orkestra eserleri Konçertolar 1966 : Viyolonsel Konçertosu, Siegfried Palm için 1972 : Duble Konçerto flüt, [obua]] ve orkestra için 1980-1988 : Piyano Konçertosu 1989-1993 : Keman Konçertosu 1998-1999 : Hamburg Konçertosu, korno ve oda orkestrası için (revizyon 2002) Yaylı çalgılar orkestrası 1968-1969 : Ramifications, orkestra ve yaylı çalgılar için veya 12 solo yaylı çalgı için Oda orkestrası 1969-1970 : Oda Konçertosu 13 müzik çalgıcısı için Senfonik orkestra 1951 : Koncerto românesc 1958-1959 : Apparitions 1961 : Atmosphères 1967 : Lontano 1971 : Melodien 1973-1974 : San Francisco Polyphony Enstrümental ve oda müziği eserleri 1950 : Baladă si joç (balad ve Dans) 2 keman için 1982 : Hommage à Hilding Rosenberg, Keman ve viyolonsel için 1950 : Andante ve Allegretto, Yaylı çalgılar kuarteti 1953-1954: Yaylı çalgılar kuarteti No:1 : Métamorphoses nocturnes 1968: Yaylı çalgılar kuarteti No:2 1953 : Üflemeli çalgılar için 6 bagatel 1968 : 10 Parça Üflemeli çalgılar kuinteti için 1948-1953 : Solo viyolonsel için sonat 1991-1994 : Solo viyola için sonat Diğer 1982 : Keman, korno ve piyano için Trio Ödüller 1965: Berlin Ödülü (Requiem) 1965: UNESCO Uluslararası Besteciler Kürsüsü 1986: Müzik Kompazisyonu için Grawemeyer Ödülü (Piano Etüdleri) 1988: Fransız Güzel Sanatlar ve Edebiyat Liyakat Nişanı" Commandeur rütbesi 1988: Müziksel Kompozisyon için Monaco'lu Prens Pierre Ödülü 1990: Sonning Ödülü, Danimarka 1991: Balzan Ödülü 1993: Ernst von Siemens Müzik Ödülü, Almanya 1995: Müzik Sanatları İçin Schock Ödülü 1996: Güzel Sanatlar Wolf Ödülü, İsrail 2000: Wihuri Sibelius Ödülü, Finlandiya 2004: Kyoto Ödülü 2003: Kossuth Ödülü, Macaristan 2004: Polar Music Ödülü 1992: Londra, Kraliyet Müzik Akademisi Şeref Üyesi'' Kaynakça Ligeti Ingilizce Wikipedia "György Ligeti maddesi (Erişme:09.09.2012) Ayrıca bakınız Operalar listesi Opera bestecileri listesi Dış bağlantılar "Shott Muzik" websitesinde biyografi ve eserler listesi "Musiquecontemporaine" web sitesindeki eserleri ses kayıtları Kategori:1918 doğumlular Kategori:2006 yılında ölenler Kategori:20. yüzyıl klasik müzik bestecileri Kategori:21. yüzyıl klasik müzik bestecileri Kategori:Kossuth Ödülü sahipleri Kategori:Rolf Schock Ödülü sahipleri

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

György Ligeti

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi