He Jiankui

[bullvar_katip]

He Jiankui ([xɤ̂ tɕjɛ̂nkhwěi]; Çince: 贺建奎; doğumu: 1984), Çinli biyofizikçidir. Çin'in Shenzhen şehrinde bulunan Güney Bilim ve Teknoloji Üniversitesinin Biyoloji bölümünde doçent olarak görev yapmıştır. Eğitimi Doktorasını 2011 yılında Rice Üniversitesi'nde Michael W. Deem danışmanlığında hazırladığı "Spontaneous Emergence of Hierarchy in Biological Systems" isimli teziyle tamamlamıştır. Doktora sonrası çalışmalarını Stanford Üniversitesi'nde Stephen Quake'in akademik danışmanlığında yapmış, CRISPR gen düzenleme teknolojisini bu laboratuvarda öğrenmiştir. Tanınma nedeni 26 Kasım 2018 tarihinde YouTube'da The He Lab kanalından paylaştığı video serisi ile araştırma ekibinin CRISPR-Cas9 teknolojisini insan embriyosunda kullanmasıyla insanlık tarihinin ilk genetik tasarımlı bebeklerinin dünyaya gelmesine katkıda bulunduğunu açıklamıştır. HIV’yi hücre içerisine almakla görevli CCR5 yüzey reseptörünü, CRISPR-CAS9 teknolojisi ile insan embriyolarında işlevsiz hâle getirdiğini ifade etmiş; bu sayede HIV pozitif bir erkeğin HIV'e dirençli Lulu ve Nana isminde ikiz bebeklere sahip olduğunu iddia etmiştir. Deney verilerini 27-29 Kasım 2018 tarihleri arasında Hong Kong'da ikincisi düzenlenen Uluslararası İnsan Genomu Düzenleme Zirvesi’nde de sunan araştırmacı etik tartışmaların odağı haline gelmiştir. Zirvede bulunan Nobel Fizyoloji veya Tıp ödülü sahibi David Baltimore ve CRISPR-Cas9 teknolojisinin muciti Nobel Kimya ödüllü Jennifer Doudna’nın da aralarında bulunduğu birçok araştırmacıdan büyük tepki toplamıştır. Kamuoyunda yarattığı infial ile Time dergisinin her yıl yayımladığı dünyadaki en etkili 100 kişi listesinde yer almıştır. Hapis cezası 29 Kasım 2018'de Çinli yetkililer, Çin yasalarını ihlal ettiği gerekçesiyle He Jiankui'nin tüm araştırma faaliyetlerini askıya almıştır. Çin’deki yetkili makamlar tarafından açılan soruşturma sonucunda, He Jiankui 30 Aralık 2019 tarihinde üç yıl hapse mahkum edilerek $430.000 para cezasına çarptırılmıştır. Hapis cezası sonrası olanlar 2022 yılında hapis cezası sona eren He Jiankui, 24 Kasım 2022'de Twitter hesabından yaptığı paylaşımla Pekin'de nadir görülen genetik hastalıklar için gen tedavisi üzerine bilimsel araştırmalar yapmayı planladığı yeni bir laboratuvarın kurulduğunu ilan etmiştir. Twitter hesabında yeni araştırma merkezine ait fotoğraflar da paylaşan eski doçent, "Yeni laboratuvar hastalara karşılanabilir gen terapisi, yani 100.000 yuan'dan [13.884 $] daha düşük bir tedavi sunmayı hedeflemektedir. Batı ülkelerinde gen tedavisi genellikle milyonlarca dolara mal oluyor ve bu da birçok ailenin hastalık nedeniyle yoksulluğa düşmesine neden oluyor. Hayırseverlerin de desteğiyle 2-3 yıl içinde 3-5 genetik hastalığı yenerek nadir hastalığa sahip ailelerin faydalanmasını sağlayacağız." açıklamasında bulunmuştur. Kaynakça Kategori:Biyoetik Kategori:Tıbbi etik Kategori:Genetik mühendisliği