Hyaenodon

[bullvar_katip]

Hyaenodon ("sırtlan-dişli"), Avrasya, Kuzey Amerika ve Afrika'da yaşamış bir etçil memeli, soyu tükenmiş etçil fosil memelilerin bir ailesi olan Hyaenodontidae'nin tip cinsidir. Hyaenodon cinsine dahil edilmiş türler orta Eosen'den erken Miyosen'e kadar yaklaşık 20-25 milyon yıl boyunca yaşadı. Hyaenodonun çeşitli türleri birbirleriyle ve diğer hyaenodont cinsleriyle (Sinopa, Dissopsalis ve Hyainailurus dahil) rekabet etti, Afrika ile Asya'daki Miyosen'e kadar ekolojik topluluklarda yırtıcı olarak önemli roller oynadı, Mesohippus gibi ilkel atlar ve ilkel devegiller (oreodont) gibi çeşitli türlerle avlandı. Kuzey Dakota'da bulunan bir fosil olan Dinictisin kafatasındaki diş delinme izlerinin analizine göre, Hyaenodon türleri, nimravidler ("sahte kılıç dişli kediler") de dahil olmak üzere, zamanlarının diğer büyük etoburlarını başarıyla avlamışlardır. Açıklama sağ|260x260px|küçükresim|Heinrich Harder tarafından 1920'lerde çizilmiş Hyaenodon rekonstrüksiyonu sağ|260x260px|küçükresim|R. B. Horsfall tarafından 1913'te çizilmiş bir diğer rekonstrüksiyon Bu cinsin bazı türleri, zamanlarının en büyük karasal etçil memelileri arasındaydı; diğer etçil memelilee sadece sansar büyüklüğündeydi. Birçok türün kalıntıları Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'dan bilinmektedir. Erken etçil memelilerin tipik özelliği olan, Hyaenodon bireylerinin çok büyük bir kafatası vardı, ancak sadece küçük bir beyni vardı. Kafatası uzundur ve dar bir burnu vardır - örneğin köpek etoburlarına göre kafatasının uzunluğuna göre çok daha büyüktür. Boyun, kafatasından daha kısaydı, vücut ise uzun ve sağlamdı ve uzun bir kuyrukla sona erdi. En büyük Kuzey Amerika türü olan yetişkin veya alt yetişkin H. horridus'un ortalama ağırlığının yaklaşık 40kg (88lb) olduğu ve 60kg'ı (130lb) geçmediği tahmin edilmektedir. En büyük Hyaenodon türü olan H. gigas, çok daha büyüktü, 378kg (833lb) ve yaklaşık 3,0 m idi. Kuzey Amerika'nın erken Oligosen'inden H. crucian'ların sadece 10 ila 25kg (22 ila 55lb) olduğu tahmin edilmektedir. Kuzey Amerika'nın geç Eosen döneminden H. microdon ve H. mustelinus daha da küçüktü ve muhtemelen yaklaşık 5kg ağırlığındaydı. Genel olarak daha büyük (ancak yakından ilişkili) Hyainailouros ile karşılaştırıldığında, Hyaenodonun diş yapısı daha çok eti kesmeye ve daha az kemik kırmaya yönelikti. Diş sağ|260x260px|küçükresim|Hyaenodon horridusun kafatası Genç Hyaenodon örnekleri üzerinde yapılan araştırmalar, hayvanın çok sıra dışı bir diş değiştirme sistemine sahip olduğunu gösteriyor. Gençlerde dişlerin çıkmasının son aşamasını tamamlaması yaklaşık 3-4 yıl sürdü, bu da uzun bir ergenlik dönemi anlamına geliyordu. Kuzey Amerika formlarında, ilk üst premolar birinci üst molardan önce çıkarken, Avrupa formlarında birinci üst moların daha erken bir çıkışı görülür. Dağılım ve türler Kuzey Amerika'da H. brevirostris formundaki son Hyaenodon geç Oligosen'de ortadan kayboldu. Avrupa'da, daha önce Oligosen'de ortadan kaybolmuşlardı. Kaynakça Dış Bağlantılar Kategori:Miyosen devri memelileri Kategori:Oligosen devri memelileri Kategori:Eosen devri memelileri Kategori:Hyaenodontidler