I. Fuad

[bullvar_katip]

I. Fuad asıl adı Ahmed Fuad Paşa (26 Mart 1868 - 28 Nisan 1936), İngiltere'den bağımsızlığını elde eden Mısır'ın ilk kralı (1922-1936). İngiltere'yle daha uygun koşullarda bir bağımsızlık antlaşması yapmaya ve aşırı milliyetçi Vafd Partisi'nin etkisini kırmaya çalışmıştır. 1882'den beri İngiliz işgali altında bulunan Mısır, I. Dünya Savaşı'nda İngiltere'nin Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etmesinden sonra İngiliz protektorası olmuştu. Mısır hidivi İsmail Paşa'nın oğlu olan Ahmed Fuad, İtalya'da sürgünde bulunan babasının yanında yetişti. İtalya ve İsviçre'de öğrenim gördükten sonra 1885 yılında İtalyan Askerî Akademisi'ne girdi. 1887'de Roma'da kraliyet ordusunda görev yaptı. 1890'da ülkesine dönerek, yeğeni olan Hıdiv II. Abbas Hilmi Paşa'nın yaveri oldu. Ardından Viyana'daki Osmanlı sefaretin­de askerî ataşelik yaptıktan sonra İs­tanbul'da II. Abdülhamid'in fahrî yaver­liğinde bulundu. 1892'de Kahire'ye dön­dü. 1908-1913 yıllan arasında Kahire Üniversitesi'nin ilk rektörü olarak görev yaptı ve bu arada Mısır hidivlerinden II. Abbas Hilmi'nin üç yıl kadar başyaverli­ğinde bulundu. II. Abbas Hilmi'den son­ra hidivlik yapan ağabeyi Hüseyin Kâmil'in vefatı üzerine "sultan" unvanıyla 9 Ekim 1917 tarihinde İngiliz hakimiyetindeki Mısır'ın başına Hidiv olarak atandı. Hüseyin Kâmil'in 9 Ekim 1917'de ölümü üzerine kardeşi Ahmed Fuad, I. Fuad adıyla Mısır sultanı ilan edildi. 1919'da İngiltere, Mısır'a daha geniş özerklik tanıyacak bir antlaşma için görüşmeye oturma isteğini bildirdi. Mısırlıların çoğu bu gelişmeyi hoşnutlukla karşıladı; ama Mısır'ın istemlerini kimin dile getireceği ve İngilizlere sunacağı konusunda anlaşmazlık doğdu. Güçlü bir toplumsal tabanı olan sultan, devlet yönetiminde ağırlığını korumaya kararlıydı. Ama Vafd Partisi'nin önderi Saad Zaglul, partisini Mısır ulusunun temsilcisi olarak görüyor, İngilizlerle görüşmeleri ancak kendisinin yönetebileceğini düşünüyordu. Fuad'ı ve Zaglul'u destekleyen karşıt kesimler arasındaki çekişme İngiliz-Mısır görüşmelerinin kesilmesine yol açtı. 1922'de İngiltere tek yanlı bir açıklamayla Mısır'ın bağımsızlığını ilan etti. Fuad kral unvanını aldı. İngilizlerin tek yanlı kararından ve Mısır'ın içişleri üzerinde söz sahibi olmasından kaygı duyan Fuad hem İngilizler, hem de Mısırlılar tarafından kabul edilebilecek iki taraflı bir bağımsızlık antlaşması yapılması için çalıştıysa da başarılı olamadı. Fuad 1923'te Zaglul sürgündeyken yeni bir anayasa hazırladı. Ama Zaglul ve öteki sürgünlerin geri dönmesinden sonra halkın desteğini sağlamayı başaran Vafd Partisi ile kral arasındaki çatışma yoğunlaştı. Anayasayla oluşturulan kurumları kendi muhalefetini güçlendirmek için kullanan Vafd 1923, 1925 ve 1929'daki seçimlerde çoğunluğu sağladı. Ama Fuad genellikle hükûmetlerini Vafd yanlısı olmayan ılımlı bakanlardan oluşturmayı başardı. Toplumsal ve dinsel konularda ise el-Ezher Üniversitesi'nin görüşleri doğrultusunda hareket ederek önemli ölçüde halk desteği sağladı. 1930'da siyasi konumunu güçlendirmek amacıyla parlamentoyu dağıttı, eski anayasayı iptal ederek yeni bir anayasa ve seçim yasası yürürlüğe koydu. 1931 seçimleri, Vafd'ı dışarıda bırakan, kralla işbirliğinden yana bir parlamento ortaya çıkardı. Böylece sağlanan istikrar 1935'e değin sürdüyse de bu tarihte milliyetçi hareketin güçlü baskısı altında kalan Fuad 1923 Anayasası'nı yeniden yürürlüğe koydu. 28 Nisan 1936'da Kahire'de Kubbe Sarayında öldü. Rifai Camii'ndeki türbesine gömüldü. Oğlu Faruk Mısır kralı oldu. Kaynakça Kategori:1868 doğumlular Kategori:1936 yılında ölenler Kategori:Kavalalılar Hanedanı Kategori:Mısır kralları Kategori:Mısırlı mareşaller Kategori:Légion d'honneur Büyük Haç Nişanı sahipleri Kategori:Académie des Inscriptions et Belles-Lettres üyeleri