III. Murad

bullvar_katip · 21 Mayıs 2024

III. Murad (Osmanlı Türkçesi: مراد ثالث Murād-i sālis), divan edebiyatındaki mahlasıyla Muradi (4 Temmuz 1546, Manisa – 16 Ocak 1595, Konstantiniyye), 12. Osmanlı padişahı ve 91. İslam halifesi. Saltanatı sırasında Osmanlı İmparatorluğu en geniş sınırlara ulaşmasına rağmen, devletteki yozlaşma yine saltanatı sırasında başlamıştır. Saltanatı boyunca sefere gitmemiştir. Şehzadeliği [[Dosya:III. Murat Han.jpg|sol|küçükresim|Konstantin Kapıdağlı tarafından çizilmiş portresi]] II. Selim'in Nurbanu Sultan'dan olan en büyük oğlu ve varisidir. Nurbanu'nun anne ve babasının kimler olduğu ise kesin olarak bilinememektedir. İyi bir eğitim alan şehzade Arapça ve Farsça öğrendi. 1558 yılında babası II. Selim'in Manisa Sancakbeyliğinden Karaman Valiliğine atanması sonucu dedesi Kanuni Sultan Süleyman tarafından Alaşehir Sancakbeyliğine gönderildi. Babası II. Selim padişah olduktan sonra ise Manisa Sancakbeyliğine gönderildi. Babası II. Selim'in vefatından sonra 22 Aralık 1574'te İstanbul'a gelerek Osmanlı tahtına oturdu. Padişahlığı [[Dosya:Sahansahname 130b.jpg|sol|küçükresim|Osman Paşa ve Cafer Paşa Kazaklara karşı(1592)]] Tahta çıkışı (1574) 22 Aralık 1574 (Ramazan ayı) Çarşamba sabahı, Osmanlı mülkünü devralır almaz fetva ile ilk iş olarak 5 kardeşini boğdurmuştur. alt=Sultan 3. Murat döneminde basılan Osmanlı parası|küçükresim|III. Murat döneminde basılan Osmanlı sikkesi, Amasya Müzesi Lehistan'da veraset sorunu (1575) Osmanlı Devleti, Lehistan yönetimine hakim olmakla Avusturya'ya komşu olan iki müttefik elde etmiş olacaktı. Fransızlar'la Kanuni döneminde iyi ilişkiler kurulmuştu. Fakat Fransız tahtının boşalması ile Lehistan'da iktidar boşluğu oluştu. III. Murad'ın isteği ile Erdel Beyi Bathary, Lehistan kralı oldu. Lehistan ile yapılan anlaşmalar sonucu kuzey sınırı güvenli hale getirildi. küçükresim|III. Murat Osmanlıların Fas'a müdahalesi (1576-1578) III. Murad tahta geçtiğinde Kuzey Afrika kıyılarından sadece Fas Osmanlı topraklarına katılmamıştı. 1578 yılında Ramazan Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri Fas'ı ele geçirerek bölgedeki Portekiz gücünü kırdılar. Osmanlı-Safevî Savaşı (1578-1590) Şah I. Tahmasb'ın oğlu Şah II. İsmail, Osmanlı Devleti ve Safevi Devleti arasındaki barış antlaşmalarına riâyet etmemiş ve Osmanlı'ya bağlı bazı Emirleri kendi tarafına çekmeyi başarmıştı. Osmanlı hükûmeti Van Beylerbeyine talimat vererek orada huzurun sağlanmasını istemişti. Safeviler'in Luristan valisinin Osmanlı devletine sığınması zaten gergin olan ilişkileri daha da kötüleştirdi. Bu arada Şah II. İsmail ölmüş, Safevi Hanedanlığı'nda taht kavgaları başlamıştı. Bu durumdan yararlanmak isteyen Van Beylerbeyi, Safeviler'e saldırdı. İlk Safevi savaşı on iki yıl (1577 - 1589) sürdü. Özdemiroğlu Osman Paşa komutasındaki Osmanlı birlikleri Safevi kuvvetlerini Çıldır'da yendi. Bu savaştan sonra tüm Gürcistan fethedildi. 1578'de Tiflis, Osmanlı vilayeti durumuna getirildi. Aynı yıl Şirvan da Meşaleler Muharebesi ile Osmanlı topraklarına katıldı. Bu gelişmeler üzerine Safeviler barış istemek zorunda kaldı. 21 Mart 1590 tarihinde Ferhat Paşa Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre Kars, Tebriz, Tiflis, Gence ve Şehrizur Osmanlı Devleti'nde kalacaktı. Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti doğuda en geniş sınırlarına ulaşmış oluyordu. Sokullu Mehmed Paşa'nın öldürülmesi (1579) Kanuni Sultan Süleyman'ın son yıllarından beri azledilmeksizin kesintisiz 15 yıldır sadrazamlık görevinde bulunan Sokollu Mehmed Paşa, 11 Ekim 1579 tarihinde derviş kılığındaki biri tarafından bir ikindi divanı çıkışında kalbinden hançerlenerek ağır yaralandı. Ağır yaralarından dolayı Sokollu bir süre sonra 74 yaşında öldü. Eyüpsultan'da bulunan türbesine defnedildi. Sadrazamın katili konuşturulamadı ve ertesi gün öldürüldü. İngiltere'yle diplomatik ilişkilerin kurulması (1583) III. Murad zamanında Ceneviz, Venedik ve Fransızlar'a verilen kapitülasyonlar ile ticaret gemileri Osmanlı limanlarında ticaret yapma hakkına sahiptiler. 1583'te İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth bir elçi göndererek aynı imtiyazlardan faydalanmak istediğini belirtti. Venedik ve Ceneviz haricindeki kapitülasyonu olmayan devletlerin tüccarı, Fransız bayrağıyla Osmanlı limanlarına geliyordu. 1572'deki Bartalameos Katliamı yüzünden Katolikler'den yüz çevirmeye başlayan Osmanlı hükûmeti, Papa'nın koyduğu stratejik harp malzemesi ambargosunu kırabilmek için Protestan olan İngiltere'ye yakınlaştı. Böylece Akdeniz'de İngiliz-Fransız rekabeti başlamış oldu. Bu rekabetten Osmanlı Devleti de birçok siyasi menfaat kazanmış oldu. Kırım Hanlığı'na müdahale (1584) Azledildikten sonra isyan eden Kırım Hanı II. Mehmed Giray'ı cezalandırmak, Kırım Hanlığı'nda Osmanlı hakimiyetini tesis etmek ve yeni Han II. İslam Giray'ı tahta çıkarmak amacıyla 1584 yılında iki askerî harekât düzenlendi. Birinci harekâtta (Ocak-Haziran) Osmanlı birliklerine Özdemiroğlu Osman Paşa komuta ederken, Kılıç Ali Paşa kumandasındaki Osmanlı Donanması Kefe'ye çıkarma yaptı. Başarıyla sonuçlanan birinci harekâtın ardından, bu defa idam edilen Mehmed Giray'ın oğulları Saadet Giray ve Safa Giray'ın (Rusya'nın da yardımıyla) Nogayların ve Don Kazakları'nın desteğini alarak, Eylül başında Kırım Hanlığı'nın başkenti Bahçesaray'ı saldırarak II. İslam Giray'ı yaralı bir şekilde Kefe'ye sığınmaya mecbur bırakmaları üzerine, Gazi Ferhad Paşa komutasındaki birlikler Kılıç Ali Paşa kumandasındaki Osmanlı Donanmasıyla nakledilerek Kefe'ye ikinci bir çıkarma yapıldı ve isyan bastırıldı. 1584 yılındaki müdahaleden sonra, Osmanlı padişahları Kırım hanlarını doğrudan tayin etmek suretiyle Kırım Hanlığı üzerindeki Osmanlı hakimiyetini sıkılaştırdılar. Ayrıca, II. İslam Giray zamanına kadar hutbelerde yalnız Kırım hanlarının adları okunurken, onun hanlığından itibaren ise hutbelerde ilk olarak Osmanlı padişahının sonra da Kırım hanının isimlerinin okunması kabul edildi. Venedik'le gerginlik (1584) 1584 yılında bir Yeniçeri isyanında öldürülen Trablusgarp Valisi Ramazan Paşa'nın ailesini İstanbul'a getiren gemiye Kefalonya açıklarında Venedik gemileriyle saldırı düzenlenmesi sonucunda Venedik ile uzun süredir devam eden barış sona erdi. Venedik senatosuna bir ültimatom gönderen III. Murad, Ramazan Paşa'nın ailesini ve mallarını Preveze'ye getirtmeyi başardı. Venedik'in de barışı korumak istemesi üzerine iki devlet arasındaki mesele çözüldü. sol|küçükresim|III. Murad'a ait tuğra Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'yla Savaş (1593-1606) 1590'da Avusturya ile yapılan 8 yıllık barış antlaşması 1593 yılında, Telli Hasan Paşa'nın başıbozukların oluşturduğu Uskokların üzerine yürümesini savaş sebebi sayan Avusturya ile bozuldu. Avusturya İmparatoru II. Rudolf ödemekte olduğu vergiyi vermediği gibi Eflak, Erdel ve Boğdan beylerini de isyana teşvik etti. Telli Hasan Paşa Hırvatistan sınırındaki Siska kalesini kuşatma altında aldı. Ancak burada yapılan savaşta Hasan Paşa ve binlerce askerle birlikte Hersek Sancakbeyi de öldü. Bunun üzerine Sinan Paşa'nın ısrarıyla 1593 yılında Avusturya'ya savaş ilan edildi. III. Murad'ın ölümü (1595) Savaş devam ederken 16 Ocak 1595'te III. Murad İstanbul'da felç geçirerek öldü. Cenazesi Ayasofya Camii avlusuna defnedildi. [[Dosya:Tomb of Sultan Murad III Mars 2013.jpg|küçükresim|upright=1.19|Sultan III. Murad'ın türbesi Ayasofya Camii'in avlusunda yer alan eski vaftizhane içerisindedir.]] Ölümünden sonra 1574'ten 1595'e kadar 21 sene Osmanlı Devleti'nin başında bulunmuştur. Saltanatı süresince başveziri olan Sokollu Mehmet Paşa'nın etkisinde kalmıştır. Saltanatı döneminde eşi Safiye Sultan, özellikle Sokollu Mehmet Paşa'nın 1579 yılındaki ölümünden sonra devlet yönetiminde oldukça önemli bir rol üstlenmiştir. Saltanatı süresince Osmanlı topraklarının genişliği 19.902.000km2'ye yükselmiştir. Osmanlı Devleti en geniş toprağa bu zamanda erişmiştir. III. Murad 16 Ocak 1595'te 48 yaşında iken vefat etmiş, kabri Ayasofya Camii avlusundaki türbesindedir. Ayrıca Beşiktaş'taki Yahya Efendi Türbesini ve Topkapı Sarayı'ndaki Hasoda'yı yaptırmış, Fethiye Camii'ni de kiliseden camiye çevirmiştir. Avusturyalı tarihçi Hammer, III. Murad'ın saltanatı boyunca 11 defa sadrazam, 7 defa şeyhülislam değiştirdiğini, düşüncelerinde bir istikrar bulunmadığını, zevke, tasavvufa ve şiire eğilimli bir insan olduğunu, etrafında remilciler, müneccimler dolaştığını bildirmekte ve bu yönüyle eleştirmektedir. Edebî ve ilmî kişiliği Farsça, Arapça ve Türkçe divanları bulunan III. Murad şiirlerinde "Muradî", bazen de "Murad" mahlaslarını kullanmıştır ve ayrıca Fütuhat-ı Siyam adlı tasavvuf konulu bir eser yazmıştır. Hat sanatı alanında da mahir olan III. Murad'ın Ayasofya Camii'nde asılı olan ayet levhasıyla kelime-i şehadet levhasının bulunduğunu Müstakimzade bildirmektedir ve ayrıca İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'nde ve Türk Vakıf Hat Sanatları Müzesi'nde hat sanatı eserleri vardır. Ayrıca döneminde Osmanlı'nın ilk rasadhanesi olan "İstanbul Rasadhanesi" kurulmuştur. Takîyüddin tarafından 1577'de kurulan Tophane Rasathanesini 1580 yılında yıktırmıştır. Halveti Tarikatı'nın şeyhi Şeyh Şüca'ya bağlıydı. [[Dosya:Tomb of Sultan Murad III - 07.JPG|upright=1.19|küçükresim|III. Murad Türbesi.]] Özel hayatı sağ|küçükresim|Sultan Murad Han Safiye Sultan adında bir eşi vardı. Safiye Sultan ile kaynanası Nurbanu Sultan arasındaki çekişip didişmeler; o dönemlerde çeşitli saray oyunlarıyla, sadrazamların durmadan değişmesine neden olmuştur. Nurbanu Sultan, Safiye Sultan'ı öldüresiyle kıskandığı için, oğlu III. Murad'a yıllar boyu, onu unutturacak bir sevgili arayıp durmuştu. Söylentilere göre, bu yüzden tutsak pazarında cariye fiyatları iki yüz - üç yüz altından, iki bin - üç bin altına çıkmıştır. Eşleri Safiye Valide Sultan Şemşiruhsar Hatun - Medine'de vakfı vardır. Erkek çocuğu olmadığı ve devlet işlerine karışmadığı için sarayda kalmasına izin verilmiştir. 1613'ten önce ölmüştür. Rukiye Sultan'ın annesidir. Mihriban Hatun Şahihuban Hatun - Vakıfları vardır. Bahçekapı'da kendi adıyla anılan türbesinde yatıyor. Nazperver Hatun Fahriye Hatun Erkek çocukları III. Mehmed Şehzade Osman (1573-1587) Şehzade Mustafa (1578-1595) Şehzade Bayezid (1579-1595) Şehzade Abdullah (1580-1595), Ayasofya'da medfundur. Şehzade Selim (1581-1595) Şehzade Süleyman (1585-1585) Şehzade Cihangir (1585-1595) Şehzade Abdurrahman (1585-1595) Şehzade Yahya (İddia) (1585-1649) Şehzade Hasan (1586-1591) Şehzade Ahmed (1586-1595) Şehzade Yakup (1587-1595) Şehzade Alemşah Şehzade Yusuf Şehzade Hüseyin Şehzade Korkut Şehzade Ali Şehzade İshak Şehzade Ömer Şehzade Alaüddin Şehzade Davud Not: Erkek çocuklarının sayısının 25 olduğu söylenmektedir. Diğerlerinin adları bilinmemektedir. Kız çocuklar Ayşe Sultan (d. 1565'ten önce - ö. 15 Mayıs 1605) - Safiye Valide Sultan'ın kızıdır. Padişah III. Mehmed'in türbesinde gömülüdür. Fatma Sultan (d. 1565'ten önce) - Safiye Valide Sultan'ın kızı. İlk evliliği: 1593 Damad Halil Paşa. İkinci evliliği:1604 Damad Cafer Paşa. Üçüncü evliliği: 1610 Damad Hızır Paşa. Dördüncü evliliği: 1611 Damad Murad Paşa. Hümaşah Sultan Hatice Sultan Mihrimah Sultan - 1604'te Mirahur Ahmed Paşa ile evlenmiştir. Fahriye Sultan - 1604'te Çuhadar Ahmed Paşa ile evlenmiştir. İkinci izdivacını Sofu Bayram Paşa ile yapmıştır. Bayram Paşa ölünce bir daha evlenmemiştir. Rukiye Sultan - Şemsiruhsar Hatun'un kızıdır. Fethiye Sultan Saltanatında meydana gelen bazı önemli olaylar Venedik'le anlaşma yenilendi. Portekiz'le Vadisseyl Muharebesi yapıldı. İspanya'ya karşı İngiltere'ye yardımlar yapıldı. Lehistan kralının tayininde çıkan mücadele kazanıldı ve 1577'de Lehistan da Osmanlılara tâbi oldu. 1577 yılında İstanbul üzerinde gözlemlenen ve birçok minyatüre de konu olan meydana geldi. 1578'de Osmanlı tabiiyetinde bulunan Kırım Hanlığı Rusya'ya savaş ilan etti. Moskova'ya kadar ilerleyerek Rusya'yı vergiye bağladı. 1578'de Safeviler ile savaşlar başladı. Çıldır Zaferi elde edildi. 1582'de Tiflis Müdafaası yapıldı. Tiflis ve Şirvan fethedildi. 27 günde Kars Kalesi yapıldı. 1582'de Osmanlı tarihinin en büyük eğlencelerinden birini düzenleyerek oğulları için kırk gün kırk gece sünnet şöleni düzenlemiştir. 1583'te Meşaleler Muharebesi kazanıldı. 1585'te Tebriz dördüncü defa fethedildi. Gence şehri alındı. 1590'da Ferhat Paşa Antlaşması imzalandı. Hazar Denizi'ne kadar Osmanlı hakimiyetine alındı. Doğuda en geniş sınırlara ulaşıldı. 1593'te Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'na harp ilân edildi. 1594'te Yanıkkale feth edildi. Tedavülde bulunan o zamanki metal paranın altın ve gümüş oranı azaltılarak devletin tarihindeki gelmiş geçmiş en büyük develüasyon gerçekleştirilmiştir. 1577yılındaTophanesırtlarında Takiyüddin’in yönetimi altında bir gözlemevi olanTakiyüddin'in Rasathanesikurulmuştur. Kaynakça Özel Genel say.161-180 |} Kategori:1546 doğumlular Kategori:Manisa doğumlular Kategori:1595 yılında ölenler Kategori:16. yüzyılda Osmanlı padişahları Kategori:Muhteşem Yüzyıl Kategori:Osmanlı İmparatorluğu duraklama dönemi Kategori:I. Süleyman Kategori:II. Selim Kategori:İstanbul'da ölenler Kategori:İstanbul'da defnedilenler Kategori:İki kutsal caminin hizmetkârları

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

III. Murad

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi