I. İdris

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

I. İdris, tam adı Sidi Muhammed İdris El Mehdi es-Senusi (d. 12 Mart 1890, Trablusgarp - ö. 25 Mayıs 1983, Mısır), Libya'nın 1951'de bağımsızlığını kazanmasından sonra ilk kral olarak göreve başladı. Muammer Kaddafi'nin 1969 yılında yaptığı darbe ile iktidardan indi. 1902'de babasının ardılı olarak, merkezi Berka'da bulunan Senusiye tarikatının başına geçti. Henüz reşit olmadığından tarikatın fiili önderliğini kuzeni Ahmet eş-Şerif üstlendi. 1916'da bu görevi kuzeninden devraldı. İlk iş olarak, 1911'de Libya'yı istila etmiş olan İtalyanlarla anlaşmak için harekete geçti. Kıyı kesimi dışındaki bölgeleri denetim altına alamayan İtalyanlarla imzaladığı Arcoma Barışı'yla (1917) ateşkesi sağlayıp, Berka'daki egemenliğini İtalyanlara onaylattı. 1919'da gene İtalyanlarla, Berka'da br parlamento kurulmasını ve yönetime mali yardım sağlanmasını öngören ikinci bir antlaşma imzaladı. Kendisini destekleyen kabileleri İtalya'nın istekleri doğrultusunda silahsızdırmaya yanaşmaması, İtalyanların 1922 İlkbaharında Trablus bölgesini istila etmeleriyle sonuçlandı. Bölgede yaşayan kabileler İtalyanlar karşısında güçlü bir birlik oluşturmak ve etkin bir direniş gösterebilmek amacıyla İdris'ten hareketin önderliğini üstlenmesini istediler. Direnişin sonuç vermeyeceğini düşünen İdris bu öneriyi geri çevirerek Mısır'da sürgün yaşamını seçti ve Libya'nın II. Dünya Savaşı sırasında İngilizler tarafından işgal edildiği 1942'ye değin orada kaldı. Libya'ya temelli dönmek yerine, yandaşlarının etkinliklerini bir süre Mısır'dan yönlendirmeyi sürdürdü. Sonunda 1947'de hükûmetin başına resmen geçti. Berka'da bir Senusi yönetiminin kurulmasını amaçlayan ve İdris'in en önemli destekçileri olan tutucu kabile reisleriyle, ülke topraklarının birleşmesinden yana olan daha genç kentli kesimler arasındaki anlaşmazlık 1949'da Birleşmiş Milletler'de çözüme kavuşturuldu. BM Genel Kurulu, Berka, Fizan ve Trablus'ın geleceğinin bu üç bölgenin temsilcilerinden oluşacak ulusal bir meclis tarafından belirlenmesini kararlaştırdı. Bunun üzerine toplanan meclis, ülkede meşruti monarşi yönetiminin kurulmasına karar vererek İdris'i tahta çıkardı. Aralık 1951'de Libya'nın bağımsızlığı ilan edildi. Hükümdarlığı sırasında parlamento üzerinde etkili bir ağırlık kuran ve orduyu bütünüyle denetimi altına alan İdris, önemli yönetim görevlerini paylaşan zengin eşraf ile güçlü kabile reislerinden de tam bir destek gördü. Batılı müttefiklerin desteği ve kendisine sadık kabilelerin askeri gücü de yönetimdeki ağırlığını korumasına etkili oldu. İzlediği tutucu politikalar ve gelişen Arap milliyetçiliği karşısındaki duyarsızlığı, birçok genç subay ve gitgide gelişen kentli orta sınıflar arasında ciddi hoşnutsuzluklara yol açtı. Eylül 1969'da kaplıca tedavisi görmek üzere Türkiye'de bulunduğu sırada Albay Muammer Kaddafi önderliğinde düzenlenen askeri bir darbeyle devrilen İdris bir süre Yunanistan'da kaldıktan sonra siyasi mülteci olarak Mısır'a iltica etti. 1974'te Libya'da yolsuzluk suçlamasıyla hakkında dava açıldı ve gıyabında yargılanarak mahkûm edildi. Ama ülkesine dönmeyerek Kahire'de sürgün yaşamını sürdürdü. Eyüp Sultan Eyüp Sultan hakkındaki mermer üzerinde kısa Arapça tarihçeyi, Eyüp Sultan Camii'ne hediye etmiştir. Kategori:1889 doğumlular Kategori:Trablusgarp Bölgesi doğumlular Kategori:Senusiye Kategori:Libyalı siyasetçiler Kategori:Askerî darbe ile devrilen liderler Kategori:1983 yılında ölenler Kategori:Kahire'de ölenler

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

I. İdris

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi