İnsan evrimi zaman çizelgesi

[bullvar_katip]

[[Dosya:Age-of-Man-wiki.jpg|upright=1.2|küçükresim|Haeckel'in evrimsel hayat ağacı. Türlerin evrimsel tarihi tek bir gövdeden doğan birçok dalı olan bir "ağaç" olarak tanımlanmıştır.]] İnsan evrimi zaman çizelgesi, insan türlerinin evrimindeki belli başlı önemli olayları ve insan atalarının evrimsel tarihlerini özetlemektedir. Bunun yanında Homo sapiens türünün atası olabilecek canlıların, tür ve cinslerin kısa bir açıklamasını içerir. Temel olarak Abiyogenez'in konusu olan yaşamın kökeni bu zaman çizelgesinde konu edinmemiş olup insanın oluşumuna götüren ön ataların olası bir soy çizgisi ele alınmıştır. Bu zaman çizelgesi, paleontoloji, gelişim biyolojisi ve morfoloji alanında elde edilen verilerin yanında anatomik ve genetik veri çalışmalarına da dayanır. İnsan evriminin tüm yönleriyle araştırılması antropolojinin önemli bir bileşenidir. Homo sapiens sınıflandırması Modern insan Homo sapiens'in ve onun ön atalarının kladistik soy çizgisi (taksonomik sıralaması) aşağıdaki gibidir: Zaman çizelgesi İlk canlı yaşam Kordalılar 590-535 milyon yıl önce ikincil ağızlı atalardan geliştiler. Omurgalılar 535-520 milyon yıl önce ortaya çıktılar. 450 milyon yıl önce ilk çeneliler gelişti. Bunlar 440 milyon yıl önce iki gruba ayrıldılar: Kemikli balıklar, Kıkırdaklı balıklar. Dört üyeliler Devoniyen sonunda, et yüzgeçli balıklardan geliştiler. Bazal formların hepsinin ayaklarında 5 parmak vardı. Yaklaşık 340 milyon yıl önce Bathrachomorpha ve Amniota olarak ikiye ayrıldılar. Memeliler Üst Triyas'ta sinodontlardan geliştiler. Dik bacakları ve kılları bu atalardan miras aldıkları özelliklerdir. Primatlar Paleosen'de primat benzeri plesiadapiformlar gelişip Kuzey Amerika ve Avrasya'da yayıldı. İlk gerçek primatlar 55 milyon yıl önce ortaya çıktı. Primatların ortaya çıkışı ile birlikte plesiadapiformlar yok oldular. Erken primatlar omomyoidler ve adapoidler olarak ikiye ayrılır. Omomyoidlerin kuru burunlu maymunlara, adapoidlerin nemli burunlu maymunlara yol açtığı düşünülmektedir. Simiyenler (Simiiformes/Anthropoidea) İlk simiyenlerin (Eosimiidae) 45 milyon yıl önce ortaya çıktığı bilinmektedir. Bu erken simiyenler oldukça küçüklerdi ve bazılarının omomyoid atalara sahip olduklarını kanıtlayan özellikleri vardı. Büyük insansı maymunlar (Hominidae) İlk hominidler Orta Miyosen'de hem Afrika hem Avrasya'da ortaya çıktılar. Bunlar Üst Miyosen'den önce iki ana gruba ayrıldılar: Ponginae (orangutan ve soyu tükenmiş yakın akrabaları) ve Homininae (insan, şempanze, goril ve soyu tükenmiş akrabaları) Homo İnsanlara (Homo) ilk olarak Alt Paleolitik'te rastlandı. Australopithecinelerden farklı olarak, uzun yolculuklara uyarlanmış bacaklara ve kısa kollara sahiplerdi. Kesici taş aletler geliştirdiler, ateşi kontrolü ettiler ve Üst Pleyistosen'de Dünya geneline yayılmaya başladılar. Ayrıca bakınız Tarih öncesi zaman çizelgesi Şempanze-insan son ortak ata Evrenin zaman çizelgesi grafiği Yerküre tarihi Doğa tarihi Dünya tarihi Yaşamın evrimsel tarihi Homininae İnsan evrimi İnsan taksonomisi Homo En son ortak ata İnsan evriminin fosil listesi Tarih öncesi iki yaşamlılar Tarih öncesi balıklar Tarih öncesi sürüngenler Ataların Hikayesi, Richard Dawkins'in 40 buluşma noktasına dair bir zaman çizelgesi içerdiği kitabı Evrim zaman çizelgesi - biyolojik canlılığın günümüzdeki muazzam çeşitliliğin evriminin açıklaması Kaynakça Dış bağlantılar Palaeos İnsansılar zaman çizelgesi Berkeley Üniversitesi Evrim sayfası Tree of Life Web Project - interaktif biçimde tüm filogenetik ağacı keşfedebileceğiniz bir sayfa Hayvanlar alemimin evrim tarihçesi Smithsonian Enstitüsü tarafından hazırlanan İnsan Kökenleri Programı İnteraktif İnsan Evrimi Zaman Çizelgesi Zaman çizelgesi Kategori:Kronolojiler