Hans Eysenck

[bullvar_katip]

Hans Jürgen Eysenck, PhD, DSc (4 Mart 1916 – 4 Eylül 1997), Alman kökenli İngiliz psikolog, kariyerini Büyük Britanya'da geçirmiştir. Psikoloji alanın pek çok farklı konusunda çalışsa da en çok bilinen çalışmaları zeka ve kişilik üzerinedir. Eysenk öldüğünde alandaki hakemli dergilerde bulunan çalışmalarda en çok referans gösterilen psikologtu. Hayatı Eysenck Berlin, Almanya'da doğdu. Annesi Silesia doğumlu film yıldızı Helga Molander, babası da eğlence sektöründe çalışan Eduard Anton Eysenck'tir. Annesi Lutheran, babası ise Katolik'ti. Eysenck anneannesi tarafından yetiştirildi. (Anneannesi de bir Lutherandı ancak toplama kampına alınması ve orada ölmesinden sonra Eysenck araştırmalarıyla ailesinin Yahudi olduğunu öğrendi.) 1930'larda İngiltere'ye gitti ve Nazi Partisine olan nefreti sebebiyle kalıcı olarak buraya yerleşti. Alman vatandaşlığı nedeniyle ilk başlarda iş bulamadı ve savaş döneminde gözaltına alınma tehlikesi atlattı. 1940'ta University College London Psikoloji Bölümü'nde doktorasını tamamladı. Eysenck King's College London Psikiyatri Enstitüsü'nde 1955 ile 1983 yılları arasında Psikoloji Profesörü olarak görev aldı. Üniversitedeki çalışmaları sırasında kişilik ile ilgili modern bilimsel teorilere katkıda bulundu. Eysenck 1981'de kurulan World Cultural Council adlı uluslararası organizasyonun kurucu üyelerinden biridir. Eysenck Personality and Individual Differences adlı uluslararası derginin kurucusudur, yaşamı boyunca 80 kitap ve 1600'ün üzerinde makale yazmıştır. Hans Eysenck 1997'de Londra'da beyin tümörü nedeniyle ölmüştür. Görüşleri ve eleştiriler küçükresim|Eysenck ve eşi Sybil Eysenck görüşleri nedeniyle zaman zaman sert tepkilerle karşılaştı. London School of Economics'te yaptığı IQ üzerindeki genetik etkiler ve ırkların arasında zeka farkının çevresel değil genetikten kaynaklandığını savunması üzerine bir protestocu tarafından kendisine yumruk atıldı ve çocukları öldürülmekle tehdit edildi. Eysenck bu görüşlerini 1970'lerin başlarında yayımlanan kitaplarında da savundu. Ancak görüşleri "WASP ya da Yahudi olmayan herkesi küçümsediği ve hakaret ettiği" sebebiyle eleştirildi ve bilimsel ırkçılık yaptığını öne sürüldü. Eysenck medyanın görüşleri hakkında yanlış bir izlenim yarattığını, aslında The IQ Controversy, the Media and Public Policydeki çalışmaların sonuçlarının, görüşlerini pek çok yönden desteklediğini ve görüşlerinin bilimdeki genel fikirbirliğine uymadığı için böyle eleştirildiği ifade etmektedir. Araştırmacı bu konuyla ilgili görüşlerini kitaplarında da ele almaktadır: Eysenck zekanın dışında kişiliğin üzerindeki genetik faktörler üzerine de çalıştı. İki boyutlu bir kişilik yapısı modeli geliştirdi. 1967'de yayımlanan Dimensions of Personality adlı kitabında modelini anlatmaktadır. Modeldeki iki boyutu dışadönüklük ve nevrotikliktir. Bu iki boyutun birini dikey düzlemde diğerini yatay düzlemde uzanan doğrular olarak düşünmüş ve bu iki boyutun yüksek-düşük olarak kombinasyonlarıyla dört farklı kişilik tipi (sinirli, melankolik, iyimser, soğukkanlı) tanımlanmaktadır. 1970'lerin sonunda eşi Sybil B. G. Eysenck'le ortak çalışmalarında kurama üçüncü bir boyut olan psikotizmi eklediler. Eysenck'in kişilik teorileri çalışma arkadaşlarıyla geliştirdikleri psikometrik ölçeklerle de yakından ilişkilidir. Bu ölçekler arasında Maudsley Kişilik Envateri (MPI), Eysenck Kişilik Envanteri (EPI), Eysenck Kişilik Anketi (EPQ), anketin revize edilmiş hali (EPQ-R) ve kısaltılmış hali (EPQ-R-S) yer almaktadır. Sonradan geliştirdiği Eysenck Kişilik Profili'nde (EPP) yarattığı kişilik modelinde bahsettiği kişilik özelliklerinde değişikler yaptı. Eysenck alandaki ilk katkılarında bilimsel metodolojiye oldukça bağlıydı, kişilik psikolojisinde bilimsel methodların kullanılması gerektiğine inanıyordu. Kendi oluşturduğu kişilik yapısı modelini desteklemek için istatistiksel yöntemlerden faktör analizini kullandı. Yine ilk dönemlerdeki çalışmalarında Eysenck'in psikanalizi eleştirdiği görülmektedir ve kendisinin davranışçı terapiyi tercih ettiğini ifade etmektedir. Decline and Fall of the Freudian Empire adlı kitabında özellikle Freud'u ve onun methodlarını eleştirmektedir. Eysenck son zamanlarındaki çalışmalarında parapsikoloji ve astrolojiye eğildi. Paranormal yeteneklerin deneylerdeki ampirik kanıtlarla desteklendiğine inanmaktaydı. Paranormali onaylaması nedeniyle kuşkuculardan eleştiriler aldı. Örneğin illüzyonist ve kuşkucu Henry Gordon Eysenck'in bu görüşlerini "inanılmaz safça" bulduğunu ve bahsettiği parapsikoloji deneylerinin hiçbir zaman tekrarlanabilir sonuçlar vermediğini ifade etmektedir. Benzer şekilde James Randi de Eysenck'in görüşlerine karşı çıkmış ve dolandırıcı sözde medyumları desteklerken illüzyonistlerin el çabukluğu becerilerine hiç değinmediğini söylemiştir. Biyografileri H. B. Gibson (Tony Gibson), Psikiyatri Enstitüsü'nde Eysenck ile çalışmış ve hakkında bir biyografi yayımlamıştır. Eysenck'in otobiyografisi 1990'da yayımlanmış ve 1997'de revize edilmiştir. Roderick Buchanan'nın yazdığı Eysenck biyografisi 2010 yayımlanmıştır: Çalışmaları Kitapları Dimensions of Personality (1947) The Scientific Study of Personality (1952) The Structure of Human Personality (1952) ve sonraki baskıları Uses and Abuses of Psychology (1953) The Psychology of Politics (1954) Psychology and the Foundations of Psychiatry (1955) Sense and Nonsense in Psychology (1956) The Dynamics of Anxiety and Hysteria (1957) Perceptual Processes and Mental Illnesses (1957) G. Granger ve J. C. Brengelmann ile birlikte Manual of the Maudsley Personality Inventory (1959) Know Your Own I.Q. (1962) Crime and Personality (1964) ve sonraki baskıları Manual of the Eysenck Personality Inventory (1964) S. B. G. Eysenck ile birlikte The Causes and Cures of Neuroses (1965) S. Rachman ile birlikte Fact and Fiction in Psychology (1965) Smoking, Health and Personality (1965) Check Your Own I.Q. (1966) The Effects of Psychotherapy (1966) The Biological Basis of Personality (1967) Eysenck, H. J. & Eysenck, S. B. G. (1969). Personality Structure and Measurement. London: Routledge. Readings in Extraversion/Introversion (1971) üç cilt halinde Race, Intelligence and Education (1971) ABD'de The IQ Argument adıyla yayımlandı Psychology is about People (1972) Lexicon de Psychologie (1972) üç cilt halinde, W. Arnold ve R. Meili ile birliktw The Inequality of Man (1973). Die Ungleichheit der Menschenden çeviri Manual of the Eysenck Personality Questionnaire (1975) S. B. G. Eysenck ile birlikte Sex and Personality (1976) Eysenck, H. J. & Eysenck, S. B. G. (1976). Psychoticism as a Dimension of Personality. London: Hodder and Stoughton. Reminiscence, Motivation and Personality (1977) C. D. Frith ile birlikte You and Neurosis (1977) Die Zukunft der Psychologie (1977) The Structure and Measurement of Intelligence (1979) The Causes and Effects of Smoking (1980) Mindwatching (1981) M. W. Eysenck ile birlikte ve sonraki baskılar The Battle for the Mind (1981) L. J. Kamin ile birlikte, ABD'de The Intelligence Controversy adıyla Personality, Genetics and Behaviour (1982) Explaining the Unexplained (1982, 2nd edition 1993) Carl Sargent ile birlikte H. J. Eysenck & D. K. B. Nias, Astrology: Science or Superstition? Penguin Books (1982), Know Your Own Psi-Q (1983) Carl Sargent ile birlikte ...'I Do'. Your Happy Guide to Marriage (1983) B. N. Kelly ile birlikte Personality and Individual Differences: A Natural Science Approach (1985) M. W. Eysenck ile birlikte Decline and Fall of the Freudian Empire (1985) Rauchen und Gesundheit (1987) The Causes and Cures of Criminality (1989) G. H. Gudjonsson ile birlikte Genes, Culture and Personality: An Empirical Approach (1989) L. Eaves ve N. Martin ile birlikte Mindwatching (1989) M. W. Eysenck ile. Prion, Genius: The natural history of creativity (1995). Cambridge University Press, Intelligence: A New Look (1998) Editörlüğünü yaptığı kitaplar Handbook of Abnormal Psychology (1960) Experiments in Personality (1960) Behaviour Therapy and Neuroses (1960) Experiments with Drugs (1963) Experiments in Motivation (1964) Eysenck on Extraversion (1973) The Measurement of Intelligence (1973) Case Histories in Behaviour Therapy (1974) The Measurement of Personality (1976) A Model for Personality (1981) A Model for Intelligence (1982) Theoretical Foundations of Behaviour Therapy (1988) Makalelerinden seçmeler Eysenck, H. J. (1969). "The Rise of the Mediocracy". In Black Paper Two: The Crisis in Education (Critical Quarterly Society) Diğer Pierre Krebs'e önsöz. Das Unverganglich Erbe Kaynakça Okumalar Goldberg, L. R. & Rosalack, T. K. (1994), "The big-five factor structure as an integrative framework: An empirical comparison with Eysenck’s P-E-N model". In: C. F. Halverson, G. A. Kohnstamm & R. P. Martin (eds). The developing structure of temperament and personality from infancy to adulthood (pp.7–35), Hilldale, NJ: Erlbaum. Dış bağlantılar Hans Eysenck: (St Göran lecture, 1980). Kategori:1916 doğumlular Kategori:1997 yılında ölenler Kategori:20. yüzyıl psikologları Kategori:King's College London öğretim üyeleri Kategori:University College London'da öğrenim görenler Kategori:Bilinç araştırmacıları ve teorisyenleri Kategori:İngiltere'de kanserden ölenler Kategori:Beyin tümöründen ölenler Kategori:Almanya Yahudisi asıllı İngilizler Kategori:İngiliz psikologlar Kategoriünya Kültür Konseyi kurucu üyeleri Kategori:İngiltere'deki Alman göçmenler Kategori:Yahudi asıllı Almanlar Kategori:Zeka araştırmacıları Kategori:Birleşik Krallık vatandaşlığına kabul edilenler Kategoriarapsikologlar Kategori:Berlin doğumlular Kategori:Bilimsel ırkçılık