Höömey

[bullvar_katip]

[[Dosya:Alash-5x5-300dpi.jpg|küçükresim|Alaş grubu, Tuva'dan bir höömey şarkı grubu]] Höömey (Tuvaca: хөөмей / höömey) - Tıva Türklerinin ve dolaydaki Türk ve Moğol toplumlarının boğazdan söyledikleri müzik tarzı. Türkçede uluslararası literatürdeki yaygın kullanımla "Hömey" olarak da söylenir. Tuva Türklerindeki bu söz başka dillere de geçmiştir. (İngilizce: ) (Moğolca: ) adı verilen gırtlak şarkıları Altay ve Sayan dağları dolayında yaşayan Türk halklarında söylenir. "Höömey" terimi hem Tuva boğaz şarkılarının ortak adı olarak hem de ana stillerinden birine atıfta bulunmak için kullanılır. Sözkökü Höömey sözcüğüne Kumay, Hömeylemek (yani "Hömey söylemek") fiiline ise Kumaylamak (Rusça: кумайлер) biçimleri ile de rastlanır. 19. asırdan sonra tanınmaya başlamıştır. Hömey/Kömey kavramı farklı Türk dillerinde gırtlak, boğaz manasına gelir. Sıgıt-höömey stilleri kargıraa höömey sıgıt ezengileer borbanadır dumçuktaarı hörekteeri hovu kargıraazı Höömey araştırmacıları Tıva hömeyinin tarihi 20. yüzyılda başlamıştır. Bunun hakkında etnograf araştırmacısı Y. K. Yakovlev, Y.G. Grumm-Grjimaylo “Batı Moğolistan ve Uranhay yöresi” adlı kitabında höömey hakkında ilk açıklamalar yer alır. Önemli hömeyciler Eski feodal dönem Tıva'da höömey kültürel bir aktarım olarak devam etmiştir. A. Aksenov'un “Tıva halkının türküleri ” adlı kitabında bilinen hömeyci Soruktu Kırgızkızı çok etkili bir höömey yaptığını anlatır. Tuva Cumhuriyetinde Möngün Tayga bölgesinde yaşayan hömeyci Angırool Hertek, anası hömeyi doşpuluur ile birlikte daha güzel bir müziğe bürümüştür. Bütün bunları kendisi “Hömeycinin yaşamı” adlı kitabına yazmıştır. Günümüzde Valentina Çüldüm (yurt dışı ve özellikle Avrupa ülkelerinde tanınan önemli hömeyci) ,Tıva ulusal orkestrasının üyelerinden Damıran Aylan, Şonçalay Oorjak ve “Tıva kızı” bölüğünün (grubu) üyelerinden Çoduraa Tumat ve başka hömeyciler ilk akla gelenlerdir. Tuva Cumhuriyetinin ünlü hömeyci bölükleri (grupları) dünyaca da tanınmış olan “Hün-Hürtü”, “Çirgilçin”, “Tıva”, “Alaş”, “Çangı-Haya”, “Tıva kızı”. Müziklerini höömeylendiren müzik grupları Hün-hürtü Alaş Tıva Ulusluk Orkestrası Tıva kızı Çirgilçin Kongar-ool Ondar Yat-Ha Bugotak Kaynakça Badırgı M. Tıva höömey./Sübedey. No1.-Mayıs, 2010. Kırgıs Z. K., «Hооmеy — jеmçujinа Tuvı», Kızıl, 1992 g. Kırgıs Z. K., «Tuvinskое gоrlоvое pеniе», Nоvоsibirsk, 2002 g. Dipnotlar Ayrıca bakınız Kay: Altayeli edebiyatında göğüs üstünden başlayıp gırtlaktan boğazdan çıkarılan seslerle okunan destan. Üliger Sözlü gelenek Dış bağlantılar Höömey ile ilgili bir internet sayfası Höömey ile ilgili Şın gazetesinin haberi Tıva destanlarında höömeyin yeri ve önemi Tıva milli hömeyci akademisi hakkında Höömey adlı vep sayfa Kategori:Gırtlak şarkıcılığı Kategori:Sibirya Kategori:Somut olmayan kültürel miras Sözlü gelenek