İlek Nehri

[bullvar_katip]

İlek (, Elek, ), Kazakistan ve Rusya'da Ural Nehri'nin 623km uzunluğundaki sol koludur. Kazakistan'da Aktöbe ve Batı Kazakistan Eyaletlerinden, Rusya'da ise Orenburg Oblastı'ndan akmaktadır. Nehir yolu İlek Nehri, Mugoçar Dağları’nın batı yamacında, Karagandy (soldan) ve Sharyk (sağdan) adlı iki küçük nehrin birleşmesi ile oluşur. Kaynağı, Batı Kazakistan bozkırlarında, Kandyagash (1997'ye kadar Oktyabrsk) kasabasının yaklaşık 10km kuzeyinde bulunmaktadır. Sharyk, Karagandy'ye göre daha uzundur ve yaklaşık 75km uzunluğundadır. Sovyet Genelkurmay Haritası'nda Karagandy Nehri, Kandyagash kasabasını terk ettikten sonra İlek olarak adlandırılmaktadır. İlek ilk olarak Aktöbe Eyaleti'nden kuzey yönüne doğru akar ve eyaletin idari merkezi olan Aktöbe şehirinden geçer. Kademeli olarak kuzeybatıdan batıya döner, Rusya sınırını geçer ve Orenburg Oblastı'nın güney kısmından akar. Sonra tekrar Rusya-Kazakistan sınırına döner. İlek’in en önemli sol kolu, güneydoğudan nehre katılan 225km uzunluğundaki Kobda (Bolshaya Kobda, Büyük Kobda olarak da adlandırılır) nehridir. Ağızdan 184km yukarıda, Kobda nehire katıldıktan sonra, uzun bir süre Rusya-Kazakistan sınırı boyunca Batı Kazakistan Eyaletinden akar. Sonunda Avrupa ve Asya arasındaki sınır'ı belirleyen Ural Nehri'ne dökülür. Burası Hazar Denizi'ndeki ağızdan 1085km uzaklıktadır. İlek Nehrin ağızı, adını nehirden alan İlek köyünün biraz aşağısında, Kazakistan sınırından birkaç kilometre uzaklıktadır. Rus şehri Orenburg'un yaklaşık 130km batısında ve Kazak şehri Oral'ın (Uralsk) doğusunda yer almaktadır. Kazakistan'da Kandyagash, Aktöbe ve Alga; Rusya'da Sol-İletsk ve Akbulak, nehir kıyısında yer alan başlıca büyük şehirlerdir. Nehri kolları İlek'in kolları arasında Kobda ve Kargaly bulunmaktadır. küçükresim|upright=1.14|center|Ural havzasında (sarı) İlek (Илек) nehri Hidroloji [[Dosya:Saiga antelope at the Stepnoi Sanctuary.jpg|küçükresim|upright=1.14|right|İlek nehri ve çevresi Sayga'ların yaşam alanları arasında yer alır.]] İlek, uzunluğundadır ve drenaj havzasına sahiptir. Ağızdan 112km yukarıda Chilik yakınlarında ortalama debi dir. Genellikle Kasım ortası ile Nisan ortası arasında donar. Nehir, kar suların erimesi ile beslenmektedir. Yaz aylarında ise çok sığ akar. Aktöbe havza alanında fosforit yatakları bulunmaktadır. Nehir kirliliği İlek, Ural havzası'ndaki en kirli nehirdir. Nehirdeki bor ve krom içeriği, eski kimyasal tesislerindeki atıkların yeraltı sularına karışmasından kaynaklanmaktadır. Kirlilik seviyesi "kirli" ile "çok kirli" arasında değişmektedir. Arkeolojik alan Nehir havzası arkeolojik öneme sahiptir. Burada Orta Asya ve Doğu Avrupa kültürlerine ait Kurgan mezar alanları bulunmaktadır. Ulaşım İlek nehri gemi ulaşımı için uygun değildir. Nehrin orta ve üst kısmı boyunca, Sol-İletsk'ten Kandyagash'taki kaynağına kadar, demiryolu hattı ve otoyol inşa edilmiştir. "Orenburg- Aktöbe- Türkistan- Taşkent" demiryolu, nehri belli bir mesafeden takip eder. Demiryolu'nun paralelinde Otoyol (Aktöbe'nin güneyinde A-27 olarak) yer alır. Sol-İletsk'in güneyinde, "Saratov- Oral- Sol-İletsk" demiryolu hattı, İlek Nehri ile kesişmektedir. Aynı şekilde ağzın birkaç kilometre yukarısında "Orenburg- Oral" otoyolu da nehir üzerinden geçmektedir. Sınır kapısı nehir üzerinde bulunmaktadır. Otoyolun Kazakistan tarafı A30 olarak, Rusya tarafı ise R335 olarak adlandırılır. Fauna İlek'te yayın balığı, sazan, levrek, turna vb. balıklar bulunmaktadır. Nehir suyu, Sanayi kuruluşlarının su tedarikinde ve tarım arazilerinin sulanmasında kullanılmaktadır. Galeri Ayrıca bakınız Kazakistan nehirleri listesi Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Kazakistan'daki nehirler Kategori:Orenburg Oblastı'ndaki nehirler Kategori:Asya'daki uluslararası nehirler Kategori:Ural havzası