İran mutfağı

[bullvar_katip]

[[Dosya:Nargesi_omelette.jpg|küçükresim|288x288pik|Nargesi]] İran mutfağı (Farsça: آشپزی ایرانی āšpazi-e iranī) İranın yöresel mutfağıdır. İran'ın yüzyıllar içerisinde ilişki kurduğu bölge ve ülkelerin mutfaklarından da izler taşır: Türk mutfağı, Yunan mutfağı, Mezepotamya mutfağı, Orta Asya mutfağı, Kafkasya mutfağı ve Rus mutfağı bunlardan bazılarıdır. Çeşitli İranlı Müslüman sultanlar ve Orta Asya Babür hanedanı aracılığıyla, İran mutfağı ürünleri Hint ve Pakistan mutfaklarına uyarlandı. Tipik İran ana yemekleri, pilavın et, sebze ve fındık ile kombinasyonlarıdır. Erik, nar, ayva, kuru erik, kayısı ve kuru üzüm gibi meyvelerin yanı sıra şifalı bitkiler sıklıkla kullanılmaktadır. Safran, kurutulmuş misket limonu ve diğer ekşi tatlandırıcılar, tarçın, zerdeçal ve maydanoz gibi karakteristik İran aromaları karıştırılır ve çeşitli yemeklerde kullanılır. İran dışında İran mutfağı Londra, San Francisco Körfez Bölgesi, Toronto, Houston ve özellikle Los Angeles ve çevresi gibi İran diasporasının olduğu şehirlerde bulunur. Temel gıdalar Pirinç İlk başta Safevi İmparatorluğu'nun saray mutfağının bir spesiyalitesi olan pirinç kullanımı, MS 16. yüzyılın sonunda İran mutfağının önemli bir dalı haline geldi. Geleneksel olarak, pirinç en çok kuzey İran'da ve zenginlerin evlerinde temel bir ürün olarak yaygındı, ülkenin geri kalanında ise ekmek baskın temel maddeydi. Aşağıdaki tablo İran'da pirinç pişirmenin üç temel yöntemini içermektedir. Tipik yiyecek ve içecekler Tipik İran mutfağı, çeşitli kebap, güveç, çorba ve pilav yemeklerinin yanı sıra çeşitli salatalar, tatlılar, hamur işleri ve içecekler de dahil olmak üzere çok çeşitli yemekleri içerir. Ana Yemek Kebap küçükresim|265x265pik| Chelow kabab Bakhtyari İran'da kebaplar ya pilavla ya da ekmekle servis edilir. Beyaz pirinçle birlikte yenen kebaba chelow kabab denir. Bu yemek İran'ın ulusal yemeği olarak kabul edilir. Pirinç ayrıca kateh yöntemi kullanılarak da hazırlanabilir ve o zaman yemeğe kateh kabab adı verilir. Aşağıdaki tablo İran mutfağında kullanılan çeşitli kebap türlerini listelemektedir. Güveç Khoresh, genellikle bir tabak beyaz pirinç eşliğinde yenen, İran'a özgü bir güveç şeklidir. Bir khoresh tipik olarak domates salçası, safran ve nar suyu ile tatlandırılmış otlar, meyveler ve et parçalarından oluşur. Dizi gibi diğer khoresh olmayan güveç türlerine pirinç yerine ekmek eşlik eder. Aşağıdaki tabloda bazı İran güveç yemekleri listelenmiştir. Çorba ve Aş İran mutfağında sup e jow (“ arpa çorbası”), sup e esfenaj (“ ıspanak çorbası”), sup e qarch (“ mantar çorbası”) ve “aş”ın çeşitli formları dahil olmak üzere çeşitli çorba türleri vardır. Aş, İran'da āsh olarak anılır. Aşağıdaki tablo İran mutfağındaki bir dizi çorba ve aşı listelemektedir. Polow ve dami Kebaplı veya güveçli pilav yemeklerinin yanı sıra, geleneksel polow ve dami yöntemleriyle pişirilen çeşitli pirinç bazlı İran yemekleri de vardır. Polow yemeği, genellikle tavuk veya kırmızı et eşliğinde kesilmiş sebze, meyve ve fasulye ile doldurulmuş pirinci içerir. Dami yemekleri, pilavla çeşitli malzemeleri içerdikleri için polow'a benzer, ancak tek bir tencerede pişirmek için dami yöntemi kullanılarak pişirilir. Aşağıdaki tablo İran mutfağındaki bazı palow ve dami çeşitlerini listelemektedir. Tatlılar MÖ 400'de, eski İranlılar, yaz aylarında kraliyet ailesine sunulan gül suyu ve erişteden yapılmış özel, soğutulmuş tatlıları icat ettiler. Buz, safran, meyveler ve diğer çeşitli tatlarla karıştırdılar. Kökeni ülkenin eski başkenti Şiraz şehrine dayanan ve falude olarak bilinen yarı dondurulmuş erişte tatlısı bugün en meşhur İran tatlılarından biridir. Farsça "safranlı dondurma" anlamına gelen Bastani e zaferani, genellikle "geleneksel dondurma" olarak da anılan geleneksel bir İran dondurmasıdır. Diğer tipik İran tatlıları arasında çeşitli pirinç, buğday ve süt tatlıları bulunur. Aşağıdaki tabloda birkaç İran tatlısı listelenmiştir. Ayrıca bakınız İran yemekleri listesi Mazanderani mutfağı Kürt mutfağı Azerbaycan mutfağı Kaynakça Kategori:Fars kültürü Kategori:Orta Doğu mutfağı Kategori:İran mutfağı