Homo erectus

[bullvar_katip]

Homo erectus (Latince: dik insan), soyu tükenmiş bir insan türüdür. H. erectus'un Afrika popülasyonlarının, H. heidelbergensis ve H. antecessor gibi çeşitli insan türlerinin ataları olması muhtemeldir, ilki genellikle Neandertallerin, Denisovalıların ve bazen de modern insanların atası olarak kabul edilir. H.erectus'un yaklaşık 2 milyon yıl önce ortaya çıktığı ve yaklaşık 117.000 veya 108.000 yıl önce soyunun tükendiği düşünülüyor. Homo erectus Afrika, Asya ve Avrupa'ya kadar çok geniş bir alana yayılmış bunun sonucunda birçok farklı türe evrimleşmiştir. Tarihçe İlk kez 1894 yılında Eugénes Dubois tarafından "Pithecanthropus erectus" olarak adlandırılmıştır. Dubois tarafından 1891 Ağustosunda başlanan kazılarda, Ekim 1891'de kafatası kemiği, daha sonra da uyluk ve bacak kemikleri bulunmuştur. Bulunan kemikler bu türün dik durduğunu göstermiş bu yüzden "dik insan" da denmiştir. Dubois, bunun insanlar ve maymunlar arasındaki "kayıp parça" olduğunu iddia etse de 1923 yılına kadar fosilleri bilim insanlarıyla paylaşmamıştır. Dubois'in bu davranışı, bu türün ve fosillerin bir aldatmaca olduğu iddialarını da beraberinde getirmiş, ancak 1944 yılında Amerikalı biyolog Ernst Mayr, yaptığı çalışmalar sonucunda bu fosilleri "Homo erectus" olarak teyit etmiştir. Homo erectusun fiziksel özellikleri [[Dosya:Homo-erectus Turkana-Boy (Ausschnitt) Fundort Nariokotome, Kenia, Rekonstruktion im Neanderthal Museum.jpg|sol|280x280px|küçükresim|Turkana Çocuğu'nun restorasyon modeli]] Bulunan Homo erectus fosilleri yaklaşık 1000cm kafatası hacmine sahip olsa da birçok değişiklik gösterebiliyor. Java adasında bulunan fosiller ile Zhoukoudian'da bulunan fosiller arasında 160cm'e kadar fark görülüyor. Gongwangling'de bulunan kafatası fosilleri ise 780cm3 hacme sahip. Asya'da bulunan bu kafatası hacimleri arasındaki farka neden olan şeyin bu popülasyonların zamanla evrimleşerek birbirinden farklı özelliklere sahip oldukları düşünülüyor. Aynı şekilde Afrika'da bulunan fosillerin kafataslarının hacmi de 850–1067cm3 arasında değişkenlik gösteriyor. H. erectus kafatası hacmi Homo sapiensten daha az olsa da H. habilis, H. rudolfensis ve australopitesin türlerinden daha büyüktür. H. erectus ve Australopithecus türleri arasındaki kafatası hacmi farkı H. erectus ve H. sapiens türleri arasındaki farktan daha fazladır. H. erectus kafatası dışında daha yapılı yüze sahiptiler aynı zamanda yüzün alt kısımları daha öndeydi. H. sapiens ve H. habilis türlerinin aksine geç Australopithecus ve H. erectus türleri daha kalın kafatası kemikleri ve gelişmiş kaş sırtlarına sahiptiler. H. erectusun diğer farklı özellikleri arasında; basık alın, daha alçak ve güçlü çene kasları ve çok daha kalın dişler vardır. H. sapiense kıyasla çoğu kemikleri daha sağlamdı, H. habilis ve H. sapiense kıyasla daha kalın boyun kaslarına sahiptiler. Diğer erken Homo türleri ve Australopithecus türlerine kıyasla daha uzun ve çıkıntılı burun köprüleri vardı. Bu özelliğin H. erectus bireylerinin nefes verirken daha az nem kaybetmelerini sağladığı ve bu sayede çok daha kolay göç ettikleri düşünülüyor. Boyları, genellikle 1.46-1.85 metre arasında değişip, kiloları da 40–68kg arasında değişiklik göstermektedir. Buluntular Asya fosilleri 20.yüzyılın başlarında Asya'da birkaç konumda H.erectus ile ilgili fosiller Cava adasında birkaç farklı konumda bulunmaya başlandı bunlar: Kedung brubus, Mojokerto, Sangiran, Ngandong, Sambungmacon ve Ngawi'dir. 1920'lerde ise Çin'de özellikle Zhoukoudian başta olmak üzere fosiller bulunmaya başlandı. Bu fosillerin en popüleri Pekin insanı'dır. Zhoukoudian dışında Gongwangling, Chenjiavo, Nanjing yakınındaki Hulu mağarası, Hexian'da birçok fosil bulunmuştur. Afrika fosilleri Afrika'da 1933 yılında Fas'ta başlayarak birçok H.erectus fosili bulundu. 1955 yılında Cezayir, 1971 yılında yine Fas'ta, 1960 yılında Tanzanya'da ve 1970 yılında Kenya'da olmak üzere birçok fosil bulundu. Bunların en popüleri Turkana gölü yakınında bulunan Turkana Çocuğu'dur. Avrupa fosilleri Asya ve Afrika'nın aksine Avrupa'da bulunan fosillerin H.erectusa ait olup olmadıkları çok tartışılmıştır. 1993 yılında Boxgrove İngiltere'de, İspanya Atapuerca'da, 1907 yılında Almanya Heidelberg'de bulunan birçok fosilin (bkz. Mauer 1) başlarda H.erectusa ait oldukları düşünülse de daha sonra Homo heidelbergensis olarak tanımlandırılmıştır. Homo erectus'un Avrupa'daki varlığı ile ilgili en ikna edici kanıt ise 1994 yılında İtalya Ceprano'da bulunan kafatası fosilidir (Ceprano 1). Bunların haricinde 1991 yılında Gürcistan'da bulunan çene fosili de önemli bir bulgudur. Modern insanla ilişkisi [[Dosya:Hominini lineage.svg|sağ|300x300px|küçükresim|Homininae filogenetik ağacı]] Homo erectusun Homo sapiense evrimleşip evrimleşmediği veya nasıl evrimleştiği bilim dünyasında çok tartışılan ve kesinliğe ulaşamamış bir konudur. Birtakım bilim insanları Homo erectusun direkt Homo sapiense evrimleştiğini düşünürken birçok bilim insanı da, Homo erectusun Homo heidelbergensis veya Homo rhodesiensise evrimleştiği ve onların da H. sapiense evrimleştiğini düşünüyor. Aynı zamanda Homo ergaster olarak da adlandırılan Afrika'daki erken H. erectus türlerinin de H. sapiense evrimleşmiş olabileceği düşünülmektedir. Beslenme Homo türleri ile ilgili en temel görüşlerden biri, doğu Afrika'da ormanların azalması sonucu erken Homo türlerinin ve öncesindeki Australopithecus türlerinin savanlarda yaşaması sonucu duruşlarının dikleşmesi, et ağırlıklı beslenme ve avcılığın gelişmesidir. Avcılığın gelişmesi sonucu sosyal ilişkiler gelişmiş, beyin daha karmaşık bir hal almıştır. Daha sonra H. erectus ateşi kullanmayı keşfetmiş ve H. erectus ve sonrasındaki Homo heidelbergensis gibi türler de ateşi avlanmak için kullanmışlardır. H. erectus bireylerinin de diğer Homo türleri gibi bolca et ile beslendikleri ve avcılık için alet kullandıkları da bilinmektedir, ancak diyetlerinin çoğunu muhtemelen bitki ve meyveler oluşturuyordu. Ayrıca bakınız İnsanın evrimi İnsan evriminin fosil listesi Pekin insanı Kaynakça Dış Bağlantılar Bradshaw Foundation'da Homo erectus Arkeolojiinfo.com 'da Homo erectus Homo erectus humanorigins.si.edu Possible co-existence with Homo Habilis – BBC News John Hawks Kocabaş fosili Homo erectus The Age of Homo erectus – Homo erectus'un seyahatinin interaktif haritası Human Timeline (Interactive) – Smithsonian, National Museum of Natural History (Ağustos 2016). Kategori:Geçiş fosilleri Kategori:1894'te tanımlanan fosil taksonları Kategori:Erken insan türleri Kategori:Buzul Çağı primatları Kategoriliosen devri primatları Kategori:Tarih öncesi Anadolu Kategori:Tarih öncesi Çin Kategori:Tarih öncesi Etiyopya Kategori:Tarih öncesi Gürcistan Kategori:Tarih öncesi Macaristan Kategori:Tarih öncesi Hindistan Kategori:Tarih öncesi Endonezya Kategori:Tarih öncesi Kenya Kategori:Tarih öncesi İspanya Kategori:Tarih öncesi Tanzanya