II. Tuthaliya

[bullvar_katip]

II. Tuthaliya MÖ 14. yüzyılın ortalarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır. Kral I. Arnuvanda’nın oğlu, I. Şuppiluliuma’nın babasıdır. Kimliği Tuthaliya isimli Hitit kralları üzerindeki belirsizliklerden dolayı bu kralların numaralandırılmasında çelişkiler doğmuştur. Eski Hitit döneminde hüküm sürmüş olduğu düşünülen ancak sonradan mevcut olmadığı anlaşılan başka bir Tuthaliya yüzünden, 14. yüzyıl’da hüküm sürmüş olan iki adet Tuthaliya isimli Hitit kralı eski kaynaklarda II. ve III. Tuthaliya diye geçer. Kimi yeni kaynaklarda da karışıklığa mahal vermemek için birincisi I/II. Tuthaliya, ikincisi de II/III. Tuthaliya diye belirtilir. Ayrıca, II. Hattuşili diye bir Hitit kralının var olduğunu savunan bazı tarihçiler MÖ 14. yüzyılda iki değil üç adet Tuthaliya isimli Hitit kralı olduğunu ve II. Hattuşili'nin, I. Tuthaliya'dan sonra, ama ilave edilen bir II. Tuthaliya'dan önce hüküm sürdüğünü öne sürerler. Bu görüşü savunanlar I. Arnuvanda'nın ardılı olan Tuthaliya için III. Tuthaliya ismini kullanmaktadır. II. Tuthaliya’nin prensken kullandıgı Hurrice ismi Tašmi-šarri’dir. Hükümdarlığı Tahta babası I. Arnuvanda'nın ölümüyle çıkmıştır. Mevcut dokümanlardan II. Tuthaliya döneminde Hitit devletinin her yönde ayaklanma ve saldırılara maruz kaldığı ve kralın neredeyse bütün zamanını çeşitli cephelerdeki düşmana karşı yaptığı seferlere ve Hitit devlet otoritesini tekrar yerleştirmeye harcadığı anlaşılmaktadır. III. Hattuşili dönemine ait bir dokümanda , tahminen II. Tuthaliya dönemine atıfta bulunularak, Hitit devletinin neredeyse dağılma aşamasına geldiği, kuzeydeki Kaşka kavimlerinin Hattuşa’yı yağmalayıp Kızılırmak'ın güneyine kadar indiğini, batıdan Arzava’nın, doğudan Azzi ve İsuva’nın saldırdığı, güneyde ise düşmanın Kizzuvatna’ya kadar ilerlediği belirtilmektedir. II. Tuthaliya hakkında bilgi sağlayan en önemli kaynaklardan biri, oğlu I. Şuppiluliuma’nın seferlerinin anlatıldığı dokümandır. Yer yer hasarlı olan dokümandan, Hattuşa’nın Hitit kontrolünden çıktığı dönemde, Tuthaliya’nın seferlerini Samuha şehrinden yönettiği anlaşılır. Kaşka kavimlerine karşı çeşitli başarılı seferler yaptığı, bir seferinde 9 kabilelik bir grubu, baska bir seferinde 12 kabilelik bir grubu yendiği belirtilmiştir. Batı Anadolu’da Hitit topraklarını sürekli taciz eden Masa ve Kammala ülkelerine karşı caydırıcı seferler yapar. Ancak Batı Anadolu’nun büyük bir kısmına hakim durumda bulunan Arzava ülkesi, dedesi I. Tuthaliya zamanında başarılı seferlerle yıpratılmış olmasına rağmen, bu dönemde oldukça güçlenmiş durumdadır. Amarna'da bulunmuş olan, Arzava kralının Mısır kralı III. Amenhotep'e yazdığı iki adet mektup yaklaşık olarak II. Tuthaliya dönemine tarihlenir ve Hitit devletinin zayıflığı ile ilgili ipuçları verir. Arzava’nın uç bölgelerine Şuppiluluma komutasında seferler de yapılmasına rağmen bunlar sadece Arzava ilerlemesini durdurmaya yeterli olmuştur. Doğuda Hayasa kralı Karanni ile savaşmıştır ancak mücadelenin neticesi belli değildir. Hayasa ülkesinin tamamen kontrol altına alınmasının oğlu I. Şuppiluliuma zamanında olacaktır. Oğlu Şuppiluliuma bu seferlerin birçoğunda babasıyla birlikte savaşmış, kimı zaman da babasından ayrı olarak seferlere gönderilmiştir. Bu kaynaklarda iki kez II. Tuthaliya’nın sağlık nedenlariyle Yukarı Ülke’de kalıp sefere çıkamadığından bahsedilir ki bu da kralın bu dönemde ilerlemiş bir yaşta olduğu şeklinde yorumlanabilir. II. Tuthaliya’nın ne zaman öldüğü ve taht devir tesliminin ne şekilde olduğu tam belli değildir. II. Tuthaliya’nın varisi Genç Tuthaliya olarak bilinen oğludur ancak Şuppiluliuma buna karşı çıkmış, Genç Tuthaliya öldürülmüş, ve diğer soyluların da desteğini alan Şuppiluliuma tahta çıkmıştır. Genç Tuthaliya’nın kısa bir süre de olsa krallık yapıp yapmadığı belli değildir. Ailesi Babası kral I. Arnuvanda, annesi ise Taduhepa’dır. Eşi Kraliçe Hašnuhepa ve bilinen oğulları Şuppiluliuma ve Şuppiluliuma'nin döneminde kraliyet muhafız birliği komutanlığı (GAL MEŠEDI) yapmış olan Zita’dır. Genç Tuthaliya ise bir cariyeden olan oğludur. Şuppiluluima henüz genç iken Genç Tuthaliya bir süre tahta geçmiş ancak Şuppiluluima daha sonra bunu kabul etmeyip hakkı olan tahtı almıştır. Notlar Kaynakça Brandau, B. & Schickert, H. (2003) Hititler, Ankara: Arkadaş Yayınları. Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, Oxford; Oxford University Press. Klengel, H. (1999) Geschichte des hethitischen Reichs, Leiden: Brill. Ayrıca bakınız Hitit kralları listesi Hitit İmparatorluğu Dış bağlantılar *II. Tuthaliya'nın hükümdarlığı (Bu sayfada III. Tuthaliya olarak yazılmıştır) Kategori:Hitit kralları Kategori:MÖ 14. yüzyıl liderleri