Havva

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

Havva, değişik inançlarda ve İbrahimî dinlerde ilk insan Âdem'in eşidir. Bu dinlere göre tüm insanlar Âdem ve Havva'nın çocuklarıdır. Bazı Batı dillerinde Eski Ahit'ten geldiği şekliyle Eva diye adlandırılır. Mitolojik orijin Havva isminin Sümer Kiş krallığında 3. hanedanın 1. kraliçesi olan "Khabu"dan türediği ileri sürülmüştür. Hitit Güneş tanrıçası Hepat, Yunan gençlik tanrıçası Hebe ve aşk tanrıçası Hera Havva mitinin diğer olası kaynaklarıdır. Sümer mitolojisindeki tanrıça Ninti (kaburga kemiğinin kadını, can veren kadın) Havva'nın yaratılış efsanesindeki "Âdem'in kaburga kemiği" imgesinin kaynağı olarak düşünülmektedir. Eva (Eve, Havva) ile benzeşik bir söyleyişe sahip olan Ea, Adapa efsanesinde Tevratın havva figürüne benzer şekilde Adapa'yı yönlendirir. [[Dosya:Chamber A, Yazilikaya 06.jpg|küçükresim|Fırtına tanrısı Teşub'un (Hatti) önderlik ettiği tanrılar alayı (solda) ve Güneş tanrıçası Hebat'ın (Arinna) önderlik ettiği tanrıçaların alayı (sağda). Yazılıkaya]] Havva Amarna mektuplarında bronz çağında Kudüste tapınılan bir tanrı olduğu anlaşılan Hurrilerin tanrıçası Hebat ile de ilişkilendirilir. Hitit yazıtlarında Hepa, Hepat ya da Hepatu diye adlandırılır ve ‘sedir ağaçlarının ülkesinde’ tapıldığı belirtilir. Sedir ağaçlarının ülkesi, Lübnan, Filistin’dir. Hepat’ın sonraki dönemlerde başka kültürlerde ortaya çıkan yansımaları da “Ana” kimliği çerçevesinde olmuştur. MÖ 1. binyılda hiyeroglif yazıtlarda Ha-pa-tu, He-ba-tu ve Hi-pa-tu, Lykçe yazıtlarda ise Hepat, hba-eni olarak ifade edilir ki anlamı “Heba Ana”dır. Asherah, Ela, Elat (Chawat); İlahi-evrensel anne. O insan, hayvan ve ürünlerin verimliliğini sembolize eden, besleyen, destekleyen bir akıl idi ve hayat ağacı ile sembolize edilmişti. Milattan önce 1. binyılda Semitik bir tanrı olan El'in karısı olan, tanrılar annesi Asheraha Chawat ( Aramice Havva (İng. eva)) adı verilir. Ela veya Elat El'in dişi formudur. O'nun tam adı Rabat Chawat, Büyük hanımefendi, tanrıça Havva idi ve yılanla sembolize edilirdi. Sosyolojik bakış açısıyla Orta Doğu coğrafyasında değişik mitolojilerde benzer telaffuzlara sahip “ana tanrıça” figürünün evrimiyle tektanrıcı İbrani ataerkil kültüründe ölümlü ve günahkar bir kadın şekline indirgendiği ve yaratılış mitosunun bir figürü halinde yeniden yaratılmış olduğu görülmektedir. Bir başka çalışma ise Havva'yı Hint bereket ve doğurganlık tanrıçası Shiva ile ilişkilendirmektedir. Ayrıca Türk mitolojisindeki Eje karakteri ile benzerlik kurulmaktadır. Yahudilikte Havva’nın yaratılışı [[Dosya:Adam-und-Eva-1513.jpg|küçükresim|150px|Lucas Cranach'ın 1513 yılında çizdiği Adem ve Havva. Würzburg, Mainfränkisches Museum]]Yahudilere göre kadının iki tür yaratılışı bulunmaktadır. Birincisinde kadın, Âdem’le birlikte yaratıldığında, Âdem kadına hükmetmeye çalışır. Kadın “İkimiz de aynı maddeden yaratıldık, bana hükmedemezsin” der, Âdem’i terk eder ve cin olur. Yalnız kalan Âdem Tanrı’dan bir eş ister. Tanrı “Bu kadını nasıl yaratsam da Âdem’e isyan etmese” diye düşünür. “Âdem’in gözünden yaratsam her şeyi görür; ağzından yaratsam geveze olur; ayağından yaratsam hep gezer; elinden yaratsam hırsız olur. Ben bu kadını en iyisi kaburgasından yaratayım da ona tabi olsun” der. Bu kaburga hikâyesinin Sümer bağlantısına işaret edilir. Yahudi kaynaklarına göre Âdem ile beraber ilk yaratılan kadın Havva değil Lilith'dir. Ancak Lilith Âdem ile aynı zamanda yaratıldığını öne sürerek Âdem'e eşlik etmeyeceğini ileri sürmüş ve Tanrı daha sonra Âdem'in kaburga kemiğinden Havva'yı yaratmıştır. "Ve Rab Tanrı dedi: Âdem’in yalnız olması iyi değildir; kendisine uygun bir yardımcı yapacağım. Ve Rab Tanrı, Âdem’in üzerine derin bir uyku getirdi ve o uyudu, onun kaburga kemiklerinden birini aldı ve yerini etle doldurdu. Ve Rab Tanrı Âdem’den aldığı kaburga kemiğinden bir kadın yaratıp onu Âdem'e getirdi. Ve Âdem dedi: Şimdi bu benim kemiklerimden kemik ve etimden ettir, bu insandan alındığı için ona "nisa" ismi verilsin dedi. Ve Âdem karısının ismini Havva koydu, çünkü bütün yaşayanların anası oldu." Tevrat’ın anlatışına göre; Havva, “hayat” ya da “hayatı olan” anlamındadır. Talmud’a göre Havva, Âdem’in on üçüncü kaburga kemiğinden yaratılmıştır. İslam’da Âdem ve Havva’nın yaratılışı [[Dosya:Islamic Adam & Eve.jpg|küçükresim|150px|Âdem ve Havva (1294/99 yılında İlhanlılar hakimiyeti altındaki Marag'da hazırlanmış Manafi el-Hayavandan)]] "Biz insanı pişmiş çamurdan, değişmiş cıvık balçıktan yarattık." (Hicr Suresi, 26) "...Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan, ikisinden birçok erkek ve kadın üretip yayan rabbinize itaatsizlikten sakının." (Nisa Suresi, 1) ' (Müminun suresi, 12) "Kadınlar hakkında hayır tavsiye ediniz. Çünkü kadın, eğri “kaburga kemiği”nden yaratılmıştır. Kaburga kemiğinin en eğri tarafı, en üst tarafıdır. Onu doğrultmaya çalışırsan kırarsın, hali üzerinde bırakırsan öyle kalır.”'' (Hadis) Ancak Kuran'da Havva ismi ve Âdem'in kaburga kemiğinden yaratıldığı geçmez. Kuran'da ikisinin de tek bir nefisten yaratıldığı belirtilir. Cennetten kovulma Âdem ve Havva yaratılmış oldukları mutlu cennetlerinden işledikleri günah sebebiyle kovulurlar. Yılan ya da şeytan Havvayı, Havva da Âdem’i kandırır. Yahudi ve Hristiyan kaynaklarında Havva ilk günahı işleyen insandır, Âdem onun vasıtasıyla yasak meyveyi yemiştir. Kur'an'da ise her ikisi de kınanmakla beraber suç doğrudan Âdem'e izafe edilir. Yaratılış mitosundaki başka bazı unsurlar gibi iyiyi kötüden ayırt edebilme yetisi veren bilgelik ağacının meyvesinden yeme ve yılan motifinin de Sümerlerin Adapa efsanelerinden kaynaklandığı ifade edilmiştir. Hristiyan kaynaklar Âdem-Havva ikilisinin günahından tüm insanları sorumlu tutarlar. İsa'nın bu günahı kaldırmak için geldiğine inanırlar. Sufi inancına göre ise Âdem-Havva Kıssası, büyük ölçüde semboliktir. Âdem, insanoğlunu temsil etmekte olup, yasak meyveyi yiyen ve Âdem'i de suça ortak eden Havva insan nefsini (egoyu) sembolize etmektedir. Bununla birlikte peygamber olarak gelen bir Âdem ve eşi Havva aynı zamanda gerçek kişiliklerdir. Bahailer de bu açıklamaya katılırlar. Tevrat'a göre soy ağacı Ayrıca bakınız Kabil ve Habil Kaynakça Dış okumalar Yaratılış mitosu; Adem Havva, yasak meyve, Sümer etkisi Kategori

inî kişilikler Kategori:Yaratılış Kitabı Kategori:Yahudi mitolojisi Kategori:Hristiyan mitolojisi Kategori:Kitâb-ı Mukaddes'teki kadınlar

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Havva

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi