Hasan Fuad Paşa

[bullvar_katip]

Hasan Fuad Paşa (Hacemıko) (Doğum: 1847, Bjeduğkale - Ölüm: Aralık 1911, İstanbul) Çerkes (Adige) asıllı Osmanlı askeri, matematikçi ve eğitimci. Ailesi ve Doğumu Çerkeslerin Bjeduğ Kabilesi'nin (Çerkesçe / Adigece: Бжъэдыгъу Rusça: Бжедуги) aristokrat ailesi Hacemıkoların (Çerkesçe / Adigece: Хьаджэмыкъу Rusça: Хаджемуков, Гаджемуков, Хаджемук Ayrıca: Hadjimoukoff, Hadjimoukov, Gadjimoukoff) prenslerindendir. Hacemıkolar, Bjeduğ Kabilesi'nin yönetici büyük prensleri (Пщышхо -Дословно с Черкесского "Князь Большой/Великий"-) olup, Batı Çerkesya'nın son hükümran aristokrat ailelerindendir. Hasan Fuad Paşa, Bjeduğ Hımmışey (Xамышеевских) Prensi ve Süvari Alayı Komutanı Hacemıko Misost'un (Хаджимуков Мисост -Мысше-ост, Машауст-) oğlu olup, annesi tarafından da önemli tarihi kişiliği ile tanınan Çerkes liderlerinden Prens Zanıko (Zanekue) Sefer Bey'in (Zanoğlu Sefer Paşa'nın) torunudur. Hasan Fuad Paşa, 1847 yılında, Kafkasya’nın Bjeduğkale Eyaleti'nde (Çarlık dönemi adı; Yekaterinador, Şimdiki adı; Krasnodar'da) doğmuştur. 11 yaşında İstanbul'a gelmiştir. Eğitim ve Kariyeri Hasan Fuad Paşa, dayısı Zanıko İbrahim Paşa'nın vesilesiyle 1870 (1286)'da Mekteb-i Harbiye’ye (Harp Okulu) girmiştir. 1873 (1290)'da Mülâzım (Teğmen) rütbesiyle mezun oldu. 1875 (1292)'de de Mekteb-i Erkân-ı Harbiye'den mezun oldu. Çerkes kökenine uygun olarak ince uzun boylu bir fiziğe sahipti. Mekteb-i Harbiye’den mezun olduktan sonra Redif Taburu’nda görev almış ve daha sonra da Bursa Mekteb-i Fünûn-ı İdadisi’nde (Askeri Lisesi’nde) Fransızca Öğretmenliği'ni yapmıştır. Hasan Fuad Paşa, Mekteb-i Harbiye mezuniyetinden sonra, toplam kırk yıl kadar askeri ve mülki okullarda matematik eğitimciliği (riyaziye hocalığı) yapmıştır. Hasan Fuad Paşa, Mekteb-i Harbiye (Harp Okulu)'nda "Cebir", "Topoğrafya ve Hendese-i Resmiyye" dersleri vermiştir. Kaymakam (Yarbay) rütbesindeyken, ek görev olarak, Osman Hamdi Bey'in kurucusu ve müdürü olduğu 1883'te açılan ve öğretime başlayan Sanâyi-i Nefîse Mektebi Âlisi'nin ilk öğretim kadrosunda Riyaziye hocası olarak görev almış, 1883-1903 ylları arasında yaklaşık 20 yıl görev yapmıştır. Miralay (Albay) rütbesindeyken, ek görev olarak Mekteb-i Mülkiyye-i Şâhâne İ'dâdî Kısmı Hendese (Geometri) Muallimliğine de tayin edilmiş olup, "Müsellesat ve Hendese" dersleri vermiştir. On dokuz yıl bu görevde kaldıktan sonra, İ'dâdî Kısmı'nın Mercan'a nakledilmesi üzerine 1900'da Mülkiye'den ayrılmıştır. Sonraki döneminde de Kuleli Mekteb-i Fünûn-ı İdadisi’nde (Kuleli Askeri Lisesi’nde) derslere girmiş ve uzun zaman burada öğretmenlik ve 1893'ten itibaren Ders Nazırlığı (Öğretim Başkanlığı) yapmıştır. Mirliva Rütbesi’ni (Tuğgeneral) bu görevi esnasında kazanmıştır. Sultan II.Abdülhamid dönemi Dersaâdet’in Şehremini (Belediye Başkanı ve Valisi) Rıdvan İsmail Paşa'nın kişisel husumet nedeniyle öldürülmesi (23 Mart 1906) hadisesinde, azmettirici olarak Mabeyn Mütercimi ve Şuray-i Devlet Azası Bedirhani Abdürrezzak Bey ile amcası Selimiye Kışlası Komutanı Ali Şamil Paşa'nın evleri aranmış, aramada Hasan Fuad Paşan'nın imzalı bir fotoğrafı bulunmuş, sorulduğunda Abdürrezzak Bey, Hasan Fuad Paşa hakkında “Necabetlü” (Temiz Soylu, Asil Soylu) ifadesini kullanması nedeniyle, konuyla hiçbir ilgisi olmadığı halde, 1906 yılında Rodos’a sürgün edilmiştir. Temmuz 1908 (1324)'de II.Meşrutiyet’in ilanı ile tekrar İstanbul’a dönmüştür. Ancak, sürgünün gerçek sebebinin bu talihsiz olay olup olmadığı şüphelidir. Sürgünün, Jön Türkler'in muhalefeti ile mücadele eden ve bu dönemde "Çerkes Tarihi" yazım fikrine canı sıkılan Sultan II.Abdülhamid'in uyguladığı baskıcı politikanın sonucu olarak gerçekleştiği de değerlendirilmektedir. Ahmed Bedevi Kuran'ın "İnkılâp Tarihimiz ve Jön Türkler" eserinde bu konuda Kuleli Mekteb-i Fünûn-ı İdadisi Ders Nazırı Çerkes Hasan Fuad Paşa"nın da adı verilerek bir değerlendirme yapılmıştır. Hasan Fuad Paşa, yaşamı boyunca, hür fikirli, sağlam ahlaklı, saygın bir kişilik olarak tanınmıştır. Eserleri Hasan Fuad Paşa, eğitimcilik yaptığı dönemde aynı zamanda matematik ve geometri üzerine önemli eserler vermiştir. Hendese-i Musattıha, Hendese-i Mücessime, Hendese-i Resime, Hendese-i Murakkama, Ameli Hendese ve Resm-i Hattı. Vefatı ve Mezarı Hasan Fuad Paşa, Aralık 1911 (hicri 1329) yılında 65 yaşındayken İstanbul'da vefat etmiştir (Hicri: 29 Zilhicce 1329, Rumi:7 Kanûn-ı evvel 1327). Hasan Fuad Paşa'nın vefatına ilişkin haberler, yabancı gazete ve kroniklerlerde de yer almıştır; Hasan Fuad Paşa'nın ebedi istirahatgâhı, Kılıç Ali Paşa Camii'nin haziresinde (Bahçe Mezar Bölümü'de) bulunmaktadır. Kılıç Ali Paşa Camii'nin; Web Sayfası, Sokak Görünümü, Hazire (Bahçe Mezar Bölümü'nün) Fotoğrafları (1) , (2). Kaynakça Dış bağlantılar Kılıç Ali Paşa Camii Web Sayfası, Kılıç Ali Paşa Camii Sokak Görünümü, Kılıç Ali Paşa Camii Hazire (Bahçe Mezar Bölümü'nün) Fotoğrafları (1) , (2). Kategori:Çerkes asıllı kişiler Kategori:Osmanlı Çerkesleri Kategori:Bjeduğlar Kategori:Çerkes soylular Kategori:Osmanlı eğitimcileri Kategori:Mekteb-i Harbiye'de öğrenim görenler