Iğdır yöresi halk kültürü

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

250px|sağ|küçükresim|Iğdır'da yöresel bir köy evi. Iğdır yöresi, Doğu Anadolu Bölgesi kültür özelliklerini barındırmaktadır. Tarihi, gelenekleri, tarihi eserleri, inançlarıyla doğu kültürünün beşiklerinden biridir. Geleneksel yiyecek ve içecekleri Geleneksel El Sanatları küçükresim|sağ|220px|Halın dokumacılığı Yörede el sanatları günümüdede devam etmektedir. Bu konuda kimi resmi kurumlarca yörede kurslar düzenlenmekte ve el sanatları desteklenmektedir Yörede yapılan el sanatları aşağıdaki gibidir; Kilim Keçe Kafkas Halıları Karabağ Kilimleri Türküler Türk insanının kendisini anlattığı türkülerin bölgede çeşitli örneklerini görmek mümkündür. Bunların bir kısmı derlenmişse de, bir kısmı da halen derlenmemiş ve kulaktan kulağa aktarılmaktadır. Genel olarak Iğdır'daki türküler Azerice ile söylenmektedir. Gelenek ve görenekler Nevruz Bayramı kutlamaları Azeri ve Kürt asıllı yurttaşların yaşadığı Iğdır yöresinde Nevruz Bayramı herkes tarafından kutlanmaktadır. Yazılı kaynaklar bu yörelerde Nevruz'un algılanış ve kutlanmasının Azerbaycan'dan veya İran'dan farklı olmadığını göstermektedir. Bayramdan bir hafta önceki Salı ve Perşembe günleri kabir ziyaretleri yapılan Iğdır'da Nevruz ateşleri yakılır en az üç defa üstünden atlanır. Ateşten atlamakla bütün ağrı ve hastalıkların şifa bulacağı kabul edilir. Atlanırken okunan manilerden biri: Ağırlığım-uğurluğum odlara Baharda menle hoppanmayan yodlara Ağırlığım od olsun Yaddan yanan yad olsun... Iğdır'da Nevruz 21 Mart'tan bir önceki Salı gününden itibaren kutlanmaya başlar. Yörede "yedi levin" adı verilen bu gelenek için bayrama kadar 7 çeşit kuruyemiş hazırlanır. Levin çerez anlamındadır. Bayram günü herkes gücü yettiği kadar yedi çeşit çerez alır, bayram ziyaretine gidilen eş dosta verilir. Buna "pay çıkmak" denir. Kırmızı renk versin diye soğan kabuğu ile boyanan yumurta, kaynatılır ve tokuşturulur. Gece tanıdıkların evleri gizlice dinlenir. Kapıları dinleyenler tuttukları dileklere göre konuşmaları yorumlarlar. "Baca baca" adı verilen geleneğe göre ise ateşler yakılır, üstünden atlanır. Birçok Kürt şair ve yazarın da eserlerinde yer alan Nevruz'u Kürtler 21, 22 ve 23 Mart'ta kutlarlar. Bu bayram ile Kürtler çoğunlukla şehir dışındaki bölgelerde ve açık alanlarda bir araya gelir ve gelmekte olan ilkbaharı kutlarlar. Kadınlar rengarenk elbiseler giyerler ve başlarına pullarla süslenmiş ışıltılı örtüler örterler. Topluluk büyük bir ateş yakar ve bu ateşin etrafında dans ederek ya da üstünden atlayarak büyük bir coşkuyla bu bayramı kutlarlar. Halk Oyunları Iğdır ve yöresi diğer sahalarda olduğu gibi halk oyunlarında da büyük bir zenginliğe sahiptir. Bunlar genellikle bayan ile erkeklerin birlikte veya ayrı ayrı oynadıkları oyunlardan oluşmuştur. Çalgı olarak; garmon, tar, nağara (davul), ney, zurna gibi aletler kullanılmaktadır. küçükresim|sağ|250px|Naz Eyleme Oyunu [[Dosya:Gaytağı Oyunu.jpg‎|küçükresim|sağ|250px|Gaytağı Oyunu]] Iğdır yöresine ait Azerilerin oynadığı halk oyunları; Abbas Gendi (Çay şekeri) Abayı Avarı Ağır Garadağlı Azerbaycan Alça Gülü Asma-Kesme Asta Garabağlı Ay Beri Bah Benövşe (Menekşe) Beyaz Geceler Brilyant (Pırlanta) Cengi Ceyranı Cehribeyim Çalparağ Çattadı Çay Çit Tuman Darçını Desmalı Enzeli Gazağı Gaytağı Goçeli Gızlar Bulağı Gızılgül Gıtgılıda Gelin Havası Gofta Gülegez Gelin Getirme Gülmeyi Hala-Bacı Halay Hançobanı Hoşgelişler Ola Iğdır Barı Innabı İki Arvadlı Kışkanç Köroğlu Lâle Lezgi Mehribanım Çal Oyna Naz Eyleme Sarı Gelin Sarı Köynek Semeni Şalaho Şeyh Şamil Terekeme Vağzalı Velaçola Yallı Iğdır yöresine ait Kürt asıllı vatandaşların oynadıkları oyunlar ise genellikle Ağrı, Van ve Bitlis yörelerinden alınan ve geneli Yallı şeklinde olan oyunlardır. Bunlar: Kınami (Kısa Gelin) Kalemer (İhtiyar) Kofi Sepek (Üç Adım) Miraz (Gönlüm) Iğdır Yöresi Halk Oyunları'nda Çalınan Müzik Aletleri Garmon Davul Goşa Nağara Tar Kabak kemane Kemençe Balaban Tulum Tütek Klarnet Zurna Geleneksel kıyafetleri Kadın kıyafetleri Taç: Başa giyilir, hilal şeklinde, 1 m uzunluğunda ve 0.5 m genişlikte süslü ve ince tül. Ayakkabı: Genellikle beyaz renkli ve tabansız ayakkabı. Gömlek: Eteklerin altından giyilen, saten ya da ipekten yapılan, kostümün rengine göre seçilen, yarım boğazlı ve düğmeli kıyafet. Alt Şalvar(Finka): Eteklerin altından giyilen ince saten veya keten kumaştan yapılan, alt kısmı dar ve ayak bilekleri kısmı düğmeli alt giyecek. Kostüm: Kadife kumaştan yapılan tek parçalı giysi. Kuşak: İşlemeli, günümüzdeki kemerin görevini gören parçadır. Erkek kıyafetleri Papak/Kalpak: Başa giyilen körpe kuzu dersinden yapılan başlık Gömlek: Genellikle beyaz renk kullanılan boğaz kısmı süslü olan bir çeşit gömlek. Şalvar: Alta giyilir ve Potur şeklinde siyah renkli kumaştan yapılır. Kayış: Eni 3cm, boyu 1.5 m olan deriden yapılır. Kenar kısmı saçaklıdır. Çizme: Yumuşak, ince deriden yapılan tek parça olan bağcıklı ayakkabı. Kama: Yay biçiminde, uçları oval şekilde olan işlemeli ve süslü kabza. Cepken: Kol uzunluu parmak uzunluğundan 10cm daha uzun şeklinde ve iç astarı kırmızı satenden yapılan ve genellikle siyah renkte olan ve üzerinde mermilikler bulunan giysi. Çocuk kıyafetleri Dünyaya gelen çocuk, erkek olsun kız olsun aynı elbise giydirilir. Çocuk doğduktan sonra onu gelişigüzel fakat temiz bir bezle sararlar. Önceden ona yapılmış olan elbiseyi getirerek giydirirler. Bu tahminen çocuğun boyunda (uzunluğunda) yapılmış bir gömlektir. Giyildiğinde zorluk olmasın diye önü göbeğe kadar açık fakat düğmelidir. Kolları da çocuğun ellerine ve hareketine mani teşkil etmeyecek kısalıktadır. Kundak, normal ölçüler dahilinde sağlığa uygun bir şekilde yapılmaktadır. Çocuğa hazırlanan gömlek giydirildikten sonra temiz bezlerle sarılır. Sonra kundağa, astar görevini gören bezle sarılır. Bu bezin koyu renklerden olmasına dikkat edilir. En üst kısma kundak bezi sarılır. Kundak bezi, işlemeli ve çeşitli motiflidir. Kundak, kundak bağı denilen bir bağla ayrıca sarılmaktadır. Bundan sonra çocukların başına ayrıca başlık yapılır, buna "papah" da denilir. Papahlar çeşitli olurlar. Bazılarının ortaları sivri olup, bir külahı andırmaktadır. Çocukların ayaklarına ayrıca çorap biçiminde "patik" giydirilir. Kaynakça Iğdır Valiliği Türkü Sitesi T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm Yönleriyle Iğdır, Ziya Zakir ACAR Her Yönüyle Iğdır, Ziya Zakir ACAR Halk Kategori:Türkiye'de folklor

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Iğdır yöresi halk kültürü

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi